سوال مطالعه مروری
آیا دسموپرسین (desmopressin) درمان موثری برای شبادراری (nocturnal enuresis یا bedwetting) در کودکان است؟
پیامهای کلیدی:
دسموپرسین ممکن است شبادراری را بهبود بخشد.
فقط یک مطالعه کیفیت زندگی را ارزیابی کرد.
انجام مطالعات بیشتر با تعداد مناسبی از بیماران مورد نیاز است.
شبادراری چیست؟ دسموپرسین چه عملکردی دارد؟
شبادراری یا خیس کردن رختخواب، خیس کردن غیرارادی در طول خواب در سنی است که کودک باید خشک باشد، معمولا در سن پنج سالگی. میزان شیوع ذکرشده در جمعیت عمومی (یعنی نسبتی از جمعیت که در یک دوره زمانی معین شبادراری دارند) 15% تا 20% از کودکان پنج ساله، 7% از کودکان هفت ساله، 5% از کودکان 10 ساله، و 2% تا 3% از نوجوانان است.
درمانهای مختلفی برای درمان شبادراری استفاده شدهاند. دسموپرسین نوعی وازوپرسین (vasopressin) مصنوعی است، یک ماده شیمیایی که از مغز آزاد میشود و به کنترل میزان ادرار تولیدشده توسط کلیهها کمک میکند. دسموپرسین برای کنترل شبادراری در شب استفاده میشود و تعداد دفعات شبادراری را کاهش میدهد.
چرا انجام این مرور مهم بود؟
اگرچه شبادراری یک وضعیت مضر نیست و، با گذشت زمان، خودبهخود متوقف میشود، یک انگ اجتماعی محسوب شده و میتواند بر کیفیت زندگی، سلامت عاطفی و روانی کودک تاثیر بگذارد. این وضعیتی است که کل خانواده را نگران میکند و کودکان مبتلا ممکن است از نارضایتی والدین، مورد تمسخر قرار گرفتن و در معرض خطر سوءاستفاده جسمی یا عاطفی قرار گرفتن، رنج ببرند. درمانهای موفقی که شبادراری را کاهش میدهند، عزت نفس کودک را بهبود میبخشند و بنابراین، مهم است که بدانیم دسموپرسین به اندازه درمانهای شناختهشده دیگر، موثر است یا خیر.
این وضعیت چگونه درمان میشود؟
• درمان با دسموپرسین
• هشداردرمانی (alarm therapy)
• داروهای آنتیکولینرژیک
• درمان ترکیبی - مانند دسموپرسین و هشداردرمانی در مقایسه با فقط درمان با دسموپرسین
اگرچه ما بر درمانهای اصلی مورد استفاده تمرکز کردهایم، چندین روش درمانی دیگر مانند رفتاردرمانی و لیزردرمانی نیز وجود دارند.
ما به دنبال چه یافتهای بودیم؟
ما خواستیم بدانیم که دسموپرسین:
• در کاهش دفعات شبادراری کودکان موثر بود؛
• به اندازه دیگر درمانها مانند هشداردرمانی در درمان شبادراری موثر بود؛
• در ترکیب با درمانهای دیگر کارآیی داشت؛
• باعث ایجاد عوارض جانبی شد.
ما چهکاری را انجام دادیم؟
ما به دنبال مطالعاتی بودیم که در آنها افراد بهصورت تصادفی در گروههای درمانی مختلف قرار داده شدند.
ما مطالعاتی را جستوجو و انتخاب کردیم که موارد زیر را مقایسه کردند:
• دسموپرسین با عدم درمان یا دارونما (placebo)؛
• دسموپرسین و هشداردرمانی؛
• ترکیب درمانهای دسموپرسین و هشداردرمانی.
نتایج را مقایسه و آنالیز کرده، و اطمینان خود را نسبت به این شواهد، براساس عواملی مانند روشهای انجام و حجم نمونه مطالعه، رتبهبندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
ما 98 مطالعه با 8699 شرکتکننده پیدا کردیم، که از این تعداد، 5616 نفر دسموپرسین دریافت کردند.
نتایج اصلی
• ما دریافتیم که استفاده از دسموپرسین در مقایسه با دارونما ممکن است با یک مورد شبادراری کمتر در هفته حین دریافت درمان، شبادراری را بهبود بخشد. این نشان میدهد که ممکن است تعداد بیشتری از کودکان هنگام استفاده از دسموپرسین، شبادراری نداشته باشند (28% در مقابل 1% که دارونما دریافت کردند یا اصلا درمان نشدند).
• کودکان بیشتری که دسموپرسین دریافت کردند در مقایسه با دارونما، احتمالا در پایان درمان به 14 شب متوالی بدون شبادراری دست یافتند.
• ما دریافتیم که وقتی دسموپرسین با هشداردرمانی مقایسه شد، تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در تعداد کودکانی وجود داشت که به 14 شب متوالی بدون شبادراری دست یافتند. همچنین مشخص نیست دسموپرسین در مقابل هشداردرمانی، تعداد شبهای بدون شبادراری را در هفته کاهش میدهد یا خیر.
• ما دریافتیم که ترکیب دسموپرسین و هشداردرمانی در مقایسه با دسموپرسین به تنهایی، ممکن است تعداد کودکانی را که در پایان درمان به 14 شب متوالی بدون شبادراری دست مییابند، افزایش دهد.
• ما دریافتیم که عوارض جانبی با دسموپرسین بیشتر گزارش شدند. این موارد شامل سرگیجه، سردرد، تغییرات خلقی، ناراحتی شکمی، ناراحتی بینی، هیپوناترمی (سطح پائین سدیم خون) و یک گزارش از تشنج بودند. سی و دو مطالعه بروز عوارض جانبی را گزارش نکردند، و 25 مطالعه از گزارش یا ذکر عوارض جانبی خودداری کردند.
محدودیتهای شواهد چه هستند؟
بااینحال، ما به شواهد اعتماد کمی داریم، زیرا در چندین مطالعه، شرکتکنندگان از درمانی که دریافت کردند آگاه بودند، و چندین مطالعه نیز حجم نمونه اندکی داشتند.
این مرور تا چه زمانی بهروز است؟
شواهد تا ژانویه 2023 بهروز است.
مطالعه چکیده کامل
شبادراری (nocturnal enuresis یا bedwetting) تا 20% از کودکان پنج سال و 2% از بزرگسالان را تحت تاثیر قرار میدهد. اگرچه بهبودی خودبهخودی آن اغلب رخ میدهد، هزینههای اجتماعی، روحی و روانشناختی آن میتوانند قابل توجه باشند. دسموپرسین (desmopressin) از دهه 1970 برای درمان شبادراری استفاده شده است.
این مطالعه، بهروزرسانی از یک مرور کاکرین است که نخستینبار در سال 2000 منتشر شده و آخرینبار در سال 2006 بهروز شد.
اهداف
ارزیابی تاثیرات استفاده از دسموپرسین در درمان شبادراری در کودکان.
روشهای جستوجو
ما پایگاه ثبت تخصصی گروه بیاختیاری در کاکرین را جستوجو کردیم که شامل کارآزماییهای شناساییشده از پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL)؛ MEDLINE؛ MEDLINE In-Process؛ MEDLINE Epub Ahead of Print؛ CINAHL؛ ClinicalTrials.gov؛ WHO ICTRP است، و همچنین در مجلات و مجموعه مقالات کنفرانسها (جستوجو در ژانویه 2023) و فهرست منابع مقالات مرتبط را بهصورت دستی جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
ما کارآزماییهای تصادفیسازیشده یا کارآزماییهای شبه-تصادفیسازیشده را مربوط به استفاده از دسموپرسین یا دسموپرسین همراه با مداخله دیگر، برای درمان شبادراری در کودکان پنج تا 16 سال، وارد کردیم.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
سه نویسنده مرور بهطور مستقل از هم دادهها را استخراج کرده و خطر سوگیری (bias) را در کارآزماییهای واجد شرایط ارزیابی کردند. از روشهای استاندارد روششناسی (methodology) مورد نظر کاکرین استفاده کردیم.
نتایج اصلی
ما 50 مطالعه جدید را برای این مرور شناسایی کردیم، که اکنون شامل 95 مطالعه (8473) شرکتکننده است و 5434 نفر از آنها دسموپرسین را دریافت کردند. در این مرور، ارزیابی تاثیر درمان ترکیبی را شامل دسموپرسین ادامه دادیم. اکثر کارآزماییها با حضور کودکان پنج تا 16 سال در محیط سرپایی انجام شدند. کیفیت شواهد پائین یا بسیار پائین ارزیابی شد.
اولین مقایسه، دسموپرسین در مقابل دارونما (placebo) بود. دسموپرسین در مقایسه با دارونما ممکن است میانگین تعداد موارد شبادراری را در هفته کاهش دهد (MD: -1.81؛ 95% CI؛ 2.24- تا 1.39-؛ شرکتکنندگان = 1267؛ مطالعات = 16؛ شواهد با قطعیت پائین). دسموپرسین در مقایسه با دارونما احتمالا منجر به این میشود که کودکان بیشتری تا پایان درمان به 14 شب متوالی بدون شبادراری دست یابند (RR: 3.18؛ 95% CI؛ 1.75 تا 5.80؛ شرکتکنندگان = 922: مطالعات = 11؛ شواهد با قطعیت متوسط). ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در تعداد کودکانی وجود داشته باشد که دچار عوارض جانبی با دسموپرسین در مقایسه با دارونما میشوند (RR: 1.11؛ 95% CI؛ 0.81 تا 1.52؛ شرکتکنندگان = 269؛ مطالعات = 3؛ شواهد با قطعیت پائین).
دسموپرسین با هشداردرمانی (alarm therapy) مقایسه شد. مشخص نیست که تفاوتی میان دسموپرسین در مقایسه با هشداردرمانی در کاهش تعداد موارد شبادراری در هفته وجود داشته باشد (MD: 0.63؛ 95% CI؛ 0.49- تا 1.75؛ شرکتکنندگان = 285؛ مطالعات = 4؛ I 2 = 82%؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت میان دسموپرسین و هشداردرمانی در تعداد کودکانی وجود داشته باشد که به 14 شب متوالی بدون شبادراری دست مییابند (RR: 0.98؛ 95% CI؛ 0.88 تا 1.09؛ شرکتکنندگان = 1530؛ مطالعات = 15؛ شواهد با قطعیت پائین). ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در تعداد کودکانی وجود داشته باشد که با دسموپرسین در مقایسه با هشداردرمانی دچار عوارض جانبی میشوند (RR: 1.50؛ 95% CI؛ 0.33 تا 6.78؛ شرکتکنندگان = 461، مطالعات = 4؛ شواهد با قطعیت پائین).
ما دسموپرسین را با داروهای دیگر، از جمله داروهای سهحلقهای و آنتیکولینرژیکها، مقایسه کردیم. مشخص نیست که تفاوتی میان دسموپرسین در مقایسه با داروهای سهحلقهای در کاهش میانگین تعداد موارد شبادراری در هفته (MD: 0.23؛ 95% CI؛ 0.88- تا 1.33؛ شرکتکنندگان = 331؛ مطالعات = 4؛ I 2 = 79%؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) یا در تعداد کودکانی که در پایان درمان به 14 شب متوالی بدون شبادراری دست مییابند (RR: 0.94؛ 95% CI؛ 0.63 تا 1.38؛ شرکتکنندگان = 371؛ مطالعات = 7؛ I 2 = 71%؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) وجود داشته باشد. مشخص نیست که کودکان با دسموپرسین در مقایسه با داروهای سهحلقهای، دچار عوارض جانبی بیشتری میشوند یا خیر (RR: 0.29؛ 95% CI؛ 0.06 تا 1.39؛ شرکتکنندگان = 351؛ مطالعات = 4، شواهد با قطعیت بسیار پائین).
این مرور شامل مطالعاتی با درمانهای ترکیبی بود. مشخص نیست که دسموپرسین همراه با هشداردرمانی در مقایسه با هشداردرمانی بهتنهایی، میانگین تعداد موارد شبادراری را در پایان دوره درمان کاهش دهد (MD: -0.80؛ 95% CI؛ 1.34- تا 0.25-؛ شرکتکنندگان = 528؛ مطالعات = 6؛ I 2 = 84%؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین)؛ یا تعداد کودکانی را که به 14 شب متوالی بدون شبادراری میرسند، افزایش دهد (RR: 1.25؛ 95% CI؛ 0.96 تا 1.63؛ شرکتکنندگان = 822؛ مطالعات = 10؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). دسموپرسین بههمراه هشداردرمانی در مقایسه با هشداردرمانی بهتنهایی، ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را در کودکانی ایجاد کند که دچار عوارض جانبی میشوند (RR: 1.05؛ 95% CI؛ 0.07 تا 16.56؛ شرکتکنندگان = 207؛ مطالعات = 1؛ شواهد با قطعیت پائین).
ترکیب دسموپرسین و هشداردرمانی در مقایسه با دسموپرسین بهتنهایی احتمالا تعداد موارد شبادراری را در پایان درمان کاهش میدهد (MD: -0.88؛ 95% CI؛ 1.38- تا 0.38-؛ شرکتکنندگان = 156؛ مطالعات = 2؛ شواهد با قطعیت متوسط)، و ممکن است تعداد کودکانی را که در پایان درمان به 14 شب متوالی بدون شبادراری دست مییابند، افزایش دهد (RR: 1.26؛ 95% CI؛ 1.06 تا 1.51؛ شرکتکنندگان = 370؛ مطالعات = 5؛ شواهد با قطعیت پائین). مشخص نیست که درمان با دسموپرسین و آنتیکولینرژیک در مقابل دسموپرسین بهتنهایی، میانگین تعداد موارد شبادراری را در پایان درمان کاهش دهد (MD: -0.50؛ 95% CI؛ 1.05- تا 0.06؛ شرکتکنندگان = 188؛ مطالعات = 3؛ I 2 = 66%؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین)؛ یا اینکه تعداد کودکانی را که در پایان درمان به 14 شب متوالی بدون شبادراری دست مییابند، افزایش دهد (RR: 1.53؛ 95% CI؛ 1.10 تا 2.11؛ شرکتکنندگان = 611؛ مطالعات = 8؛ شواهد با قطعیت پائین). ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در عوارض جانبی میان درمان با دسموپرسین بههمراه آنتیکولینرژیکها و دسموپرسین بهتنهایی وجود داشته باشد (RR: 1.51؛ 95% CI؛ 0.73 تا 3.09، شرکتکنندگان = 187؛ مطالعات = 2؛ شواهد با قطعیت پائین).
بروز عوارض جانبی خفیف برای دسموپرسین شایع بودند، از جمله سرگیجه، سردرد، تغییرات خلقی، ناراحتی گوارشی، ناراحتی بینی، هیپوناترمی و یک گزارش از بروز تشنج.
نتیجهگیریهای نویسندگان
دسموپرسین در مقایسه با دارونما ممکن است تعداد شبهای بدون شبادراری را در هفته در پایان دوره درمان در کودکان افزایش دهد. درمان با دسموپرسین ممکن است به اندازه هشداردرمانی در پایان درمان موثر باشد. بااینحال، سطح کیفیت شواهد، پائین یا بسیار پائین ارزیابی شد. هشداردرمانی در مقایسه با دسموپرسین ممکن است تعداد کودکانی را که در دوره پیگیری شبادراری نداشته باشند، بهبود بخشد (شواهد با قطعیت متوسط).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
