Najważniejsze informacje

• U dorosłych i dzieci z gorączką jelitową (durem brzusznym) wyniki leczenia ceftriaksonem (lekiem z grupy cefalosporyn) w porównaniu z azytromycyną, fluorochinolonami lub chloramfenikolem (innymi lekami przeciwbakteryjnymi) mogą nie różnić się między sobą.

• Zastosowanie cefiksymu (innego leku z grupy cefalosporyn) ma uzasadnienie w leczeniu duru brzusznego u dorosłych i dzieci, jednak może charakteryzować się mniejszą skutecznością w porównaniu z fluorochinolonami.

• Decydenci i klinicyści przy rozważaniu sposobu leczenia gorączki jelitowej muszą brać pod uwagę lokalne wzorce oporności na antybiotyki.

Co to jest gorączka jelitowa?

Gorączka jelitowa to wspólne określenie dla dwóch podobnych chorób znanych jako dur brzuszny (tyfus) i dur rzekomy (paratyfus). Choroby te występują tylko u ludzi i są wywoływane przez bakterie takie jak Salmonella typhi i Salmonella paratyphi A , B lub C. Najczęściej pojawiają się w krajach o niskim i średnim dochodzie z niewystarczającymi warunkami sanitarno-higienicznymi. Dur zazwyczaj powoduje gorączkę i ból głowy z biegunką, zaparciem, bólem brzucha, nudnościami i wymiotami lub utratą apetytu. Nieleczony u niektórych osób może skutkować poważnymi powikłaniami i zgonem.

Czym są cefalosporyny i jak mogą działać?

Cefalosporyny to duża rodzina leków przeciwbakteryjnych powszechnie stosowanych w leczeniu chorób zakaźnych. Cefalosporyny (np. cefiksym czy ceftriakson) różnią się specyficznością wobec leczonych bakterii, sposobem podania – doustnie lub we wstrzyknięciach (dożylnie) – oraz czasem, w którym je opracowano. Niektóre cefalosporyny mogą leczyć Salmonella typhi i Salmonella paratyphi A , B, lub C – bakterie wywołujące dur brzuszny.

W przeszłości gorączka jelitowa wyjątkowo dobrze odpowiadała na leczenie innymi lekami przeciwbakteryjnymi, np. chloramfenikolem. Jednak oporność bakterii na wiele leków przeciwdrobnoustrojowych stała się poważnym problemem zdrowia publicznego na świecie, zwłaszcza w Azji i Afryce. Obecnie ze względu na postępującą lekooporność w leczeniu tej choroby często stosuje się konkretne rodzaje cefalosporyn.

Co dokładnie chcieliśmy sprawdzić?

Chcieliśmy zbadać, czy cefalosporyny w przypadku dorosłych i dzieci chorych na gorączkę jelitową są lepsze czy gorsze w porównaniu z innymi powszechnie podawanymi lekami przeciwbakteryjnymi, np. fluorochinolonami czy azytromycyną. W tym celu chcieliśmy dowiedzieć się, czy w wyniku leczenia cefalosporynami objawy choroby utrzymują się (niepowodzenie kliniczne), czy bakterie takie jak Salmonella typhi i Salmonella paratyphi A , B, lub C pozostają obecne we krwi (niepowodzenie mikrobiologiczne), lub czy pomimo wcześniejszego leczenia dochodzi do nawrotu objawów lub ponownej obecności we krwi bakterii Salmonella typhi i Salmonella paratyphi A , B, lub C (nawrót choroby).

Chcieliśmy także dowiedzieć się, czy cefalosporyny skutecznie obniżają gorączkę, skracają czas pobytu w szpitalu, czy kał (stolec) pacjentów pozostaje nośnikiem bakterii i materiałem zakaźnym, oraz czy wywołują działania niepożądane.

Co zrobiliśmy?

Szukaliśmy badań, w których porównywano leczenie antybiotykiem z grupy cefalosporyn z innym rodzajem antybiotyku lub też porównywano między sobą dwa różne antybiotyki z rodzaju cefalosporyn u dorosłych lub dzieci z laboratoryjnie potwierdzoną gorączką jelitową (np. w posiewie krwi).

Czego się dowiedzieliśmy?

Zidentyfikowaliśmy 27 badań z udziałem 2231 dorosłych i dzieci z Afryki, Azji, Europy, Bliskiego Wschodu i Karaibów, w których porównywano leczenie przeciwdrobnoustrojowe cefalosporynami w gorączce jelitowej z innymi środkami przeciwdrobnoustrojowymi.

Ceftriakson okazał się skutecznym lekiem w leczeniu duru, z nielicznymi działaniami niepożądanymi, podobnie jak azytromycyna, fluorochinolony i chloramfenikol.

Cefiksym można również stosować w leczeniu duru, ale może nie wykazywać tak skutecznego działania jak leki przeciwbakteryjne z grupy fluorochinolonów.

Te wyniki dotyczą tylko sytuacji, gdy bakteria wywołująca zakażenie jest wrażliwa na podawany antybiotyk, tj. nie jest oporna na dany lek.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Mamy małe zaufanie do prezentowanych wyników z powodu małej liczby pacjentów uczestniczących w badaniach włączonych do przeglądu. Ponadto w większości badań pacjenci i lekarze wiedzieli jaki środek przeciwdrobnoustrojowy otrzymuje pacjent, co mogło zaburzać wyniki.

Jak aktualne są przedstawione dane naukowe?

Wyniki te są aktualne na dzień 24 listopada 2021 roku.