سیگار الکترونیکی چیست؟
سیگارهای الکترونیکی (e-cigarettes; ECs) دستگاه‌هایی هستند که در دست نگاه داشته شده و با گرم کردن مایعی که معمولا حاوی نیکوتین و طعم‌دهنده‌ها است، کار می‌کنند. آنها به شما امکان می‌دهند تا به جای دود (smoke)، نیکوتین را در بخار استنشاق کنید. از آنجا که ECها توتون را نمی‌سوزانند، مصرف‌کنندگان را در همان سطحی از مواد شیمیایی قرار نمی‌دهند که می‌دانیم می‌توانند باعث بروز بیماری‌های مرتبط با استعمال دخانیات در افرادی شوند که از سیگارهای مرسوم استفاده می‌کنند.
استفاده از سیگار الکترونیکی اغلب به عنوان «vaping» شناخته می‌شود. بسیاری از افراد برای کمک به خود در ترک استعمال دخانیات، از سیگار الکترونیکی استفاده می‌کنند. در این مرور، عمدتا بر سیگارهای الکترونیکی حاوی نیکوتین تمرکز داریم.
چرا این مرور کاکرین را انجام دادیم؟
ترک سیگار خطر ابتلا را به سرطان ریه، حملات قلبی، و بسیاری دیگر از بیماری‌ها کاهش می‌دهد، اما ترک آن برای بسیاری از افراد دشوار است. ما می‌خواستیم بدانیم که استفاده از سیگارهای الکترونیکی می‌تواند به افراد در ترک سیگار کمک کند یا خیر، و افرادی که برای این منظور از آنها استفاده می‌کنند، دچار عوارض ناخواسته‌ای می‌شوند یا خیر.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
به دنبال یافتن مطالعاتی بودیم که به بررسی استفاده از سیگارهای الکترونیکی برای کمک به افراد در ترک سیگار پرداختند.
به جست‌وجوی مطالعات تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای پرداختیم، که در آنها مداخلات درمانی به‌طور تصادفی برای افراد شرکت‌کننده اختصاص یافتند. این نوع مطالعه معمولا معتبرترین شواهد را در مورد تاثیرات یک درمان ارائه می‌دهد. هم‌چنین در پی یافتن مطالعاتی بودیم که در آنها همه افراد تحت درمان با سیگار الکترونیکی قرار گرفتند.
ما علاقه‌مند بودیم بدانیم که:
· چه تعداد از افراد به مدت حداقل شش ماه مصرف سیگار را ترک کردند؛ و
· چه تعدادی از افراد دچار عوارض جانبی شدند، که حداقل پس از یک هفته استفاده، گزارش شدند.
تاریخ جست‌وجو: شواهد منتشر شده را تا 1 جولای 2022 وارد کردیم.
آنچه که ما به دست آوردیم
تعداد 78 مطالعه را با حضور 22,052 بزرگسال سیگاری پیدا کردیم. مطالعات، سیگارهای الکترونیکی را با موارد زیر مقایسه کردند:
· درمان جایگزینی نیکوتین (nicotine replacement therapy; NRT)، مانند برچسب‌های پوستی یا آدامس؛
· وارنیکلین (varenicline) (دارویی برای کمک به افراد در جهت ترک سیگار)؛
· سیگارهای الکترونیکی بدون نیکوتین.
· انواع دیگری از سیگارهای الکترونیکی حاوی نیکوتین (به عنوان مثال دستگاه‌های پاد (pod)، دستگاه‌های جدیدتر)؛
· پشتیبانی رفتاری، مانند ارائه مشاوره یا توصیه؛ یا
· عدم-دریافت حمایت برای ترک سیگار.
اغلب مطالعات در ایالات متحده آمریکا (34 مطالعه)، بریتانیا (16 مطالعه)، و ایتالیا (8 مطالعه) انجام شدند.
نتایج مرور ما چه هستند؟
احتمالا تعداد بیشتری از افراد با استفاده از سیگار الکترونیکی حاوی نیکوتین، موفق به ترک سیگار حداقل به مدت شش ماه می‌شوند، تا با درمان جایگزینی نیکوتین (6 مطالعه؛ 2378 نفر)، یا با استفاده از سیگارهای الکترونیکی بدون نیکوتین (5 مطالعه؛ 1447 نفر).
سیگارهای الکترونیکی حاوی نیکوتین ممکن است به افراد بیشتری برای ترک سیگار کمک کنند، تا اینکه افراد حمایتی نداشته یا فقط پشتیبانی رفتاری دریافت کنند (7 مطالعه؛ 3126 نفر).
از هر 100 نفری که از سیگار الکترونیکی حاوی نیکوتین برای ترک سیگار استفاده می‌کنند، 9 تا 14 مورد ممکن است موفق به ترک آن شوند، در حالی که فقط 6 مورد از هر 100 نفری که از درمان جایگزینی نیکوتین استفاده می‌کنند، 7 مورد از هر 100 نفری که از سیگارهای الکترونیکی بدون نیکوتین استفاده می‌کنند، یا 4 مورد از هر 100 نفری که حمایتی را دریافت نمی‌کنند یا فقط پشتیبانی رفتاری دارند، سیگار خود را ترک می‌کنند.
ما مطمئن نیستیم که تفاوتی بین تعداد عوارض ناخواسته ناشی از استفاده از سیگارهای الکترونیکی حاوی نیکوتین، در مقایسه با درمان جایگزینی نیکوتین، عدم-دریافت حمایت یا فقط دریافت پشتیبانی رفتاری، وجود داشته باشد. برخی شواهد نشان داد که اثرات ناخواسته غیر-جدی در گروه‌هایی که با سیگار الکترونیکی حاوی نیکوتین درمان شدند، در مقایسه با عدم-دریافت حمایت یا دریافت فقط پشتیبانی رفتاری، بیشتر است. در مطالعاتی که سیگارهای الکترونیکی نیکوتینی را با درمان جایگزین نیکوتین مقایسه کردند، تعداد کم عوارض ناخواسته، از جمله اثرات ناخواسته جدی، گزارش شد. احتمالا تفاوتی در تعداد اثرات ناخواسته غیر-جدی در افرادی که از سیگارهای الکترونیکی حاوی نیکوتین استفاده می‌کنند، در مقایسه با سیگارهای الکترونیکی بدون نیکوتین، وجود ندارد.
عوارض ناخواسته گزارش شده که اغلب با سیگارهای الکترونیکی حاوی نیکوتین مشاهده شدند، عبارت بودند از تحریک گلو یا دهان، سردرد، سرفه و حالت تهوع. با ادامه استفاده از سیگارهای الکترونیکی حاوی نیکوتین، این عوارض با گذشت زمان کاهش یافتند.
این نتایج تا چه میزان قابل اطمینان هستند؟
نتایج ما بر اساس چند مطالعه برای اکثر پیامدها است، و برای برخی از پیامدها، داده‌ها به‌طور گسترده‌ای متفاوت بودند.
شواهدی را پیدا کردیم که سیگارهای الکترونیکی نیکوتینی نسبت به درمان جایگزین نیکوتین به افراد بیشتری برای ترک سیگار کمک می‌کنند. سیگارهای الکترونیکی نیکوتینی احتمالا به افراد بیشتری در ترک سیگار کمک می‌کند تا سیگارهای الکترونیکی بدون نیکوتین، اما هنوز انجام مطالعات بیشتری برای تائید این موضوع مورد نیاز است.
مطالعاتی که سیگارهای الکترونیکی حاوی نیکوتین را با دریافت حمایت رفتاری یا عدم-دریافت حمایت مقایسه کردند نیز نشان دادند نرخ ترک سیگار در افراد مصرف‌کننده سیگارهای الکترونیکی حاوی نیکوتین بیشتر بود، اما به دلیل مسائل مربوط به طراحی مطالعه، داده‌ها قطعیت پائینی داشتند.
اغلب نتایج ما برای عوارض ناخواسته ممکن است با در دسترس قرار گرفتن شواهد بیشتر تغییر کنند.
پیام‌های کلیدی
سیگارهای الکترونیکی حاوی نیکوتین احتمالا به افراد کمک می‌کنند تا به مدت حداقل شش ماه مصرف سیگار خود را ترک کنند. شواهد نشان می‌دهد که آنها بهتر از درمان جایگزین نیکوتین و احتمالا بهتر از سیگارهای الکترونیکی بدون نیکوتین عمل می‌کنند.
آنها می‌توانند عملکرد بهتری از عدم-دریافت حمایت، یا فقط پشتیبانی رفتاری داشته، و با عوارض ناخواسته جدی نیز همراه نباشند.
با این حال، هنوز به شواهد بیشتری نیاز داریم، به ویژه در مورد اثرات انواع جدیدتری از سیگارهای الکترونیکی که انتقال نیکوتین بهتری نسبت به انواع قدیمی‌تر سیگارهای الکترونیکی دارند، زیرا تحویل نیکوتین بهتر ممکن است به افراد بیشتری برای ترک سیگار کمک کند.
شواهدی با قطعیت بالا به دست آمد که ECهای حاوی نیکوتین در مقایسه با NRT و شواهدی با قطعیت متوسط وجود داشت که ECهای حاوی نیکوتین در مقایسه با ECهای بدون نیکوتین، نرخ ترک سیگار را افزایش می‌دهند. شواهد مقایسه‌کننده EC حاوی نیکوتین با مراقبت معمول/عدم-درمان نیز مزیتی را نشان می‌دهد، اما قطعیت کمتری دارد. برای تائید اندازه تاثیرگذاری مداخله لازم است مطالعات بیشتری انجام شوند. فواصل اطمینان در بیشتر موارد برای داده‌های مرتبط با AEها، SAEها و دیگر نشانگرهای بی‌خطری مداخله گسترده بودند، اگرچه شواهد نشان داد که هیچ تفاوتی در بروز AEها بین EC حاوی نیکوتین و بدون نیکوتین و بین EC حاوی نیکوتین و NRT وجود نداشت. بروز کلی SAEها در تمام بازوهای مطالعات اندک بود. شواهدی را از آسیب جدی ناشی از EC حاوی نیکوتین به دست نیاوردیم، اما حداکثر دوره پیگیری دو سال و تعداد مطالعات اندک بودند.
به دلیل تعداد اندک RCTها، اغلب با نرخ پائین حوادث، محدودیت اصلی پایه شواهد همچنان عدم-دقت باقی می‌ماند، اما RCTهای بیشتری در حال انجام هستند. برای اطمینان از اینکه مطالعه مروری حاضر اطلاعات به‌روز شده‌ای را برای تصمیم‌گیرندگان فراهم می‌کند، این مرور یک مرور سیستماتیک پویا و زنده است. به موازات در دسترس قرار گرفتن شواهد مرتبط جدید، جست‌وجوها را ماهانه انجام داده و این مرور را به‌روز خواهیم کرد. لطفا برای آگاهی از آخرین وضعیت این مطالعه مروری به بانک اطلاعاتی مرورهای سیستماتیک کاکرین مراجعه کنید.
سیگارهای الکترونیکی (e-cigarettes; ECs) دستگاه‌های الکترونیکی دستی تولید کننده بخار هستند که با حرارت دادن یک مایع الکترونیکی، آئروسل تشکیل می‌دهند. برخی از افرادی که سیگار می‌کشند، از ECها برای ترک سیگار یا کاهش مصرف آن استفاده می‌کنند، اما برخی از سازمان‌ها، گروه‌های حامی و سیاست‌گذاران، با استناد به عدم-وجود شواهد از کارآیی و بی‌خطری (safety) آنها، این مداخله را تائید نمی‌کنند. افراد سیگاری، ارائه دهندگان مراقبت‌های سلامت و سازمان‌های نظارتی می‌خواهند بدانند که ECها می‌توانند به ترک سیگار در افراد کمک کنند یا خیر، یا استفاده از آنها برای این منظور بی‌خطر (safe) است یا خیر. این به‌روزرسانی به عنوان بخشی از یک مرور سیستماتیک پویا انجام شد.
ارزیابی اثربخشی، تحمل‌پذیری، و بی‌خطری استفاده از سیگارهای الکترونیکی (EC) برای کمک به افراد سیگاری تا بتوانند از مصرف طولانی-مدت سیگار پرهیز کنند.
پایگاه ثبت تخصصی گروه اعتیاد به دخانیات در کاکرین، پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL)؛ MEDLINE؛ Embase؛ و PsycINFO را تا 1 جولای 2022، همراه با بررسی منابع و تماس با نویسندگان مطالعه، جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) و کارآزمایی‌های متقاطع (cross-over) تصادفی‌سازی شده‌ای را وارد کردیم که در آنها افراد سیگاری به‌طور تصادفی به گروه EC یا کنترل وارد شدند. هم‌چنین مطالعات مداخله‌ای کنترل-نشده‌ای را وارد کردیم که در آنها همه شرکت‌کنندگان یک مداخله EC را دریافت کردند. مطالعات برای ورود، باید پرهیز از استعمال سیگار را در مدت زمان شش ماه یا بیشتر یا داده‌های مربوط به نشانگرهای بی‌خطری مداخله را در مدت زمان یک هفته یا بیشتر، یا هر دو، گزارش کرده باشند.
از روش‌های استاندارد کاکرین برای غربالگری و استخراج داده‌ها استفاده کردیم. معیارهای پیامد اولیه شامل پرهیز از استعمال دخانیات پس از حداقل شش ماه پیگیری، عوارض جانبی (adverse events; AEs)، و عوارض جانبی جدی (serious adverse events; SAEs) بودند. پیامدهای ثانویه عبارت بودند از نسبتی از افراد که هنوز از محصول مورد مطالعه (EC یا دارو-درمانی) در مدت زمان شش ماه یا بیشتر پس از انجام تصادفی‌سازی استفاده کرده یا استفاده از EC را آغاز کردند، تغییرات در مونوکسید کربن (carbon monoxide; CO)، فشار خون (blood pressure; BP)، تعداد ضربان قلب، اشباع اکسیژن شریانی، عملکرد ریه، و سطوح کارسینوژن‌ها یا توکسین‌ها، یا هر دو. برای محاسبه خطر نسبی (RR) با 95% فاصله اطمینان (CI) آن برای پیامدهای دو-حالتی، از مدل اثر-ثابت منتل-هنزل (Mantel-Haenszel) استفاده کردیم. برای پیامدهای پیوسته، تفاوت‌های میانگین (MD) را محاسبه کردیم. در صورت امکان، داده‌ها را برای انجام متاآنالیز (meta‐analyses) تجمیع کردیم.
تعداد 78 مطالعه تکمیل شده را، شامل 22,052 شرکت‌کننده، وارد کردیم، که 40 مورد از آنها RCT بودند. هفده مورد از 78 مطالعه وارد شده برای این به‌روزرسانی جدید بودند. از میان مطالعات وارد شده، ده مورد (که همگی به جز یک مورد در مقایسه‌های اصلی ما مشارکت داشتند) در مجموع در معرض خطر پائین سوگیری (bias)، 50 مطالعه در معرض خطر بالای سوگیری (شامل همه مطالعات غیر-تصادفی‌سازی شده)، و مابقی در معرض خطر نامشخص سوگیری قرار داشتند.
شواهدی با قطعیت بالا حاکی از آن بود که نرخ ترک سیگار در افراد تصادفی‌سازی شده به گروه EC حاوی نیکوتین بالاتر از افراد تصادفی‌سازی شده به گروه درمان جایگزینی نیکوتین (nicotine replacement therapy; NRT) بود (RR: 1.63؛ 95% CI؛ 1.30 تا 2.04؛ I2 = 10%؛ 6 مطالعه، 2378 شرکت‌کننده). اگر بخواهیم این عدد را به صورت مطلق بیان کنیم، به معنای چهار مورد ترک موفقیت‌آمیز بیشتر در هر 100 نفر (95% CI؛ 2 تا 6) است. شواهدی با قطعیت متوسط (ناشی از عدم-دقت)، عدم-وجود تفاوت را در نرخ وقوع AE بین دو گروه نشان داد (RR: 1.02؛ 95% CI؛ 0.88 تا 1.19؛ I2= 0%؛ 4 مطالعه، 1702 شرکت‌کننده). SAEها نادر بودند، اما شواهد کافی برای تعیین اینکه نرخ آنها بین گروه‌ها متفاوت بود یا خیر، وجود نداشت، که دلیل آن هم به وجود عدم-دقت بسیار جدی باز می‌گشت (RR: 1.12؛ 95% CI؛ 0.82 تا 1.52؛ I2 = %34؛ 5 مطالعه، 2411 شرکت‌کننده).
شواهدی با قطعیت متوسط، که مجددا به دلیل عدم-دقت محدود شد، نشان داد که نرخ ترک سیگار در افراد تصادفی‌سازی شده به گروه EC حاوی نیکوتین بالاتر از گروه EC بدون نیکوتین بود (RR: 1.94؛ 95% CI؛ 1.21 تا 3.13؛ I2 = 0%؛ 5 مطالعه، 1447 شرکت‌کننده). تعبیر این عدد به صورت مطلق، هفت مورد ترک موفقیت‌آمیز بیشتر در هر 100 نفر (95% CI؛ 2 تا 16) است. شواهدی با قطعیت متوسط عدم-وجود تفاوت را در نرخ AEها بین این گروه‌ها نشان داد (RR: 1.01؛ 95% CI؛ 0.91 تا 1.11؛ I2 = 0%؛ 5 مطالعه، 1840 شرکت‌کننده). شواهد کافی برای تعیین اینکه نرخ SAEها بین گروه‌ها متفاوت بود یا خیر، وجود نداشت، که دلیل آن هم به وجود عدم-دقت بسیار جدی باز می‌گشت (RR: 1.00؛ 95% CI؛ 0.56 تا 1.79؛ I2= %0؛ 8 مطالعه، 1272 شرکت‌کننده).
در مقایسه با دریافت پشتیبانی رفتاری به‌تنهایی/عدم-دریافت آن، میزان ترک سیگار برای شرکت‌کنندگان تصادفی‌سازی شده به گروه EC حاوی نیکوتین بالاتر گزارش شد (RR: 2.66؛ 95% CI؛ 1.52 تا 4.65؛ I2 = 0%؛ 7 مطالعه، 3126 شرکت‌کننده). این عدد به صورت مطلق، به معنای دو مورد ترک سیگار بیشتر در هر 100 نفر (95% CI؛ 1 تا 3) است. با این حال، این یافته قطعیت بسیار پائینی داشت، که آن هم به دلیل مسائل مربوط به عدم-دقت و خطر سوگیری بود. شواهدی وجود داشت که AEهای غیر-جدی در افرادی که به گروه EC حاوی نیکوتین تصادفی‌سازی شدند، بیشتر رخ داد (RR: 1.22؛ 95% CI؛ 1.12 تا 1.32؛ I2 = 41%، شواهد با قطعیت پائین؛ 4 مطالعه، 765 شرکت‌کننده)، و مجددا، شواهد کافی برای تعیین اینکه نرخ SAEها بین گروه‌ها متفاوت بود یا خیر، به دست نیامد (RR: 1.03؛ 95% CI؛ 0.54 تا 1.97؛ I2 = 38%؛ 9 مطالعه، 1993 شرکت‌کننده).
داده‌های به دست آمده از مطالعات غیر-تصادفی‌سازی شده هم‌سو و سازگار با داده‌های RCT بودند. شایع‌ترین AEها گزارش شده، تحریک گلو/دهان، سردرد، سرفه، و حالت تهوع بودند، که با ادامه استفاده از EC برطرف شدند. مطالعات بسیار اندکی داده‌های مربوط به پیامدها یا مقایسه‌های دیگر را گزارش کردند، از این رو، شواهد محدودی، با CIهایی که اغلب شامل آسیب و مزیت بالینی قابل‌توجه ناشی از مداخله بودند، به دست آمدند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.