Wprowadzenie

Choroba Parkinsona (PD) to postępująca choroba układu nerwowego, która dotyka głównie osoby po 60. roku życia. Objawy pojawiają się stopniowo i zalicza się do nich problemy ruchowe, takie jak drżenie, sztywność, spowolnienie ruchów i równowagi oraz problemy z koordynacją. Osoby z PD miewają również problemy emocjonalne, obniżone samopoczucie, odczuwają zmęczenie, trudności ze snem i myśleniem. Choroby Parkinsona nie można wyleczyć, ale można złagodzić jej objawy, na przykład za pomocą leków lub poprzez operację. Co więcej, fizjoterapia lub inne formy ćwiczeń fizycznych, takich jak np. taniec, mogą przynieść spore korzyści osobom z PD. Nie do końca jednak wiadomo, które z ćwiczeń dają najlepsze efekty.

Jaki był nasz cel?

Chcieliśmy dowiedzieć się, jaki rodzaj ćwiczeń fizycznych najlepiej wpływa na poprawę sprawności ruchowej i jakość życia osób z PD. Ponadto chcieliśmy dowiedzieć się, które ćwiczenia wywołują najmniej efektów niepożądanych.

Co zrobiliśmy?

Szukaliśmy badań, w których porównywano ćwiczenia fizyczne z ich brakiem lub z innym rodzajem ćwiczeń. Porównaliśmy i podsumowaliśmy krótkotrwałe wyniki badań, a następnie oceniliśmy poziom pewności w stosunku do otrzymanych danych naukowych w oparciu o takie czynniki jak metodyka badań oraz liczebność badanej grupy. Ocenie podlegały tylko wyniki krótkotrwałe.

Co udało się ustalić?

Znaleźliśmy 156 badań dotyczących różnych rodzajów ćwiczeń fizycznych przeznaczonych dla osób z PD. W badaniach wzięły udział łącznie 7939 osoby. Najmniejsze badanie przeprowadzono z udziałem 10 osób, w największym uczestniczyło 474 osób. Wiek uczestników mieścił się w przedziale od 60 do 74 lat. Badania przeprowadzono w różnych krajach na całym świecie, z czego najwięcej (34) w USA. Spośród włączonych do przeglądu badań, 71 (3196 osób) dostarczyło informacji na temat ruchu; 55 (3283 osób) - na temat jakości życia, a 85 (5192 osób) - na temat zdarzeń niepożądanych.

Jakie są główne wyniki?

Wiele rodzajów ćwiczeń fizycznych miało korzystny wpływ na osoby z PD w porównaniu z brakiem jakichkolwiek ćwiczeń fizycznych.

Taniec miał umiarkowanie korzystny wpływ na sprawność ruchową. Ćwiczenia w wodzie, trening chodu/równowagi/funkcjonalny oraz treningi składające się z kilku rodzajów ćwiczeń (tj. trening wielodomenowy) mogą mieć umiarkowanie korzystny wpływ na poprawę ruchu. Trening ciała i umysłu (np. tai chi lub joga) oraz trening wytrzymałościowy mogą mieć niewielki korzystny wpływ na sprawność ruchową. Trening elastyczności może mieć niewielki lub żaden wpływ na poprawę ruchu. Jesteśmy bardzo niepewni co do wpływu treningu siłowego/oporowego i metody "Lee Silverman Voice training BIG" (LSVT BIG) specyficznej dla fizykoterapii PD na sprawność ruchową.

Ćwiczenia w wodzie mają prawdopodobnie bardzo korzystny wpływ na jakość życia. Trening wytrzymałościowy może mieć umiarkowany, a trening chodu/równowagi/funkcjonalny i wielodomenowy - niewielki korzystny wpływ na jakość życia. Nie mamy pewności co do wpływu treningu umysłu i ciała, gier, treningu siłowego/oporowego, tańca, LSVT BIG oraz treningu gibkości na poprawę jakości życia.

Poziom pewności w stosunku do wyników wahał się od wysokiego do bardzo niskiego. Obniżenie poziomu pewności często wynikało z dwóch powodów. Po pierwsze, nie wszystkie badania dostarczyły informacji na temat sprawności ruchowej lub jakości życia osób uczestniczących w badaniach. Po drugie, prowadzone badania były bardzo małe.

Tylko 85 badań dostarczyło pewnych informacji na temat zdarzeń niepożądanych, a większość z nich dotyczyła tylko grup, w których wykonywano ćwiczenia fizyczne, a nie grup, które nie ćwiczyły. W 40 badaniach nie odnotowano żadnych zdarzeń niepożądanych. W czterech badaniach nie odnotowano ciężkich zdarzeń niepożądanych. Zdarzenia niepożądane zaobserwowano w 28 badaniach. Najczęściej zgłaszanymi zdarzeniami niepożądanymi były upadki (18 badań) i ból (10 badań). Nie można było stwierdzić, jaki rodzaj ćwiczeń powoduje najmniej zdarzeń niepożądanych, ponieważ w badaniach nie przedstawiono wszystkich, niezbędnych informacji. W związku z tym poziom pewności co do wyników dotyczących zdarzeń niepożądanych jest bardzo niski.

Co to oznacza?

Stwierdziliśmy, że wiele rodzajów ćwiczeń fizycznych może wpłynąć na poprawę sprawności ruchowej i jakości życia osób z PD. Znaleźliśmy ograniczone dane naukowe na potwierdzenie, że niektóre rodzaje ćwiczeń działają lepiej niż inne. Dlatego uważamy, że ćwiczenia fizyczne są ważne dla poprawy sprawności ruchowej oraz jakości życia, ale konkretny rodzaj ćwiczeń jest mniej istotny. Mimo to możliwe jest, że niektóre objawy mogą ulec największej poprawie przy zastosowaniu specyficznych metod treningu opracowanych dla osób z PD. Uwzględnione w przeglądzie rodzaje treningów uznaliśmy za dość bezpieczne.

Niezbędne są jednak poszerzone i dobrze zaplanowane badania, aby zwiększyć naszą pewność w stosunku do danych naukowych. Dalsze badania są również konieczne, aby ustalić kryteria wpływające na efekty ćwiczeń. Większa liczba badań z udziałem osób z cięższymi objawami mogłaby pozwolić na generalizowanie wyników na większą liczbę osób z chorobą Parkinsona.

Na ile aktualny jest ten przegląd?

Dane są aktualne do maja 2021 r.