Celem niniejszego przeglądu systematycznego było zbadanie spostrzeżeń i doświadczeń pracowników ochrony zdrowia związanych z komunikacją z osobami starszymi na temat szczepień. Wyszukaliśmy i przeanalizowaliśmy odpowiednie badania jakościowe i uwzględniliśmy 11 badań.

Najważniejsze informacje

Znaleźliśmy niewiele badań, w których analizowano spostrzeżenia i doświadczenia pracowników ochrony zdrowia dotyczących komunikacji z osobami starszymi na temat szczepień. Znalezione przez nas badania wskazują na to, że pracownicy ochrony zdrowia mają różne opinie na temat celu rozmawiania o szczepionkach i roli osób starszych w podejmowaniu decyzji o szczepieniu. Na podstawie naszych ustaleń opracowaliśmy zestaw pytań, które mają za zadanie pomóc planistom i kierownikom programów podczas planowania lub wdrażania strategii komunikacji na temat szczepień między pracownikami ochrony zdrowia, a osobami starszymi.

Co zbadano w ramach niniejszego przeglądu?

Dostępne są szczepionki dla osób starszych przeciwko chorobom zakaźnym, w tym szczepionki przeciwko grypie sezonowej, chorobom wywołanym przez pneumokoki, półpaścowi i COVID-19. Jednak starsze osoby nie zawsze korzystają z dostępnych dla nich szczepionek.

Komunikacja z pracownikami ochrony zdrowia może odegrać ważną rolę w podjęciu przez osoby starsze decyzji o szczepieniu. Aby pomóc w podjęciu świadomej decyzji o szczepieniu, pracownicy ochrony zdrowia powinni być w stanie określić braki wiedzy osoby starszej, jej potrzeby oraz obawy. Powinni także być w stanie udzielić informacji na temat ryzyka zachorowania i nasilenia choroby u danej osoby, skuteczności i bezpieczeństwa szczepionki oraz praktycznych informacji o tym, jak uzyskać dostęp do szczepionek. Dlatego pracownicy ochrony zdrowia muszą posiadać dobre umiejętności komunikacyjne i aktywnie śledzić najnowsze doniesienia naukowe. Poznanie ich spostrzeżeń i doświadczeń związanych z komunikacją na temat szczepionek może pomóc nam w szkoleniu i zapewnieniu wsparcia pracownikom ochrony zdrowia oraz w opracowaniu dobrych strategii komunikacyjnych.

Jakie są główne wyniki przeglądu?

W niniejszym przeglądzie uwzględniliśmy 11 badań. Wszystkie badania pochodziły z krajów wysoko rozwiniętych. W badaniach skoncentrowano się na lekarzach, pielęgniarkach, farmaceutach i innych osobach pracujących w szpitalach, klinikach, aptekach i domach spokojnej starości. Pracownicy ochrony zdrowia omówili różne rodzaje szczepionek, w tym szczepionki przeciwko grypie sezonowej, pneumokokom i półpaścowi. Przegląd przeprowadzono zanim szczepionki przeciw COVID-19 stały się dostępne.

Obniżyliśmy wiarygodność niektórych stwierdzeń z dużej wiarygodności na średnią, niską lub bardzo niską. Jedną z przyczyn takiego postępowania był fakt, że niektóre ustalenia oparto na niewielkiej liczbie danych. Innym powodem było to, że ustalenia oparto na badaniach z zaledwie kilku krajów, co budzi wątpliwości co do ich adekwatności w innych środowiskach.

Pracownicy ochrony zdrowia twierdzili, że osoby starsze w różnym stopniu pytały o szczepienia, poczynając od tego, że w ogóle nie pytały o szczepionki, a kończąc na dużym zainteresowaniu szczepionkami z ich strony (duża wiarygodność tego stwierdzenia). Kiedy poruszano temat szczepień, pracownicy ochrony zdrowia zwracali uwagę na brak informacji, dezinformację oraz obawy i wątpliwości związane ze szczepionkami wśród starszych osób (umiarkowana wiarygodność tego stwierdzenia).

Sposób, w jaki pracownicy ochrony zdrowia rozmawiali o szczepionkach z osobami starszymi, wydaje się być związany z tym, jaki był ich zdaniem cel komunikacji na temat szczepień. Spostrzeżenia pracowników ochrony zdrowia na temat tego, jaki był ten cel oraz roli zarówno własnej, jak i starszych osób w podejmowaniu decyzji dotyczących szczepionek różniły się. Niektórzy pracownicy ochrony zdrowia uważali, że udzielanie informacji jest ważne, ale podkreślali, że osoby starsze mają prawo i obowiązek decydować o sobie. Inni wykorzystywali informacje, aby namówić lub przekonać starsze osoby do zaszczepienia się, by zwiększyć tzw. „compliance” (stopień, w jakim dana osoba prawidłowo stosuje się do zaleceń zdrowotnych) oraz poprawić poziom wyszczepienia. Zdarzały się też przypadki wykorzystania informacji w celu uzyskania korzyści finansowych. Inni pracownicy ochrony zdrowia dostosowywali swoje podejście do tego, czego ich zdaniem potrzebowała lub chciała starsza osoba (umiarkowana wiarygodność tego stwierdzenia).

Pracownicy ochrony zdrowia uważali, że na decyzje starszych osób może wpływać kilka czynników, m.in. charakter relacji pracownik ochrony zdrowia-pacjent, status pracownika oraz stopień, w jakim pracownicy ochrony zdrowia dają przykład (niska wiarygodność tego stwierdzenia).

W naszym przeglądzie opisaliśmy także czynniki, które mogą mieć wpływ na to, jak przebiega komunikacja między pracownikami ochrony zdrowia i osobami starszymi. Wśród nich znalazły się kwestie związane z poglądami i doświadczeniami pracowników ochrony zdrowia dotyczącymi omawianych chorób i szczepionek, a także ich poglądami i doświadczeniami dotyczącymi organizacyjnych i praktycznych aspektów wdrażania szczepień.

Na ile aktualny jest niniejszy przegląd?

Poszukiwaliśmy badań opublikowanych do 21 marca 2020 r.