پیامهای کلیدی
-
شواهد حاصل از یک مطالعه (1355 زن) نشان میدهد که مصرف کلسیم کمکی پیشاز بارداری ممکن است منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در بروز پرهاکلامپسی (pre-eclampsia) (عارضه بارداری) یا سقط جنین، و پرهاکلامپسی شود. شواهد حاصل از 633 زن که در طول مطالعه باردار شدند، نتایج مشابهی را نشان داد، به جز کاهش جزئی در بروز پرهاکلامپسی یا سقط جنین.
-
این مطالعه شواهدی را مبنی بر بروز عوارض جانبی ناشی از مصرف کلسیم یا مرگومیر نوزاد در دوران بارداری و اوایل زندگی ارائه نداد.
-
ما به انجام تحقیقات بیشتری نیاز داریم تا مشخص کنیم که شروع مصرف مکملهای کلسیم پیشاز بارداری در جلوگیری از ایجاد فشار خون بالا، پرهاکلامپسی و دیگر عوارض به زنان کمک میکند یا خیر. تحقیقات همچنین باید به این موضوع بپردازند که زنان چگونه مصرف مکملهای کلسیم را میپذیرند.
چرا فشار خون بالا در دوران بارداری مشکلساز است، و کلسیم چگونه میتواند کمک کند؟
فشار خون بالا در دوران بارداری یکی از علل اصلی مرگومیر و بیماری شدید در مادران و نوزادان است. پرهاکلامپسی جدیترین عارضه آن است. این وضعیت زمانی تشخیص داده میشود که زن باردار دچار فشار خون بالا همراه با علائم آسیب به جفت و دیگر اندامها مانند کلیهها یا کبد شود. در حال حاضر هیچ درمانی برای پرهاکلامپسی به جز به دنیا آوردن نوزاد وجود ندارد. مصرف کلسیم ممکن است به کاهش فشار خون کمک کند. بسیاری از افراد، بهویژه در کشورهای کمدرآمد، کلسیم کافی در رژیم غذایی خود ندارند، بنابراین مصرف مکملهای کلسیم پیشاز بارداری ممکن است از بروز پرهاکلامپسی پیشگیری کرده و جان بسیاری از مادران و نوزادان را نجات دهد.
ما به دنبال چه یافتهای بودیم؟
ما خواستیم بدانیم که مصرف مکملهای کلسیم پیشاز بارداری میتواند به پیشگیری از بروز فشار خون بالا، پرهاکلامپسی و دیگر مشکلات جدی سلامت برای مادر و نوزاد کمک کند یا خیر. ما همچنین به بررسی هرگونه عوارض جانبی ناشی از مصرف مکملهای کلسیم علاقهمند بودیم.
ما چهکاری را انجام دادیم؟
ما به دنبال مطالعاتی بودیم که مصرف مکملهای کلسیم را پیشاز بارداری با دارونما (placebo) (یک داروی ساختگی) یا مراقبتهای معمول مقایسه کردند. زنان در این مطالعات میبایست برای بارداری برنامهریزی داشتند. آنها میتوانستند در هر سنی بوده و در هر کجای دنیا زندگی کنند. رژیم غذایی معمول آنها میتوانست شامل هر مقداری از کلسیم بوده، و آنها میتوانستند در معرض خطر فشار خون بالا بوده باشند. مطالعات میتوانستند هر دوزی را از کلسیم برای هر مدت زمانی ارائه داده باشند، مادامیکه مصرف مکملها پیشاز بارداری شروع شده باشد. ما شواهد مربوط به همه زنان حاضر در مطالعه، و فقط زنانی را که در طول مطالعه باردار شدند، بررسی کردیم.
نتایج مطالعات را مقایسه و خلاصه کرده، و سطح اعتماد خود را به شواهد، براساس عواملی مانند روشهای انجام و حجمنمونه مطالعه، رتبهبندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
ما یک مطالعه را با 1355 زن پیدا کردیم. همه آنها در آخرین بارداری خود دچار پرهاکلامپسی شده بودند، بنابراین در معرض خطر بالای ابتلای مجدد به آن قرار داشتند. به آنها روزانه تا هفته 20 بارداری، کلسیم مکمل یا یک قرص دارونما داده شد. پساز 20 هفته، رژیم غذایی همه زنان تا زمان زایمان به کلسیم کمکی روزانه تغییر یافت. آنها در آرژانتین، آفریقای جنوبی و زیمبابوه زندگی میکردند.
مصرف مکملهای کلسیم پیشاز بارداری ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را در موارد زیر ایجاد کنند:
-
پرهاکلامپسی یا سقط جنین؛
-
پرهاکلامپسی؛
-
سقط جنین؛ و
-
به دنیا آمدن نوزاد پیشاز 37 هفته.
ما در مورد تاثیر مصرف کلسیم مکمل پیشاز بارداری بر مرگومیر مادر، مرگومیر یا بیماری شدید مادر، و مردهزایی (stillbirth) مطمئن نیستیم.
نتایج مربوط به 633 زنی که در طول مطالعه باردار شدند بسیار مشابه هستند، به جز اینکه ممکن است کاهش اندکی در بروز پرهاکلامپسی یا سقط جنین وجود داشته باشد.
هیچ شواهدی در مورد عوارض جانبی، مرگومیر نوزاد در دوران بارداری و اوایل زندگی، مرگومیر نوزاد تازه متولد شده، مرگومیر نوزادان در 7 روز نخست زندگی، یا مرگومیر یا بیماری شدید نوزادان، وجود نداشت.
محدودیتهای شواهد چه هستند؟
اعتماد ما به شواهد حاصل از این مطالعه محدود است زیرا تقریبا یکسوم از زنان شرکتکننده در مطالعه پیگیری نشدند یا از مطالعه انصراف دادند. ما نمیدانیم که این زنان باردار شدهاند یا خیر و پیامدهای آنها چه بودند.
شواهد تا چه تاریخی بهروز است؟
شواهد تا ژانویه 2025 بهروز است.
مطالعه چکیده کامل
اختلالات هیپرتانسیو بارداری شامل پره-اکلامپسی، هیپرتانسیون بارداری، هیپرتانسیون مزمن، و هیپرتانسیون تعریف نشده است. پره-اکلامپسی در کشورهای با درآمد پایین نسبت به کشورهای با درآمد بالا، شیوع بیشتری دارد. یک توضیح احتمالی برای این اختلاف، تفاوتهای غذایی به ویژه کمبود کلسیم است. مصرف مکملیاری کلسیم در نیمه دوم بارداری، پیامدهای جدی پره-اکلامپسی را کاهش میدهد، اما بر خطر کلی پره-اکلامپسی اثر محدودی دارد. تعیین اینکه مصرف مکملیاری کلسیم قبل، و در اوایل بارداری (قبل از هفته 20 بارداری) مزیت افزودهای دارد، موضوع مهمی است. چنین شواهدی میتواند مداخلات را در سطح جمعیت برای بهبود مصرف کلسیم در رژیم غذایی، از جمله غنیسازی غذاهای اصلی با کلسیم، به ویژه در شرایطی که مصرف کلسیم در رژیم غذایی ناکافی است، توجیه کند. این یک بهروزرسانی از مروری است که اولین بار در سال 2017 منتشر شد.
اهداف
ارزیابی تاثیرات شروع مصرف مکمل کلسیم پیشاز بارداری بر اختلالات فشار خون بالا در دوران بارداری و پیامدهای مرتبط با مادر و نوزاد.
روشهای جستوجو
ما در 7 ژانویه 2025 در CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ CINAHL؛ Portal Regional BVS-Lilacs؛ Scopus؛ Web of Science؛ WHO ICTRP و ClinicalTrials.gov به جستوجو پرداخته و فهرست منابع کارآزماییهای بازیابیشده و مرورهای سیستماتیک مرتبط را بررسی کردیم.
معیارهای انتخاب
مطالعات واجد شرایط عبارت بودند از کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (RCT) درباره مکملیاری کلسیم، شامل زنانی که در حال حاضر باردار نیستند، یا زنان در اوایل بارداری. RCTهای خوشهای، شبه-RCTها، و کارآزماییهایی که به صورت چکیده منتشر شدند واجد شرایط بودند، اما ما هیچ موردی را شناسایی نکردیم.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم کارآزماییها را برای ورود و خطر سوگیری (bias) ارزیابی کردند، دادهها را استخراج و آنها را برای دقت (accuracy) بررسی کردند. آنها کیفیت شواهد را برای پیامدهای کلیدی با استفاده از رویکرد GRADE ارزیابی کردند.
نتایج اصلی
کلسیم در برابر دارونما (placebo)
ما یک مطالعه را وارد کردیم (1355 زن) که در مراکز متعدد بیمارستانی در آرژانتین، آفریقای جنوبی و زیمبابوه انجام شد. بیشترین تجزیهوتحلیلها فقط روی 633 زن از گروهی که میدانستند باردار هستند یا روی 579 زن که در هفته 20 بارداری بودند، انجام شدند؛ این کارآزمایی به دلیل میزان بالای ریزش قبل از بارداری، دارای خطر متوسط سوگیری بود. زنان غیرباردار با پره-اکلامپسی قبلی، از زمان به کارگیری در مطالعه تا هفته 20 بارداری، روزانه 500 میلیگرم کلسیم یا دارونما (placebo) دریافت کردند. همه شرکتکنندگان از هفته 20 بارداری تا زمان زایمان روزانه 1.5 گرم کلسیم دریافت کردند.
پیامدهای اولیه عبارت بودند از: شروع مصرف مکملیاری کلسیم قبل از بارداری ممکن است تفاوت اندکی در خطر ابتلا به پره-اکلامپسی ایجاد کند یا تفاوتی ایجاد نکند (69/296 در مقابل 82/283؛ خطر نسبی (RR): 0.80؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.61 تا 1.06؛ شواهد با کیفیت پایین). برای پره-اکلامپسی یا از دست دادن بارداری یا مردهزایی (یا هر دو) در هر سن بارداری، کلسیم ممکن است خطر ابتلا به این پیامد ترکیبی را اندکی کاهش دهد، با این حال، 95% CI خط عدم تاثیر را قطع کرد (RR: 0.82؛ 95% CI؛ 0.66 تا 1.00؛ شواهد با کیفیت پایین). مکملیاری ممکن است تفاوت اندکی در شاخص موربیدیتی و مورتالیتی شدید مادران (RR: 0.93؛ 95% CI؛ 0.68 تا 1.26؛ شواهد با کیفیت پایین)، از دست دادن بارداری یا مردهزایی در هر سن بارداری (RR: 0.83؛ 95% CI؛ 0.61 تا 1.14؛ شواهد با کیفیت پایین)، یا عمل سزارین (RR: 1.11؛ 95% CI؛ 0.96 تا 1.28؛ شواهد با کیفیت پایین) ایجاد کند یا تفاوتی ایجاد نکند.
مکملیاری کلسیم ممکن است تفاوت اندک یا هیچ تفاوتی در پیامدهای ثانویه زیر ایجاد کند: وزن هنگام تولد < 2500 گرم (RR: 1.00؛ 95% CI؛ 0.76 تا 1.30؛ شواهد با کیفیت پایین)، زایمان پرهترم < 37 هفته (RR: 0.90؛ 95% CI؛ 0.74 تا 1.10)، زایمان پرهترم زودهنگام < 32 هفته (RR: 0.79؛ 95% CI؛ 0.56 تا 1.12)، و از دست دادن بارداری، مردهزایی یا مرگ نوزاد قبل از ترخیص (RR: 0.82؛ 95% CI؛ 0.61 تا 1.10؛ شواهد با کیفیت پایین)، عدم بارداری، هیپرتانسیون بارداری، پروتئینوری بارداری، هیپرتانسیون شدید بارداری، پره-اکلامپسی شدید، شاخص عوارض پره-اکلامپسی شدید. هیچ مدرک روشنی در مورد اینکه کلسیم ممکن است تفاوتی در مرگ پریناتال، یا پذیرش در بخش مراقبتهای ویژه نوزادان به مدت بیش از 24 ساعت، یا هر دو ایجاد کند یا خیر (RR: 1.11؛ 95% CI؛ 0.77 تا 1.60؛ شواهد با کیفیت پایین)، وجود نداشت.
مشخص نیست که مصرف مکملیاری کلسیم چه تاثیری در نمره آپگار کمتر از 7 در پنج دقیقه (RR: 0.43؛ 95% CI؛ 0.15 تا 1.21؛ شواهد با کیفیت بسیار پایین)، مردهزایی، پره-اکلامپسی با شروع زودهنگام، اکلامپسی، کنده شدن جفت، پذیرش در بخش مراقبتهای ویژه بیش از 24 ساعت، مرگ مادر، بستری در بیمارستان بیش از 7 روز از زمان زایمان، و از دست دادن بارداری قبل از 20 هفته بارداری دارد.
نتیجهگیریهای نویسندگان
وقتی همه زنان تصادفیسازیشده در نظر گرفته شوند، شروع مصرف کلسیم پیشاز بارداری ممکن است منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در بروز پرهاکلامپسی یا سقط جنین، و پرهاکلامپسی شود. وقتی فقط زنان باردار در نظر گرفته شوند، کلسیم ممکن است منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در بروز پرهاکلامپسی شود، اما ممکن است منجر به کاهش جزئی در بروز پرهاکلامپسی یا سقط جنین شود. هیچیک از کارآزماییها، مرگومیر پریناتال را بررسی نکرد.
شواهد از یک کارآزمایی با موضوع مصرف مکمل کلسیم به دست آمد که پیشاز بارداری شروع و تا نیمه اول بارداری ادامه یافت. شواهد موجود، شروع مصرف روتین مکمل کلسیم را از دوره پیشاز باردار شدن، نه تائید و نه رد میکند.
حمایت مالی
بخشی از بودجه این مرور توسط سازمان جهانی بهداشت تامین شد.
ثبت
بهروزرسانی پروتکل (2025): PROSPERO: CRD420250649571
بهروزرسانی مرور (2019): DOI: 10.1002/14651858.CD011192.pub3
مرور اولیه (2017): DOI: 10.1002/14651858.CD011192.pub2
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
