Transversus abdominis plane (TAP) มีประสิทธิภาพมากกว่าการใช้ยาชาเฉพาะที่หรือการไม่ block เลยในการรักษาอาการปวดหลังการผ่าตัดในสตรีที่เข้ารับการผ่าตัดทางนรีเวชวิทยาแบบแผลเล็กหรือไม่
ใจความสำคัญ
ในกลุ่มสตรีที่เข้ารับการผ่าตัดทางนรีเวชแบบแผลเล็ก (key-hole) การทำ TAP block เพื่อลดความเจ็บปวดหลังการผ่าตัด มีแนวโน้มที่จะไม่ก่อให้เกิดความแตกต่างของระดับความเจ็บปวดอย่างมีนัยสำคัญ หรือความต้องการใช้ยาแก้ปวดชนิดรุนแรง เมื่อเปรียบเทียบกับกลุ่มที่ไม่ได้รับการทำ TAP block
TAP Block คืออะไร
TAP block จะทำให้เส้นประสาทในช่องท้องชาโดยการฉีดยาชาผ่านผิวหนังเข้าไปในช่องว่างระหว่างผิวและกล้ามเนื้อหน้าท้องส่วนลึก
เหตุใดสิ่งนี้จึงสำคัญสำหรับสตรีที่ต้องเข้ารับการผ่าตัดนรีเวชแบบแผลเล็ก
การควบคุมความเจ็บปวดหลังการผ่าตัดเป็นสิ่งสำคัญเพื่อการฟื้นตัวที่ประสบความสำเร็จ การควบคุมอาการปวดที่ดีจะทำให้ระยะเวลาในการนอนโรงพยาบาลสั้นลง หยุดงานน้อยลง และมีโอกาสเกิดอาการปวดยาวนานน้อยลง สตรีจำนวนมากที่เข้ารับการผ่าตัดจะได้รับการฉีดยาชาบริเวณถัดจากแผลผ่าตัด อย่างไรก็ตาม ยาชาประเภทนี้จะหมดฤทธิ์เร็ว การให้ยาชาชนิดเดียวกันเข้าไปลึกขึ้น ภายในกล้ามเนื้อผนังหน้าท้อง จะช่วยให้ยาชาแพร่กระจายได้มากขึ้น และอาจทำให้ฤทธิ์ของยาหมดไปช้าลง
เราต้องการค้นหาอะไร
เราอยากทราบว่าสตรีที่ได้รับ TAP block จะมีอาการปวดน้อยลงและใช้ยาแก้ปวดน้อยลงในหนึ่งวันหลังจากการผ่าตัดเมื่อเทียบกับสตรีที่ไม่ฉีดยา หรือฉีดยาชาที่แผลผ่าตัด หรือการ block หลอกหรือไม่ เราอยากทราบว่าสตรีที่ได้รับ TAP block ได้รับผลข้างเคียงที่เป็นอันตรายร้ายแรงอันเป็นผลมาจากการบล็อกหรือไม่ สุดท้ายนี้ เราอยากทราบว่าสตรีที่ได้รับ TAP block ได้รับผลข้างเคียงจากยาแก้ปวดที่แรง เช่น คลื่นไส้ อาเจียน หรืออาการง่วงนอนหลังการผ่าตัดมากกว่าหรือไม่
เราทำอะไรบ้าง
เราได้ค้นหาการศึกษาที่เปรียบเทียบสตรีที่มี TAP block กับผู้ที่ไม่มีการบล็อก การฉีดยาชาที่บริเวณแผลผ่าตัด หรือการบล็อกหลอกสำหรับการผ่าตัดทางนรีเวชแบบรูเข็ม การศึกษาจะต้องเลือกสตรีแบบสุ่ม (สตรีมีโอกาสเท่าเทียมกันที่จะถูกจัดเข้ากลุ่มทั้งหมด)
เราพบอะไร
เราพบการศึกษา 21 ฉบับ ในสตรีวัยผู้ใหญ่ 1645 คนซึ่งเข้ารับการผ่าตัดทางนรีเวชแบบส่องกล้อง การศึกษาดังกล่าวได้ดำเนินการใน 10 ประเทศที่แตกต่างกัน ระหว่างปี 2011 ถึง 2023
เราวิเคราะห์ผลลัพธ์โดยการเปรียบเทียบ 3 แบบ: TAP block เทียบกับการไม่บล็อก TAP block เทียบกับการฉีดยาชาที่บริเวณแผล หรือ TAP block เทียบกับการบล็อกหลอก
สตรีที่เข้ารับการผ่าตัดทางนรีเวชแบบส่องกล้อง (key-hole) และได้รับการทำ TAP block อาจมีอาการปวดน้อยลงเล็กน้อยในวันถัดจากการผ่าตัด เมื่อเทียบกับผู้ที่ได้รับการฉีดยาชาเฉพาะที่หรือการทำหัตถการหลอก (pretend block)
ความต้องการใช้ยาแก้ปวดชนิดรุนแรงในกลุ่มสตรีที่ได้รับการทำ TAP block อาจมีความแตกต่างเพียงเล็กน้อยหรือไม่แตกต่างเลย เมื่อเทียบกับกลุ่มที่ไม่ได้รับการทำ block, กลุ่มที่ได้รับยาชาเฉพาะที่บริเวณแผลผ่าตัด หรือกลุ่มที่ได้รับการทำหัตถการหลอก
การศึกษาทั้งหมดไม่ได้รายงานผลข้างเคียงร้ายแรงใดๆ ที่เกี่ยวข้องกับ TAP block
สตรีที่ได้รับ TAP block อาจพบกับอาการคลื่นไส้หรืออาเจียนเพียงเล็กน้อยหรือแทบไม่มีความแตกต่างเลยเมื่อเทียบกับผู้ที่ไม่ได้รับการบล็อก ยาชาที่ แผลผ่าตัด หรือการทำหัตถการหลอก
เราไม่เชื่อมั่นว่าผลลัพธ์เหล่านี้มีความหมายทางคลินิกหรือไม่
ข้อจำกัดของหลักฐานคืออะไร
เรามีความเชื่อมั่นปานกลางว่าสตรีที่ได้รับ TAP block จะรู้สึกเจ็บปวดน้อยกว่าสตรีที่ได้รับการบล็อกหลอก เรามีความเชื่อมั่นน้อยลงว่าพวกเขาจะรู้สึกเจ็บปวดน้อยกว่าผู้ที่ไม่ได้มีการบล็อกหรือฉีดยาชาเฉพาะที่ เป็นไปได้ที่สตรีบางคนอาจรู้ว่าตนเข้ารับการรักษาอาการปวดประเภทใด ซึ่งอาจส่งผลต่อผลลัพธ์ได้
เราไม่เชื่อมั่นเกี่ยวกับผลลัพธ์ของความต้องการยาแก้ปวดที่แรง เพราะเป็นไปได้ที่สตรีบางคนอาจรู้ว่าตนเข้ารับการรักษาอาการปวดประเภทใด และมีการศึกษาน้อยเกินไปที่วัดผลลัพธ์นี้
เราเชื่อมั่นปานกลางว่า TAP block ไม่เกี่ยวข้องกับผลข้างเคียงอันตรายร้ายแรง เรามีความเชื่อมั่นปานกลางถึงต่ำว่าแทบไม่มีความแตกต่างในอาการคลื่นไส้และอาเจียนในสตรีทั้งหมดในทุกกลุ่ม มีการศึกษาที่รายงานผลลัพธ์นี้น้อยเกินไปจนไม่สามารถเชื่อมั่นในผลลัพธ์ได้
หลักฐานนี้เป็นปัจจุบันแค่ไหน
การทบทวนวรรณกรรมนี้เป็นปัจจุบันถึงวันที่ 6 ธันวาคม 2024
Read the full abstract
วัตถุประสงค์
เพื่อประเมินประโยชน์และอันตรายของ ransversus abdominis plane blocks ครั้งเดียวเพื่อป้องกันอาการปวดหลังผ่าตัดในสตรีที่เข้ารับการผ่าตัดนรีเวชวิทยาแบบส่องกล้องและหุ่นยนต์ เมื่อเปรียบเทียบกับการไม่บล็อก บล็อกหลอก หรือการฉีดยาชาเฉพาะที่
วิธีการสืบค้น
เราค้นหา CENTRAL, MEDLINE, Embase, ทะเบียนการทดลองสองรายการ และค้นหาบทคัดย่อด้วยตนเองจนถึงวันที่ 6 ธันวาคม 2024
ข้อสรุปของผู้วิจัย
ในกลุ่มสตรีที่เข้ารับการผ่าตัดทางนรีเวชแบบแผลเล็ก (minimally invasive) เราไม่พบว่าการทำ TAP block มีผลลัพธ์ที่มีนัยสำคัญทางคลินิกต่อความเจ็บปวดหลังการผ่าตัด หรือปริมาณการใช้ยาแก้ปวดกลุ่มโอปิออยด์ อย่างไรก็ตาม TAP block อาจบรรเทาอาการปวดได้เล็กน้อยเมื่อเทียบกับการใช้ยาชาเฉพาะที่หรือการ block หลอก TAP block น่าจะปลอดภัย เนื่องจากไม่มีรายงานเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ใดๆ เกิดขึ้นในสตรี 525 คนที่ได้รับการบล็อก และมีข้อมูลด้านความปลอดภัยสำหรับพวกเธอด้วย หลักฐานนี้มีข้อจำกัดจากมีความแตกต่างระหว่างการศึกษา ความเสี่ยงของการมีอคติในการศึกษา (risk of bias) และข้อสมมติฐานที่ใช้ในการสังเคราะห์เมื่อมีการรวบรวมข้อมูล
แหล่งทุน
การทบทวนวรรณกรรมนี้ไม่ได้รับเงินทุนสนับสนุนโดยเฉพาะ
การลงทะเบียน
Protocol (2022): DOI: 10.1002/14651858.CD015145.
แปลโดย ศ.นพ.ภิเศก ลุมพิกานนท์ ภาควิชาสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น 29 เมษายน 2025