Jaki jest cel tego przeglądu?

Chcieliśmy dowiedzieć się, czy suplementy diety lub diety specjalne są skuteczne w leczeniu cukrzycowych owrzodzeń stóp. Aby odpowiedzieć na zadane pytanie badacze Cochrane zebrali i przeanalizowali wszystkie badania z randomizacją (RCT) w tym temacie i ostatecznie do przeglądu włączyli 9 badań. Badania z randomizacją to badania kliniczne, w których uczestnicy są przydzielani losowo do leczenia lub opieki jaką otrzymują . Ten rodzaj badań dostarcza najbardziej wiarygodnych danych na temat tego, jakie skutki niosą różne podejścia do leczenia lub rodzaje opieki zdrowotnej.

Najważniejsze informacje

Spośród 9 badań w 8 przedstawiono interesujące nas wyniki dotyczące wpływu na gojenie się owrzodzeń. Wyniki 5 badań o bardzo niskiej wiarygodności dotyczyły stosowania doustnych suplementów diety w postaci tabletek w gojeniu owrzodzeń stóp u chorych na cukrzycę. W tych 5 badaniach proces gojenia owrzodzeń oceniano w sposób, który nie pozwala na wiarygodną ocenę efektów leczenia, ponadto nie włączono do nich wystarczającej liczby uczestników. Wyniki 3 innych badań dotyczących stosowania suplementów diety podawanych w innych postaciach również były bardzo niskiej pewności. W 2 z nich przedstawiono dane naukowe bardzo niskiej jakości dotyczące tego, czy przyjmowanie płynnych suplementów diety ma jakikolwiek wpływ na inne punkty końcowe, takie jak zgon, ryzyko amputacji, zmniejszenie liczby nowych owrzodzeń lub jakość życia. Badania te nie zostały dobrze przeprowadzone i brało w nich udział zbyt mało uczestników, abyśmy mogli być pewni efektów.

Co oceniano w ramach tego przeglądu?

U chorych na cukrzycę mogą wystąpić owrzodzenia stóp. Są one często spowodowane zmniejszonym dopływem krwi, pogorszeniem czucia, deformacją stopy, obecnością urazu lub mogą powstawać w wyniku współwystąpienia wszystkich lub kilku z tych czynników jednocześnie. Owrzodzenia stóp są poważnym powikłaniem cukrzycy i mogą prowadzić do ciężkich konsekwencji, takich jak amputacja.

Uważa się, że owrzodzenia stóp, podobnie jak inne rany, goją się lepiej i szybciej, jeśli dana osoba jest dobrze odżywiona. Suplementy diety zawierające pewne witaminy i białka można podawać chorym z cukrzycowym owrzodzeniem stóp w celu wspomagania leczenia ran.

Jakie są najważniejsze wnioski tego przeglądu?

Znaleźliśmy 9 badań opublikowanych w latach 2004–2019, w których wzięło udział 629 uczestników (72% mężczyzn w wieku średnio 59,2 roku). Większość badań przeprowadzono w przychodniach przyszpitalnych. W 3 badaniach podawano napój z dodatkiem składników odżywczych i porównywano go z napojem, który wyglądał tak samo, ale nie zawierał żadnego dodatku odżywczego. W 5 badaniach badano działanie różnych rodzajów tabletek odżywczych i porównywano je z tabletkami, które nie zawierały żadnego składnika aktywnego, ani suplementu diety. W jednym z badań porównywano dwie różne dawki witaminy D podawane w formie zastrzyku. W jednym badaniu nie znaleźliśmy wyników będących przedmiotem zainteresowania niniejszego przeglądu.

2 badania były sponsorowane przez producentów suplementów diety, 5 przez irański uniwersytet finansujący badania.

Wyniki 8 badań są niejasne co do tego, czy interwencje żywieniowe poprawiają gojenie się cukrzycowych owrzodzeń stóp, w porównaniu z niestosowaniem suplementacji żywieniowej lub w porównaniu z inną dawką suplementacji żywieniowej. W 1 badaniu odnotowano działania niepożądane, a w 2 badaniach raportowano liczbę amputacji. Wyniki są niejasne co do tego, czy istnieje różnica w liczbie amputacji lub zgonów między chorymi otrzymującymi suplementację żywieniową i osobami, u których jej nie stosowano. Nie jest jasne, czy istnieje różnica pod względem jakości życia związanej ze zdrowiem lub w liczbie nawracających owrzodzeń między stosowaniem suplementacji żywieniowej i jej niestosowaniem.

Jakość zebranych danych naukowych oceniliśmy jako bardzo niską. Żadne z badań nie obejmowało wystarczającej liczby uczestników, w 5 badaniach nie mierzono punktów końcowych w sposób, który dawałby nam pewność co do prezentowanych wyników, a badania nie były dobrze przeprowadzone; w związku z powyższym nie mamy dużego zaufania do wyników tego przeglądu. Aby wyjaśnić rolę interwencji żywieniowych w leczeniu owrzodzeń stóp u chorych na cukrzycę potrzebne są dodatkowe badania obciążone małym ryzykiem błędu systematycznego oraz obejmujące dane naukowe o wysokiej jakości.

Jak aktualny jest ten przegląd?

Poszukiwaliśmy badań opublikowanych do marca 2020 roku.