پیامهای کلیدی
• هیچ تفاوت مهمی در رشد موهای زائد یا سطوح هورمون میان سیپروترون استات (cyproterone acetate) و بیشتر درمانهایی که با آنها مقایسه شد، به دست نیامد.
• تفاوتهایی در تاثیر هورمونی داروهای مختلف وجود داشت، که میتوان آن را با نحوه عملکرد آنها توجیه کرد.
سیپروترون استات چیست؟
رشد موهای زائد روی صورت، شکم یا قفسه سینه زنان ناشی از افزایش سطح هورمونهای جنسی است که مهمترین آنها تستوسترون است. این هورمون در تخمدانها تولید میشود. دارویی به نام سیپروترون استات سطح تستوسترون را در بدن کاهش داده و رشد موهای زائد را کم میکند، اما عوارض جانبی ناخواستهای از جمله افزایش وزن، افسردگی (depression)، خستگی (fatigue)، تورم یا حساسیت پستان، ریزش موی سر و مشکلات مربوط به فعالیت جنسی دارد. اخیرا درمانهای دیگری نیز معرفی شدهاند و این مرور شواهد حاصل از مطالعاتی را که این درمانها را مقایسه کردند، گزارش میدهد.
ما به دنبال چه یافتهای بودیم؟
ما خواستیم بدانیم که سیپروترون استات در کاهش رشد موهای زائد، که با آزمایشها اندازهگیری شد یا طبق گزارش زنان تحت درمان، و براساس سطح هورمونها، بهتر از دیگر انواع داروها بود یا خیر. ما عوارض جانبی و اینکه زنان تصمیم به قطع درمان گرفتند یا خیر را مورد توجه قرار دادیم.
ما چهکاری را انجام دادیم؟
ما به دنبال مطالعاتی بودیم که سیپروترون استات و دیگر انواع داروها را در زنان دچار موهای زائد روی صورت، شکم یا قفسه سینه بررسی کردند. نتایج مطالعات را مقایسه و خلاصه کرده و میزان اعتماد خود را به شواهد براساس عواملی مانند روشهای انجام و حجمنمونه مطالعه، رتبهبندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
ما 23 مطالعه عمدتا کوچک را یافتیم که شامل 1557 زن مبتلا به رشد موهای زائد بودند.
در زنانی که به دلیل رشد موهای زائد با علت ناشناخته یا ناشی از سطوح بالای تستوسترون به درمان نیاز داشتند، هیچ شواهدی مبنی بر تفاوت میان سیپروترون استات و اکثر دیگر داروهای مورد استفاده در کاهش رشد مو، کاهش سطوح هورمون یا ایجاد عوارض عوارض جانبی، وجود نداشت.
سیپروترون استات در مقایسه با دارویی به نام اسپیرونولاکتون (spironolactone) (زمانی که هر دو گروه اتینیلاسترادیول (ethinylestradiol) (هورمون زنانهای که اغلب در قرصهای ضدبارداری استفاده میشود) نیز دریافت کردند) احتمالا پساز شش ماه درمان موثرتر بود و در مقایسه با دارویی به نام فیناستراید (finasteride) (زمانی که هر دو گروه اتینیلاسترادیول نیز دریافت کردند) در 24 ماه اثربخشی بیشتری داشت. در یک مطالعه، داروی دیگری به نام فلوتامید (flutamide) در مقایسه با سیپروترون استات در 12 ماه موثرتر عمل کرد.
محدودیتهای شواهد چه هستند؟
از نظر تعداد زنان، و نوع و زمانبندی اندازهگیریها میان مطالعات تنوع وجود داشت، بنابراین همیشه نتوانستیم مطالعات را با هم مقایسه کنیم. بسیاری از مطالعات شامل تعداد کمی از زنان بودند.
شواهد کافی برای مقایسه عوارض ناخواسته درمانها وجود ندارد.
برای ارائه نتایج معنادارتر، انجام مطالعات بزرگتر مورد نیاز است. شواهد موجود، استفاده از سیپروترون استات یا اسپیرونولاکتون را بهطور ایدهآل در ترکیب با اتینیلاسترادیول به عنوان بهترین درمان برای رشد موهای زائد تائید میکند.
این شواهد تا چه زمانی بهروز است؟
این اطلاعات تا دسامبر 2022 بهروز است.
مطالعه چکیده کامل
هیرسوتیسم (hirsutism) (رشد بیشازحد و ناخواسته مو) یک مشکل اندوکرین ناراحتکننده و نسبتا شایع در زنان است که مدیریت درمانی آن ممکن است دشوار باشد. سیپروترون استات (cyproterone acetate; CPA)، یک آنتیآندروژن، اغلب برای درمان هیرسوتیسم، معمولا در ترکیب با اتینیلاسترادیول (ethinylestradiol)، استفاده میشود. این مطالعه یک نسخه بهروزشده از مرور کاکرین است که نخستینبار در سال 2003 منتشر شد.
اهداف
ارزیابی مزایا و خطرات مصرف سیپروترون استات (CPA) بهتنهایی، یا در ترکیب با اتینیلاسترادیول، و دیگر داروها در کاهش رشد مو و بهبود پروفایل اندوکرین در زنان مبتلا به هیرسوتیسم ثانویه به هیپرآندروژنیسم تخمدان و نیز هیرسوتیسم ایدیوپاتیک.
روشهای جستوجو
به جستوجو در پایگاه ثبت تخصصی گروه زنان و باروری در کاکرین؛ CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ PsycINFO و CINAHL تا 20 دسامبر 2022 پرداختیم. ما فهرست منابع مقالات مرتبط، و پایگاههای ثبت کارآزمایی بالینی را نیز جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (randomised controlled trials; RCTs) را وارد مطالعه کردیم که زنان را در سنین باروری و مبتلا به هیرسوتیسم ایدیوپاتیک یا هیرسوتیسم ثانویه به هیپرآندروژنیسم تخمدان بررسی کردند. هیرسوتیسم به صورت نمره Ferriman Gallwey (FG) بیشتر از 7 تعریف شد.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
تعداد 23 مطالعه را وارد کردیم. فقط یک مطالعه بیشاز 100 زن را در آنالیز خود وارد کرد. پیامدهای اولیه عبارت بودند از ارزیابی عینی و ذهنی پارامترهای بالینی (نمرات FG، رشد خطی مو و قطر ساقه مو، بازخورد زنان و دفعات حذف مو). پیامدهای ثانویه شامل پارامترهای اندوکرین، عوارض جانبی و موارد انصراف از درمان در طول درمان بودند.
نتایج اصلی
سیپروترون استات بیشتر از 2 میلیگرم بههمراه اتینیلاسترادیول در مقایسه با سیپروترون استات 2 میلیگرم یا کمتر بههمراه اتینیلاسترادیول (مقایسه دوز)
از وجود هرگونه تفاوت در تاثیر مداخله بر نمرات FG پساز شش ماه درمان مطمئن نیستیم (تفاوت میانگین (MD): 0.63؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.02- تا 2.28؛ I 2 = 0%؛ 2 RCT؛ 145 زن؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). احتمالا تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در تستوسترون آزاد وجود داشت (MD؛ 0.35 پیکومول (pmol)/لیتر؛ 95% CI؛ 0.61- تا 1.31؛ 1 RCT؛ 113 زن؛ شواهد با قطعیت متوسط).
سیپروترون استات بهتنهایی (بدون اتینیلاسترادیول) در مقایسه با دیگر مداخلات بهتنهایی (بدون اتینیلاسترادیول)
تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در مصرف CPA در مقایسه با آنالوگهای هورمون آزادکننده گنادوتروپین (GnRH) بر تستوسترون کل در سه ماه دیده شد (MD: 0.17 نانومول (nmol)/لیتر؛ 95% CI؛ 0.15- تا 0.49). شواهدی اندک یا هیچ شواهدی مبنی بر تاثیر CPA در مقایسه با آگونیست GnRH بر آندروستندیون (androstenedione) در سه ماه به دست آمد (MD؛ 0.66 نانومول/لیتر؛ 95% CI؛ 0.44- تا 1.76). هر دو نتیجه حاصل از یک RCT (20 زن؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) هستند.
سیپروترون استات بههمراه اتینیلاسترادیول در مقایسه با دیگر مداخلات بهتنهایی (بدون اتینیلاسترادیول)
تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در تاثیر CPA بههمراه اتینیلاسترادیول در مقایسه با فیناستراید (finasteride) (MD: 4.70؛ 95% CI؛ 1.86- تا 11.26؛ 1 RCT؛ 27 زن؛ شواهد با قطعیت پائین)، اسپیرونولاکتون (spironolactone) (MD: 0.90؛ 95% CI؛ 2.86- تا 4.66؛ 1 RCT؛ 77 زن؛ شواهد با قطعیت متوسط)، کتوکونازول (ketoconazole) (MD: 0.70؛ 95% CI؛ 0.84- تا 2.24؛ 1 RCT؛ 81 زن؛ شواهد با قطعیت متوسط)، یا پیوگلیتازون (pioglitazone) بههمراه فلوتامید (flutamide) بههمراه متفورمین (metformin) (Pio-Flu-Met) (MD: 0.90؛ 95% CI؛ 0.79- تا 2.59؛ 1 RCT؛ 34 زن؛ شواهد با قطعیت پائین) بر نمرات FG در شش ماه وجود داشت. CPA بههمراه اتینیلاسترادیول در مقایسه با فلوتامید ممکن است هیرسوتیسم را اندکی بهبود بخشد (MD: 4.00؛ 95% CI؛ 0.10 تا 7.90؛ 1 RCT؛ 28 زن).
CPA بههمراه اتینیلاسترادیول در مقایسه با اسپیرونولاکتون (MD؛ 0.06- نانومول/لیتر؛ 95% CI؛ 1.25- تا 1.13؛ 1 RCT؛ 77 زن؛ شواهد با قطعیت متوسط)، کتوکونازول (MD؛ 0.02- نانومول/لیتر؛ 95% CI؛ 0.37- تا 0.33؛ 1 RCT؛ 81 زن؛ شواهد با قطعیت متوسط)، یا Pio-Flu-Met (MD؛ 0.39- نانومول/لیتر؛ 95% CI؛ 0.82- تا 0.04؛ 1 RCT؛ 81 زن؛ شواهد با قطعیت پائین)، احتمالا منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در تستوسترون کل در شش ماه میشود. CPA بههمراه اتینیلاسترادیول ممکن است موثرتر از فیناستراید در شش ماه باشد (MD؛ 1.60- نانومول/لیتر؛ 95% CI؛ 2.39- تا 0.81-؛ 1 RCT؛ 27 زن؛ شواهد با قطعیت پائین).
CPA بههمراه اتینیلاسترادیول در مقایسه با فیناستراید (MD؛ 9.02- نانومول/لیتر؛ 95% CI؛ 12.44- تا 5.60-؛ 1 RCT؛ 27 زن؛ شواهد با قطعیت پائین) یا فلوتامید (MD؛ 4.16- نانومول/لیتر؛ 95% CI؛ 6.62- تا 1.70-؛ 1 RCT؛ 28 زن؛ شواهد با قطعیت پائین) ممکن است تستوسترون آزاد را در شش ماه اندکی کاهش دهد. تفاوتی اندک تا عدم تفاوت میان CPA بههمراه اتینیلاسترادیول و اسپیرونولاکتون وجود داشت (MD؛ 0.35 نانومول/لیتر؛ 95% CI؛ 0.62- تا 1.32؛ 1 RCT؛ 77 زن؛ شواهد با قطعیت پائین). CPA بههمراه اتینیلاسترادیول ممکن است اثربخشی کمتری نسبت به کتوکونازول داشته باشد (MD؛ 1.39 نانومول/لیتر؛ 95% CI؛ 0.43 تا 2.35؛ 1 RCT؛ 81 زن؛ شواهد با قطعیت پائین).
سیپروترون استات بههمراه اتینیلاسترادیول در مقایسه با دیگر مداخلات بههمراه اتینیلاسترادیول
CPA بههمراه اتینیلاسترادیول در مقایسه با فیناستراید بههمراه اتینیلاسترادیول (MD: -0.91؛ 95% CI؛ 1.82- تا 0؛ 1 RCT؛ 26 زن؛ شواهد با قطعیت متوسط) یا اسپیرونولاکتون بههمراه دروسپیرنون (drospirenone) بههمراه اتینیلاسترادیول (MD: 0.69؛ 95% CI؛ 0.80- تا 2.18؛ 1 RCT؛ 89 زن؛ شواهد با قطعیت بالا)، احتمالا منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در تاثیر آن بر نمرات FG در شش ماه میشود. بااینحال، CPA بههمراه اتینیلاسترادیول در مقایسه با اسپیرونولاکتون بههمراه اتینیلاسترادیول ممکن است نمرات FG را کاهش دهد، اما شواهد بسیار نامطمئن است (MD: -0.93؛ 95% CI؛ 1.68- تا 0.19-؛ 3 RCT؛ 103 زن؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در تاثیر CPA بههمراه اتینیلاسترادیول در مقایسه با اسپیرونولاکتون بههمراه اتینیلاسترادیول (MD؛ 0.20- نانومول/لیتر؛ 95% CI؛ 0.64- تا 0.24؛ 1 RCT؛ 45 زن؛ شواهد با قطعیت متوسط)، و احتمالا در مقایسه با دروسپیرنون بههمراه اتینیلاسترادیول (MD؛ 0.15 نانومول/لیتر؛ 95% CI؛ 0.08 تا 0.22؛ 1 RCT؛ 91 زن؛ شواهد با قطعیت متوسط)، بر تستوسترون کل در شش ماه وجود داشته باشد.
شش ماه درمان با CPA بههمراه اتینیلاسترادیول در مقایسه با دروسپیرنون بههمراه اتینیلاسترادیول احتمالا سطح تستوسترون آزاد را کاهش داد (MD؛ 0.31- پیکومول/لیتر؛ 95% CI؛ 0.53- تا 0.09-؛ 1 RCT؛ 91 زن؛ شواهد با قطعیت متوسط).
دادهها برای دیگر پیامدها در مقایسههای اصلی این مرور کافی نبودند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
تفاوتهایی در پیامد بالینی میان CPA و اسپیرونولاکتون، CPA و فلوتامید، و CPA و فیناستراید دیده شد. هیچ تفاوت بالینی میان CPA و دیگر درمانهای دارویی وجود نداشت، که احتمالا به دلیل حجمنمونه کم مطالعه، عدم ارزیابی استاندارد و عوامل تعیینکننده عینی بهبودی در بسیاری از مطالعات بود. دادههای کافی برای مقایسه عوارض جانبی همه گزینههای درمانی ارائه نشدند.
برای مقایسه اثربخشی و بیخطری (safety) گزینههای درمانی موجود، انجام مطالعات بزرگتر و با طراحی دقیقتر مورد نیاز است.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
ین مرور کاکرین در ابتدا به زبان انگلیسی منتشر شد. مسوولیت صحت ترجمه بر عهده تیم ترجمه است که آن را تهیه کرده است. روند ترجمه با دقت انجام شده و از فرآیندهای استاندارد برای تضمین کنترل کیفیت پیروی میکند. با این حال، در صورت عدم تطابق، ترجمههای نادرست یا نامناسب، متن اصلی انگلیسی معتبر است.
