Czego dotyczy problem?

U chorych na przewlekłą chorobę nerek (PChN) nerki mają mniejszą zdolność do usuwania fosforanów z organizmu. Wraz ze zmniejszeniem czynności nerek stężenie fosforanów we krwi i w tkankach organizmu zwiększa się. Dodatkowe złogi fosforanów w naczyniach krwionośnych i innych tkankach uszkadzają kości i mięśnie, pogarszają niewydolność nerek i powodują problemy z sercem, ból kości, złamania i zgon.

Preparaty wiążące fosforany często przepisuje się chorym na PChN do przyjmowania razem z posiłkami. Ma to na celu zmniejszenie wchłaniania w przewodzie pokarmowym fosforanów pochodzących z pożywienia.

Co zrobiliśmy?

Poprzednio dokonaliśmy przeglądu wszystkich badań dotyczących tego, czy u osób z niewydolnością nerek preparaty wiążące fosforany pomagają zmniejszyć uszkodzenia naczyń krwionośnych, mięśni, kości, nerek oraz problemy z sercem i krążeniem. W naszym przeglądzie uwzględniliśmy wszystkie badania kliniczne, w których osoby z chorobami nerek przyjmowały różne preparaty wiążące fosforany (przydzielone losowo) przez co najmniej 8 tygodni. Sprawdziliśmy również wiarygodność informacji zawartych w badaniach, aby dowiedzieć się, na ile możemy być pewni wyników. Ostatni raz dokonywaliśmy tego przeglądu w 2018 roku. Teraz zaktualizowaliśmy informacje do 2025 r. tak, aby wyniki były aktualne.

Czego się dowiedzieliśmy?

Zidentyfikowaliśmy 134 badania dotyczące stosowania preparatów wiążących fosforany, którymi objęto 20 913 osób z chorobami nerek. W niektórych badaniach leczenie trwało tylko 8 tygodni, a w innych nawet 3 lata. Chorzy uczestniczący w badaniach mieli różnego stopnia upośledzenie czynności nerek, a wielu z nich było dializowanych. Niektóre z badań zostały wadliwie zaprojektowane, co oznaczało, że zaufanie do ich wyników było mniejsze niż byśmy chcieli.

Po połączeniu informacji ze wszystkich badań okazało się, że substancja wiążąca fosforany o nazwie sewelamer może zmniejszać ryzyko zgonu i powodować mniej przypadków hiperkalcemii (dużego stężenia wapnia we krwi) u pacjentów dializowanych, którym podaje się ten lek zamiast tabletek wapnia w celu usunięcia fosforanów pochodzących z diety. Stosowanie innej substancji wiążącej fosforany o nazwie lantan również może rzadziej powodować hiperkalcemię, w porównaniu z tabletkami wapnia.

Mamy niewielkie zaufanie do informacji zawartych w dostępnych badaniach na temat tego, czy preparaty wiążące fosforany powodowały działania niepożądane, jak często one występowały oraz jak poważne były. W szczególności niejasny był wpływ stosowania większości preparatów wiążących fosforany na ryzyko zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych, występowanie skutków ubocznych (w tym nudności i zaparcia), stężenie fosforanów we krwi, czy wskaźnik uwapnienia tętnic wieńcowych. Badania były zbyt krótkie i zbyt małe, abyśmy mogli mieć pewność, czy preparaty wiążące fosforany zmniejszają powikłania sercowe lub nerkowe, ryzyko udaru mózgu, natężenie bólu kości lub uszkodzenie naczyń krwionośnych.

Wnioski

Ogólnie nie mamy dużej pewności, czy stosowanie określonych preparatów wiążących fosforany przynosi korzyści chorym na PChN.

Ostatnie wyszukiwanie przeprowadzono w grudniu 2024 r.