Stosowanie drenażu jamy brzusznej po operacji trzustki

Tłumaczenie nieaktualne. Kliknij tutaj aby zobaczyć aktualną wersję przeglądu w języku angielskim.

Pytanie badawcze

Czy stosowanie drenażu może zmniejszać częstość powikłań pooperacyjnych po operacji trzustki?

Wprowadzenie

Stosowanie drenażu jamy brzusznej po operacji trzustki uważano dotychczas za obowiązkowe. Jednak rola drenażu jamy brzusznej w zmniejszaniu częstości powikłań pooperacyjnych budzi kontrowersje.

Charakterystyka badania

Dokonaliśmy wyszukiwania odpowiednich, dobrze zaprojektowanych badań opublikowanych do listopada 2017 r. Do przeglądu włączyliśmy sześć badań z randomizacją (badanie eksperymentalne, w którym uczestnicy są losowo przydzielani do dwóch lub więcej grup, z których jedna może być grupą z interwencją kontrolną lub bez żadnej interwencji, a wyniki dla poszczególnych grup są następnie porównywane). W sześciu badaniach wzięło udział 1384 uczestników po operacji trzustki. W czterech z sześciu badań w sumie 1110 pacjentów zakwalifikowano losowo do zastosowania drenażu (560 osób) albo rezygnacji z jego stosowania (550 osób). W jednym badaniu 170 uczestników zakwalifikowano losowo do grupy z aktywnym drenażem (drenaż z wykorzystaniem niskiego lub wysokiego ciśnienia, 82 osoby) albo do grupy z drenażem pasywnym (drenaż bez ssania, 78 osób). W kolejnym badaniu 114 uczestników obciążonych małym ryzykiem wytworzenia pooperacyjnej przetoki trzustkowej (powikłanie polegające na tym, że trzustka ulega odłączeniu od przylegającego jelita, a następnie przyłącza się samoistnie do innej części jelita w celu umożliwienia przepływu soku trzustkowego zawierającego enzymy trawienne do przewodu pokarmowego) przydzielano do dwóch grup, w których dren usuwano wcześnie (57 osób) lub późno (57 osób).

Główne wyniki

Prawdopodobnie wystąpiła niewielka różnica lub brak różnicy w ryzyku wystąpienia zgonu w okresie 30 dni (1,5% gdy stosowano drenaż versus 2,3% gdy nie stosowano drenażu), ogólnej liczbie powikłań (61,7% w porównaniu z 59,7%), lub czasie trwania hospitalizacji (14,3 dni w porównaniu z 13,8 dni) pomiędzy grupą w których zastosowano drenaż i grupą bez drenażu. Stosowanie drenażu prawdopodobnie nieznacznie zmniejszyło liczbę zgonów w okresie 90 dni (0,8% w porównaniu z 4,2%). Nie byliśmy pewni, czy stosowanie drenażu zmniejszyło liczbę zakażeń w obrębie jamy brzusznej (7,9% w porównaniu z 8,2%), czy też potrzebę dodatkowych interwencji radiologicznych w przypadku powikłań pooperacyjnych (10,9% w porównaniu z 12,1%). Stosowanie drenażu jamy brzusznej może prowadzić do podobnego ryzyka wystąpienia zakażeń rany (9,8% w porównaniu z 9,9%), potrzeby przeprowadzenia dodatkowych operacji w przypadku powikłań pooperacyjnych (9,4% w porównaniu z 7,1%), a także oceny jakości życia (105 punktów w porównaniu z 104 punktami) w porównaniu z brakiem stosowania drenażu. Zaobserwowano jedno powikłanie związane z samym drenem (pęknięcie rurki drenu) w grupie, w której stosowano drenaż (0,2%).

Aktywny drenaż w porównaniu z biernym może prowadzić do podobnej liczby zgonów w ciągu 30 dni (1,2% w grupie aktywnego drenażu w porównaniu z 0% w grupie drenażu pasywnego), a także całkowitej liczby powikłań (22,0% w porównaniu z 32,1%). Nie byliśmy pewni, czy aktywny drenaż zmniejszył liczbę zakażeń wewnątrzbrzusznych (0% w porównaniu z 2,6%), zakażeń ran (6,1% w porównaniu z 9,0%), czy też potrzeby dodatkowych operacji w przypadku powikłań pooperacyjnych (1,2% w porównaniu z 7,7%). Aktywne dreny mogą nieznacznie skrócić czas trwania hospitalizacji (zmniejszenie średniego czasu hospitalizacji o 14,1%).

W jednym małym badaniu nie wystąpiły żadne zgony w obu grupach. Wczesne usunięcie drenażu może zmniejszyć ogólną liczbę powikłań (38,6% z wczesnym usunięciem drenażu w porównaniu z 61,4% z późnym usunięciem drenażu), czas trwania hospitalizacji (zmniejszenie średniego czasu pobytu w szpitalu o 21,5%) oraz zmniejszyć koszty hospitalizacji (zmniejszenie średniego kosztu pobytu w szpitalu o 17,0%). Nie byliśmy pewni, czy wczesne usunięcie drenażu zmniejszyło potrzebę dodatkowych operacji w przypadku powikłań pooperacyjnych (0% w porównaniu z 1,8%).

Nie jest jasne, czy rutynowe stosowanie drenażu ma jakikolwiek wpływ na zmniejszenie 30-dniowego ryzyka zgonu i powikłań pooperacyjnych. Rutynowy drenaż brzucha prawdopodobnie nieznacznie zmniejszył śmiertelność w okresie 90 dni. Aktywny drenaż wydaje się być związany z krótszym okresem hospitalizacji w porównaniu z drenażem pasywnym, a u chorych obciążonych małym ryzykiem wytworzenia pooperacyjnej przetoki trzustkowej wcześniejsze usunięcie drenu wydaje się być lepsze niż późne.

Jakość danych naukowych

Wszystkie badania wiązały się z dużym ryzykiem błędu systematycznego (możliwe jest przeszacowanie korzyści lub niedoszacowanie szkód). Ogólnie mówiąc, jakość danych naukowych oceniono na bardzo niską do umiarkowanej.

Uwagi do tłumaczenia: 

Tłumaczenie: Mateusz Świerz Redakcja: Wiktoria Leśniak, Małgorzata Kołcz