پیامهای کلیدی
– ما نمیدانیم که ارائه مداخلات روانشناختی و آموزشی (که برای اصلاح افکار، رفتارها، و احساسات طراحی شدهاند) از طریق بازتوانی از راه دور (telerehabilitation) (دریافت درمانهای طراحیشده برای کمک به افراد در جهت بهبودی و بازیابی حرکت خود (که به عنوان خدمات بازتوانی نیز شناخته میشود) با استفاده از تلفن یا رایانه) چه تاثیری بر درد دارند، اما احتمالا عملکرد (میزان توانایی افراد در حرکت دادن گردن خود) را بهبود میبخشند.
- انجام ورزش و فعالیت بدنی از طریق بازتوانی از راه دور در مقایسه با درمان حداقلی (به عنوان مثال، عدم درمان، یا توصیه) ممکن است درد گردن را اندکی کاهش دهد.
– شواهد قوی و کافی برای بیان میزان اثربخشی بازتوانی از راه دور وجود ندارد، و انجام مطالعات با کیفیت بالای بیشتری مورد نیاز است.
ما به دنبال چه یافتهای بودیم؟
درد گردن شایع بوده و میتواند فعالیتهای روزانه را محدود کند. بازتوانی از راه دور به معنای دریافت خدمات بازتوانی (درمانهایی که برای کمک به بهبودی و بازیابی تواناییهای حرکتی افراد طراحی شدهاند) از طریق فناوری، مانند تماسهای تلفنی، تماسهای ویدیویی یا برنامههای تلفن همراه است. این روش میتواند به افراد کمک کند تا بدون مراجعه به کلینیک، مراقبتهای لازم را دریافت کنند. ما خواستیم بدانیم که دریافت مراقبت از طریق بازتوانی از راه دور، درد گردن را کاهش میدهد و عملکرد (میزان توانایی افراد در حرکت دادن گردن خود) را بهبود میبخشد یا خیر.
هدف ما آن بود که بدانیم بازتوانی از راه دور موثرتر از موارد زیر است:
- مداخله حداقلی (مانند مراقبتهای معمول، فقط آموزش، یا قرار گرفتن در لیست انتظار)؛
- درمان مشابهی که به صورت حضوری در یک کلینیک ارائه میشود (به نام درمان مشابه غیر از راه دور)؛ و
– یک درمان حضوری متفاوت (که درمان غیرمشابه نامیده میشود).
ما به کاهش درد، بهبود عملکرد، کیفیت زندگی، و سلامت روان در افراد مبتلا به انواع مختلف درد گردن پرداختیم.
ما همچنین خواستیم بررسی کنیم که ارائه بازتوانی از راه دور باعث بروز عوارض جانبی جدی شد یا اینکه افراد به دلیل هرگونه مشکلی، درمان را متوقف کردند یا خیر.
ما چهکاری را انجام دادیم؟
ما به دنبال مطالعاتی بودیم که بازتوانی از راه دور را با درمان حداقلی، بازتوانی حضوری، یا درمانهای دیگر در بزرگسالان مبتلا به درد گردن مقایسه کردند.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
ما 13 مطالعه را با 1042 نفر پیدا کردیم، که اکثر آنها زن بودند. این مطالعات در چین، دانمارک، آلمان، یونان، ایتالیا، هلند، کره جنوبی، تایلند و ترکیه انجام شدند.
بازتوانی از راه دور با استفاده از تماسهای تلفنی، برنامههای کاربردی، فیلمهای ضبطشده، تماسهای ویدیویی و وبسایتها ارائه شد. برنامهها بین یک روز و 48 هفته طول کشیدند.
نتایج اصلی
ما مطمئن نیستیم که بازتوانی از راه دور چقدر موثر است. بهترین تخمین در حال حاضر نشان میدهد که این روش ممکن است در مقایسه با مداخله حداقلی، کمی کمککننده باشد.
درد مزمن گردن (بیشاز 12 هفته)
بازتوانی از راه دور روانشناختی یا آموزشی (که برای اصلاح افکار، رفتارها و احساسات طراحی میشوند) ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را ایجاد کنند (اما شواهد بسیار نامطمئن است)، ممکن است کیفیت زندگی را بهبود نبخشند، یا ممکن است افسردگی را کاهش ندهند. بااینحال، احتمالا در مقایسه با مداخله حداقلی، عملکرد را بهبود بخشیده و احتمالا اضطراب را اندکی کاهش میدهد.
بازتوانی از راه دور مبتنی بر ورزش ممکن است درد را کمی کاهش دهد، اما شواهد بسیار نامطمئن است که در مقایسه با مداخله حداقلی، تاثیری بر عملکرد یا کیفیت زندگی داشته باشد.
یک مطالعه، بازتوانی از راه دور چندجزئی (ترکیبی از درمانهای مختلف) را آزمایش کرد. شواهد نشان میدهد که این روش در مقایسه با مداخله حداقلی، ممکن است به کاهش درد کمکی نکند.
مطالعات کمی عوارض ناخواسته را گزارش کردند، و هیچکدام جزئیاتی را در مورد افرادی که به دلیل مشکلات، درمان را متوقف کردند، ارائه ندادند.
محدودیتهای شواهد چه هستند؟
ما در مورد مزایای بازتوانی از راه دور مطمئن نیستیم، زیرا:
- مطالعات کافی برای مقایسه آن با درمانهای دیگر وجود نداشت؛
- کیفیت مطالعات متفاوت بود؛ و
- اکثر مطالعات کوچک بودند، که دستیابی به نتایج واضح را دشوار میکند.
برای دانستن اینکه ارائه بازتوانی از راه دور برای مدیریت بالینی درد گردن موثر است یا خیر، انجام تحقیقات بیشتر و با طراحی خوب مورد نیاز است.
شواهد تا چه زمانی بهروز است؟
شواهد تا 11 اپریل 2024 بهروز است.
مطالعه چکیده کامل
درد گردن یک وضعیت بسیار شایع بوده، و از نظر سالهای سپریشده با ناتوانی در سراسر جهان، رتبه چهارم را به خود اختصاص میدهد. با پیشرفت در فناوریها و ارتباطات از راه دور (telecommunication)، بازتوانی از راه دور یا تلهبازتوانی (telerehabilitation) محبوبیت روزافزونی پیدا کرده است. علیرغم مزایای بالقوه و افزایش تعداد کارآزماییها، در مورد اثربخشی بازتوانی از راه دور در افراد مبتلا به درد غیر اختصاصی گردن، عدم قطعیت وجود دارد.
اهداف
ارزیابی مزایا و خطرات بازتوانی از راه دور برای بهبودی در درد و عملکرد در مقایسه با عدم درمان، لیست انتظار، مراقبتهای معمول یا هرگونه مداخله فعال دیگر در افراد مبتلا به درد گردن غیراختصاصی حاد، تحت-حاد، و مزمن.
روشهای جستوجو
ما تا 11 اپریل 2024، بدون اعمال محدودیتهای زبانی یا وضعیت انتشار، در پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL)؛ MEDLINE؛ Embase، پنج بانک اطلاعاتی دیگر و دو پایگاه ثبت کارآزمایی، جستوجو کردیم. فهرست منابع مطالعات بالقوه مرتبط را بررسی کردیم.
معیارهای انتخاب
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده را از بررسی تاثیر بازتوانی از راه دور در مدیریت بالینی بزرگسالان مبتلا به درد غیراختصاصی گردن وارد کردیم. مداخلات بازتوانی از راه دور را به سه دسته طبقهبندی کردیم: 1. ارائه مداخلات روانشناختی یا آموزشی از راه دور؛ 2. ارائه مداخلات ورزشی یا فعالیت بدنی از راه دور؛ و 3. ارائه مداخلات چندجزئی از راه دور. ما کارآزماییهایی را انتخاب کردیم که بازتوانی از راه دور را با مداخله حداقلی، درمان مشابه غیر از راه دور، و کنترلهای درمانی تطبیقداده نشده مقایسه کردند. پیامدهای اولیه عبارت بودند از شدت درد، عملکرد، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، اضطراب، افسردگی، هرگونه عوارض جانبی، خروج بیماران از مطالعه به دلیل بروز عوارض جانبی، و عوارض جانبی جدی کوتاهمدت. پیامدهای ثانویه شامل بازگشت به کار، خود-کارآمدی (self-efficacy)، اجتناب از ترس (fear avoidance)، شدت درد را بیشازحد جلوه دادن (pain catastrophising)، و پایبندی به درمان، بودند.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم، رکوردهای مرتبط را غربالگری کرده، دادهها را استخراج کرده، و خطر سوگیری (bias) را در مطالعات واردشده ارزیابی کردند. ما دادهها را با استفاده از یک فرم استانداردشده استخراج کردیم. نتایج کارآزمایی را با استفاده از متاآنالیز مدل اثرات تصادفی (random-effects model) ادغام کردیم. نتایج را در یک متاآنالیز با استفاده از تفاوت میانگین (MD با پیامدهای درد و ناتوانی که در مقیاس 0 تا 100 بیان شدند) یا تفاوت میانگین استانداردشده (SMD)، و 95% فواصل اطمینان (CI) برای پیامدهای پیوسته (continuous outcome) در پیگیریهای فوری، کوتاهمدت، میانمدت و طولانیمدت، ترکیب کردیم. در غیر این صورت، دادهها را به صورت خلاصه روایی (narrative) گزارش میکنیم. ناهمگونی (heterogeneity) را با استفاده از مقدار I 2 و تست Chi 2 ارزیابی کرده، و قطعیت شواهد را با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) بررسی کردیم.
نتایج اصلی
ما 13 کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده (1042 شرکتکننده) را وارد کردیم. بیشتر مطالعات شامل زنان (71%)، در سنین 21 تا 60 سال (میانگین: 39 سال، انحراف معیار (standard deviation; SD): 11 سال) بودند. مطالعات از روشهای مختلفی برای بازتوانی از راه دور، مانند تلفن، برنامههای تلفن هوشمند، ویدیوهای از پیش ضبط شده، ویدئوکنفرانس، و وبسایتها استفاده کردند. این مطالعات در چین، دانمارک، آلمان، یونان، ایتالیا، هلند، کره جنوبی، تایلند و ترکیه انجام شدند. مداخلات بازتوانی از راه دور از یک روز تا 48 هفته ادامه داشتند. اکثر مطالعات خطر پائین سوگیری انتخاب (selection bias)، سوگیری خروج بیماران از مطالعه (attrition bias) و سوگیری گزارشدهی (reporting bias) داشتند. تمام مطالعات در معرض خطر بالای سوگیری عملکرد (performance bias) مرتبط با کورسازی (blinding) شرکتکنندگان و درمانگران، و سوگیری تشخیص (detection bias) برای ارزیابی پیامد بودند.
درد مزمن گردن
بازتوانی از راه دور (روانشناختی یا آموزشی) در مقایسه با مداخله حداقلی
ما شواهدی را با قطعیت بسیار پائین یافتیم که ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت میان بازتوانی از راه دور (روانشناختی یا آموزشی) و مداخله حداقلی در شدت درد در پیگیری کوتاهمدت وجود داشته باشد، اما شواهد بسیار نامطمئن است (MD: -8.4؛ 95% CI؛ 23.9- تا 7.1؛ 2 مطالعه، 170 شرکتکننده). ما شواهدی را با قطعیت متوسط یافتیم که بازتوانی از راه دور (روانشناختی یا آموزشی) در مقایسه با مداخله حداقلی احتمالا عملکرد بیمار را در پیگیری کوتاهمدت بهبود میبخشد (MD: 6.0؛ 95% CI؛ 0.9 تا 11.1؛ 1 مطالعه، 53 شرکتکننده). ما شواهدی را با قطعیت پائین یافتیم که بازتوانی از راه دور (روانشناختی یا آموزشی) در مقایسه با مداخله حداقلی ممکن است مولفه فیزیکی کیفیت زندگی مرتبط با سلامت را در پیگیری کوتاهمدت (میانگین: 47.4 با بازتوانی از راه دور در مقایسه با 45.1 با مداخله حداقلی؛ 1 مطالعه، 117 شرکتکننده) و مولفه ذهنی کیفیت زندگی مرتبط با سلامت را در پیگیری کوتاهمدت (میانگین: 45.4 با بازتوانی از راه دور در مقایسه با 47.2 با مداخله حداقلی؛ 1 مطالعه، 117 شرکتکننده) بهبود نبخشد. ما شواهدی را با قطعیت متوسط یافتیم که بازتوانی از راه دور (روانشناختی یا آموزشی) در مقایسه با مداخله حداقلی احتمالا اضطراب را در پیگیری کوتاهمدت اندکی کاهش میدهد (MD: -4.5؛ 95% CI؛ 8.9- تا 0.1-؛ 1 مطالعه، 53 شرکتکننده). ما شواهدی را با قطعیت پائین یافتیم که ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت میان بازتوانی از راه دور (روانشناختی یا آموزشی) و مداخله حداقلی برای بهبود افسردگی در پیگیری کوتاهمدت وجود داشته باشد (MD: -2.3؛ 95% CI؛ 6.5- تا 1.9؛ 1 مطالعه، 53 شرکتکننده). هیچ مطالعهای در این مقایسه، خروج بیماران از مطالعه به دلیل عوارض جانبی یا عوارض جانبی جدی را گزارش نکرد.
بازتوانی از راه دور (ورزش و فعالیت بدنی) در مقایسه با مداخله حداقلی
ما شواهدی را با قطعیت پائین یافتیم که بازتوانی از راه دور (ورزش و فعالیت بدنی) در مقایسه با مداخله حداقلی ممکن است شدت درد را در پیگیری کوتاهمدت کاهش دهد (MD: -20.4؛ 95% CI؛ 21.9- تا 19.1-؛ 3 مطالعه، 146 شرکتکننده). ما شواهدی را با قطعیت بسیار پائین یافتیم که بازتوانی از راه دور در مقایسه با مداخله حداقلی ممکن است عملکرد بیمار را در پیگیری کوتاهمدت بهبود بخشد، اما شواهد بسیار نامطمئن است (MD: 5.0؛ 95% CI؛ 0.5 تا 9.4؛ 3 مطالعه، 146 شرکتکننده). ما شواهدی را با قطعیت بسیار پائین یافتیم که ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت میان بازتوانی از راه دور (ورزش و فعالیت بدنی) و مداخله حداقلی در کیفیت زندگی (مولفه فیزیکی) در پیگیری کوتاهمدت (SMD: -0.06؛ 95% CI؛ 0.7- تا 0.6؛ 2 مطالعه، 64 شرکتکننده) یا کیفیت زندگی (مولفه ذهنی) در پیگیری کوتاهمدت (SMD: -0.3؛ 95% CI؛ 0.8- تا 0.2؛ 2 مطالعه، 64 شرکتکننده) وجود داشته باشد، اما شواهد بسیار نامطمئن است. هیچ مطالعهای در این مقایسه، اضطراب، افسردگی، خروج بیماران از مطالعه به دلیل بروز عوارض جانبی یا عوارض جانبی جدی را ارزیابی نکرد.
بازتوانی از راه دور (مداخلات چندجزئی) در مقایسه با مداخله حداقلی
ما شواهدی را با قطعیت پائین یافتیم که ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت میان بازتوانی از راه دور (چندجزئی) و مداخله حداقلی در شدت درد در پیگیری کوتاهمدت وجود داشته باشد (MD: -1.0؛ 95% CI؛ 5.9- تا 3.9؛ 1 مطالعه، 213 شرکتکننده). هیچ مطالعهای در این مقایسه، عملکرد، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، اضطراب، افسردگی، خروج بیماران از مطالعه به دلیل عوارض جانبی و عوارض جانبی جدی را ارزیابی نکرد.
نتیجهگیریهای نویسندگان
شواهد موجود فعلی به دلیل قطعیت بسیار پائین، قطعی نیستند و بنابراین سوال در مورد اثربخشی مداخلات بازتوانی از راه دور برای مدیریت بالینی درد غیر اختصاصی گردن همچنان بیپاسخ مانده است.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
