هدف از انجام این مرور چیست؟
هدف این مرور کاکرین، یافتن این موضوع بود که استفاده از درمان آنتی‌بیوتیکی چشمی (آنتی‌بیوتیک داخل چشم ریخته شود)، می‌تواند از بروز عفونت چشم به دنبال خراش قرنیه پیشگیری کند یا خیر. برای پاسخ به این پرسش، تمام مطالعات مرتبط با موضوع را گردآوری و تجزیهوتحلیل کرده و دو مطالعه را یافتیم.
پیام‌های کلیدی
ما نتوانستیم شواهدی را بیابیم که آنتی‌بیوتیک‌ها را با دارونما (درمان ساختگی) یا عدم-درمان مقایسه کرده باشد. ما نتوانستیم شواهد کافی را برای حمایت از استفاده از یک آنتی‌بیوتیک نسبت به یک آنتی‌بیوتیک دیگر برای پیشگیری از بروز عفونت چشم با خراش قرنیه پیدا کنیم.
خراش قرنیه چیست؟
قرنیه، لایه شفاف حفاظتی بخش خارجی چشم است. خراش قرنیه عبارت است از سائیدگی قرنیه که معمولا در اثر تروماهای مکانیکی، یک جسم خارجی در چشم، سوختگی‌های شیمیایی یا لنزهای تماسی ایجاد می‌شود.
خراش قرنیه چگونه مدیریت می‌شود؟
خراش قرنیه باعث درد و تحریک می‌شود، بنابراین پزشکان برای کمک به کاهش درد، داروی مسکّن تجویز می‌کنند. برخی از پزشکان ممکن است برای پیشگیری از عفونت‌های چشم، آنتی‌بیوتیک نیز تجویز کنند.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
ما می‌خواستیم بدانیم تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند از بروز عفونت‌های چشمی به دنبال خراش قرنیه پیشگیری کنند یا خیر.
ما چه کردیم؟
متون علمی پزشکی را برای یافتن مطالعاتی جست‌وجو کردیم که آنتی‌بیوتیک‌ها را برای پیشگیری از بروز عفونت چشم به دنبال خراش قرنیه تست کردند.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
دو کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده (مطالعاتی که شرکت‌کنندگان به‌طور تصادفی بین یک، دو یا تعداد بیشتری از گروه‌های درمانی تقسیم می‌شوند) را، با مجموع 527 کودک و بزرگسال، یافتیم. یک مطالعه در دانمارک ژل‌های موضعی کلرامفنیکل (نوعی آنتی‌بیوتیک) و فوزیدیک اسید (نوع دیگر آنتی‌بیوتیک) را بررسی کردند (فواصل استفاده به وضوح گزارش نشدند). مطالعه دیگر، از یک دوره درمان سه-روزه با ترکیب ژل چشمی کلرامفنیکل (یک آنتی‌بیوتیک) و کلوتریمازول (یک داروی ضد-قارچ)، یا کلرامفنیکل و دارونما (همه با الگوی مصرف سه‌بار در روز) در هند استفاده کرد.
در مطالعه دانمارک، نسبتی از شرکت‌کنندگان که از خراش قرنیه بهبود یافتند و هیچ عفونتی نداشتند، میان گروه‌ها مشابه بود. با این حال، این مطالعه گزارش داد که یک-سوم شرکت‌کنندگان در هر گروه درمانی، دچار خارش و احساس ناراحتی در چشم شدند.
نویسندگان این مطالعه هندی گزارش دادند که 1% از شرکت‌کنندگان، دچار عوارض جانبی جزئی مانند تحریک و تورم خفیف پلک‌ها و سطح چشم و واکنش ایمنی در محل استعمال دارو شدند.
هیچ مطالعه‌ای را پیدا نکردیم که آنتی‌بیوتیک‌ها را با دارونما یا عدم-درمان مقایسه کرده باشد.
شواهد به چه معناست؟
به دلیل فقدان شواهد قوی، نمی‌دانیم که استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند از عفونت چشم در افراد مبتلا به خراش قرنیه پیشگیری کند یا خیر، و این که یک آنتی‌بیوتیک برای این منظور بهتر از آنتی‌بیوتیک دیگر است یا خیر.
شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا 25 اپریل 2021 به‌روز است.
با توجه به قطعیت پائین تا بسیار پائین شواهد موجود، هرگونه تاثیرات مفید پروفیلاکسی آنتی‌بیوتیکی در پیشگیری از بروز عفونت چشمی یا تسریع بهبودی اپی‌تلیال به دنبال خراش قرنیه، نامشخص است. به علاوه، شواهد فعلی برای حمایت از برتری هر رژیم درمانی آنتی‌بیوتیکی نسبت به رژیم دیگر، کافی نیستند. نیاز به انجام یک RCT خوب طراحی شده برای ارزیابی اثربخشی و بی‌خطری استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های چشمی در درمان خراش قرنیه با تمرکز ویژه بر جمعیت‌های پرخطر و فرمولاسیون مداخلات وجود دارد.
خراشیدگی قرنیه (corneal abrasion)، یک اختلال شایع است که اغلب چشم‌پزشکان، پزشکان اورژانس، و پزشکان مراقبت‌های اولیه با آن مواجه می‌شوند. آنتی‌بیوتیک‌های چشمی، یکی از گزینه‌های مدیریت درمانی این وضعیت هستند. تا به امروز، خلاصه و ترکیب جامعی از شواهد در مورد پیشگیری آنتی‌بیوتیکی از خراشیدگی تروماتیک قرنیه در دسترس نبوده، بنابراین این مرور را برای ارزیابی شواهد فعلی در مورد این موضوع مهم انجام دادیم.
ارزیابی بی‌خطری (safety) و اثربخشی پروفیلاکسی آنتی‌بیوتیک موضعی پس از ایجاد خراش قرنیه. اهداف ما عبارت بودند از 1) بررسی بروز عفونت با آنتی‌بیوتیک‌ها در برابر دارونما (placebo) یا آنتی‌بیوتیک‌های جایگزین در افراد مبتلا به خراشیدگی قرنیه؛ و 2) بررسی زمان لازم تا درمان بالینی، که به صورت بهبود کامل اپی‌تلیوم (تجدید اپی‌تلیالیزه شدن)، با آنتی‌بیوتیک‌ها در برابر دارونما یا آنتی‌بیوتیک‌های جایگزین در افراد مبتلا به خراشیدگی قرنیه.
پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL) (شامل پایگاه ثبت کارآزمایی‌های چشم و بینایی در کاکرین؛ 2021؛ شماره 4)؛ Ovid MEDLINE؛ Embase.com؛ PubMed؛ بانک اطلاعاتی منابع علمی علوم سلامت آمریکای لاتین و کارائیب (LILACS)؛ ClinicalTrials.gov و پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های جهانی بهداشت (WHO) را جست‌وجو کردیم. در جست‌وجوی الکترونیکی برای یافتن کارآزمایی‌ها، از محدودیت‌های تاریخ انتشار یا زبان مقاله استفاده نکردیم. بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی را آخرین‌بار در 25 اپریل 2021 جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم که به مقایسه یک آنتی‌بیوتیک با یک آنتی‌بیوتیک دیگر یا دارونما در کودکان و بزرگسالان مبتلا به خراش قرنیه به هر دلیلی، پرداختند.
از متدولوژی استاندارد کاکرین استفاده کرده و با استفاده از طبقه‌بندی سیستم درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE)، قطعیت مجموعه شواهد را برای پیامدهای از پیش تعیین شده درجه‌بندی کردیم.
جست‌وجو در بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی، 8661 رکورد را به دست آورد. 7690 عنوان را غربالگری و پس از جدا کردن عناوین مشابه، آنها را خلاصه کردیم. تعداد 32 گزارش متن کامل را برای مرور بیشتر بازیابی کردیم. دو مطالعه را در این مرور وارد کردیم که در مجموع 527 چشم را در 527 شرکت‌کننده به‌طور تصادفی بررسی کردند. یک مطالعه در دانمارک و دیگری در هند انجام شدند.
این دو مطالعه بیشتر پیامدهای اولیه و ثانویه از پیش تعیین شده ما را بررسی نکردند. اولین مطالعه، یک RCT گروه-موازی بود که پماد چشمی کلرامفنیکل (chloramphenicol) را با ژل‌های چشمی اسید فوزیدیک (fusidic acid) مقایسه کرد (فواصل استفاده به وضوح گزارش نشد). این مطالعه، 153 شرکت‌کننده بزرگ‌تر از 5 سال مبتلا به خراش قرنیه را در دانمارک با مدت پیگیری یک روزه، وارد مطالعه کرد. هیچ شرکت‌کننده‌ای در گروه اسید فوزیدیک مبتلا به عفونت ثانویه نشد، در حالی که در گروه کلرامفنیکل، سه شرکت‌کننده (4.1%) واکنش خفیفی را نشان دادند (خطر نسبی (RR): 0.15؛ 95% فاصله اطمینان: 0.01 تا 2.79؛ 144 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). سی-یک شرکت‌کننده (44.3%) در بازوی اسید فوزیدیک و 34 شرکت‌کننده در بازوی کلرامفنیکل (46.6%)، در روز 1 درمان (یعنی ناحیه خراشیدگی صفر و بدون عفونت) شدند (RR: 0.94؛ 95% CI؛ 0.65 تا 1.34؛ 144 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). بدون ارائه داده‌های خاص، مطالعه گزارش کرد که درجه شدت درد، متاثر از مداخلات دریافتی نبود. شایع‌ترین عوارض جانبی گزارش شده، خارش و احساس ناراحتی در چشم بود که تقریبا در یک-سوم شرکت‌کنندگان در هر گروه رخ داد (شواهد با قطعیت پائین).
دومین RCT چند-مرکزی و دو-بازویی که در هند انجام شد، 374 شرکت‌کننده بزرگ‌تر از 5 سال مبتلا به خراش قرنیه را که طی 48 ساعت پس از آسیب مراجعه کرده بودند، وارد مطالعه کرد. این مطالعه، تاثیر یک دوره درمان سه-روزه ترکیبی را از پماد چشمی کلرامفنیکل-کلوتریمازول یا کلرامفنیکل-دارونما (هر دو بازو با الگوی مصرف سه-بار در روز) بررسی کرد. در روز 3، تعداد 169 شرکت‌کننده (100%) در بازوی کلرامفنیکل-کلوتریمازول و 203 نفر از 205 شرکت‌کننده (99%) در بازوی کلرامفنیکل-دارونما، بدون باقی گذاشتن هیچ عارضه‌ای درمان شدند، که به صورت اپی‌تلیالیزه کامل قرنیه بدون شواهدی از عفونت تعریف شد (RR: 1.01؛ 95% CI؛ 0.99 تا 1.03؛ 374 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). چهار شرکت‌کننده که به بازوی کلرامفنیکل-دارونما اختصاص داده شدند، دچار عوارض جانبی خفیفی شدند: دو شرکت‌کننده کموزیس (chemosis) و تحریک خفیف (1%)، و دو شرکت‌کننده اینفیلتره‌های کوچک، منفرد و استریل قرنیه (1%) (شواهد با قطعیت پائین).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.