Najważniejsze informacje

- Nie mamy wystarczających danych naukowych, aby powiedzieć, że dieta DASH (ang. Dietary Approaches to Stop Hypertension) zapobiega zawałom serca, udarom lub zgonom w wyniku chorób serca.

- Dieta DASH może nie mieć żadnych lub mieć niewielkie efekty szkodliwe, ale nie mamy co do tego pewności ze względu na ograniczone dane.

- Potrzebujemy większych i dłużej prowadzonych badań, aby dowiedzieć się, czy dieta DASH faktycznie może zapobiegać poważnym problemom sercowo-naczyniowym oraz sprawdzić, czy jest ona bezpieczna w dłuższej perspektywie czasu.

Czym jest choroba sercowo-naczyniowa?

Choroba sercowo-naczyniowa to termin odnoszący się do schorzeń dotykających serce i naczynia krwionośne. Zwykle spowodowana odkładaniem się złogów tłuszczowych w naczyniach krwionośnych, co prowadzi do ich zwężania. Może to powodować tworzenie się zakrzepów, czyli zlepionych płytek krwi w naczyniu krwionośnym. Zakrzepy krwi mogą wywołać zawał serca (czyli nagłe zablokowanie przepływu krwi do serca) lub udar (odcięcie dopływu krwi do części mózgu). Choroby sercowo-naczyniowe są najczęstszym powodem zgonów i niepełnosprawności, jednak często można im zapobiec prowadząc zdrowy styl życia. Wiele rzeczy może zwiększyć ryzyko wystąpienia choroby sercowo-naczyniowej. Nazywa się je „czynnikami ryzyka”. Jednym z najważniejszych i najczęstszych czynników związanych z chorobami sercowo-naczyniowymi jest dieta.

Czym jest dieta DASH i jak ona działa?

Dieta DASH została stworzona w celu obniżenia nadciśnienia tętniczego krwi, które jest znaczącym czynnikiem ryzyka chorób serca. Kładzie się w niej nacisk na spożywanie zdrowych produktów żywnościowych tj. owoców, warzyw, produktów pełnoziarnistych oraz tych zawierających chude białko, przy jednoczesnym ograniczeniu soli, czerwonego mięsa oraz cukru. Istnieją silne dane naukowe, że dieta DASH pomaga w leczeniu nadciśnienia, co w rezultacie może również zapobiegać chorobom serca. Jednak nadal w pełni nie rozumiemy jej wpływu na choroby serca. Zapobieganie chorobom serca może mieć formę profilaktyki pierwotnej, co oznacza niedopuszczenie do pierwszego zawału serca lub udaru mózgu, lub profilaktyki wtórnej, która oznacza zapobieganie wystąpieniu kolejnego zawału czy udaru.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

- Wpływ diety DASH na profilaktykę pierwotną chorób sercowo-naczyniowych.

- Wpływ diety DASH na profilaktykę wtórną chorób sercowo-naczyniowych.

- Czy dieta DASH może wywoływać efekty niepożądane.

Co zrobiliśmy?

Szukaliśmy badań, które porównywały osoby stosujące dietę DASH do:

- zwykłej diety, która nie obejmowała żadnych ograniczeń dietetycznych ani specjalnych planów dietetycznych;

- minimalnego programu, który może obejmować ulotki informacyjne lub ogólne porady dietetyczne udzielane przez lekarza; lub

- innego rodzaju diety, np. diety śródziemnomorskiej.

Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki oraz oceniliśmy nasze zaufanie do danych naukowych na podstawie tego, jak zaprojektowane były badania.

Czego się dowiedzieliśmy?

Znaleźliśmy pięć badań, w których wzięło udział 1397 osób bez chorób sercowo-naczyniowych (profilaktyka pierwotna). Nie znaleźliśmy badań z udziałem osób z chorobami sercowo-naczyniowymi (profilaktyka wtórna). Najkrótszy okres obserwacji wynosił 16 tygodni, a najdłuższy 18 miesięcy. Wszystkie badania były sponsorowane przez instytucje publiczne albo przez organizacje non-profit (np. US National Heart, Lung, and Blood Institute, the US Patient-Centered Outcomes Research Institute oraz Narodowy Instytut Kardiologii w Polsce).

Najważniejsze wyniki

Nasz przegląd pokazał, że nadal nie jest jasne, czy dieta DASH może obniżyć ryzyko występowania poważnych chorób serca, w tym zawałów serca, udarów mózgu, konieczności poddania się operacji serca lub zgonu w wyniku choroby sercowo-naczyniowej. Szkodliwy wpływ diety DASH może być niewielki lub żaden, ale nie mamy co do tego pewności ze względu na ograniczone dane.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Nasza pewność co do danych jest ograniczona z kilku względów. Po pierwsze, w kilku badaniach, uczestnicy mogli wiedzieć, jaką dietę stosują, co mogło mieć wpływ na wyniki. Po drugie, w większości badań uczestnicy nie cierpieli na żadne choroby serca, a chcieliśmy również poznać wpływ diety na osoby z chorobami sercowo-naczyniowymi. Badania były niewielkie, a obserwacje uczestników nie trwały długo, więc nie możemy być całkowicie pewni wyników. Potrzebne są większe, długoterminowe badania, aby zrozumieć, na ile dieta DASH może uchronić przed poważnymi problemami serca oraz aby upewnić się, czy stosowanie tej diety przez dłuższy czas jest bezpieczne.

Jak aktualne są te dane naukowe?

Niniejsze dane są aktualne do maja 2024 roku.