پیامهای کلیدی
• عوامل پیچیده بسیاری ممکن است بر دیدگاهها و اقدامات مراقبان و نوجوانان در مورد واکسیناسیون ویروس پاپیلومای انسانی (human papillomavirus; HPV) برای نوجوانان تاثیر بگذارند. ما آنها را به 8 موضوع مرتبط با دانش و ادراکات فردی، روابط خانوادگی و اجتماعی و زمینههای وسیعتری که مراقبان و نوجوانان در آن زندگی میکنند، تقسیم کردیم.
• برنامهریزان و سیاستگذاران مراقبتهای سلامت میتوانند از این مضامین برای درک زمینههای خاصی که افراد در مورد واکسیناسیون HPV تصمیمگیری میکنند، استفاده کنند. این میتواند به آنها کمک کند تا راههای مرتبطتر و موثرتری را برای ترویج پذیرش و جذب واکسیناسیون طراحی کنند.
ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) چیست، و چرا باید در برابر آن واکسینه شویم؟
ویروس HPV عامل اصلی بروز سرطان دهانه رحم در زنان است و باعث ایجاد زگیل تناسلی و انواع مختلفی از سرطان در افراد از هر جنس نیز میشود. واکسیناسیون نوجوانان (افراد 9 تا 19 سال) یکی از موثرترین راههای پیشگیری از این بیماریها است.
چرا درک این موضوع مهم است که چه عواملی بر تصمیمات مراقبان و نوجوانان در مورد واکسیناسیون HPV تاثیر میگذارند؟
موفقیتآمیز بودن برنامههای واکسیناسیون HPV، به میزان بالای واکسیناسیون بستگی دارد. بااینحال، در سراسر جهان، بسیاری از نوجوانان واکسن HPV را دریافت نمیکنند. دلایل مختلفی برای این امر وجود دارد. ممکن است واکسنها در دسترس نباشند یا نوجوانان در دسترسی به خدمات واکسیناسیون با مشکلاتی مواجه شوند، برای مثال، به دلیل خدمات سلامت بیکیفیت، دوری از مراکز سلامت یا کمبود پول. برخی از مراقبان و نوجوانان ممکن است واکسیناسیون HPV را نپذیرند.
ما به دنبال چه یافتهای بودیم؟
ما خواستیم بدانیم چه عواملی بر دیدگاهها و اقدامات مراقبان و نوجوانان در مورد واکسیناسیون HPV تاثیر میگذارند. ما به عواملی علاقهمند بودیم که ممکن است پذیرش واکسیناسیون HPV را «افزایش» یا «کاهش» دهند.
ما چهکاری را انجام دادیم؟
ما در تمام کشورهایی که واکسیناسیون HPV ارائه میشود، به دنبال مطالعاتی بودیم که دیدگاهها، تجربیات و اقدامات مراقبان یا نوجوانان را در رابطه با واکسیناسیون HPV برای نوجوانان بررسی کردند. شرکتکنندگان مطالعه میبایست نوجوان یا مراقبانی بودند که مسئول تصمیمگیری در مورد واکسینه شدن یک نوجوان بودند.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
ما 206 مطالعه مرتبط را پیدا کردیم و نتایج 71 مورد از آنها را آنالیز کردیم. مطالعات در سراسر جهان انجام شده، و شامل مکانهای شهری و روستایی، همچنین افرادی بودند که در کشورها و جوامعی با درآمد بالا، متوسط و پائین زندگی میکردند.
نتایج اصلی
ما دریافتیم که عوامل پیچیده بسیاری ممکن است بر نظر مراقبان و نوجوانان در مورد واکسیناسیون HPV و اقدامات آنها تاثیر بگذارند. ما این موارد را به 8 موضوع تقسیم کردیم.
1. کمبود دانش پزشکی
2. باورها و ایدهها در مورد خطرات و مزایای واکسیناسیون HPV
3. دیدگاهها یا تجربیات در مورد دیگر واکسنها و برنامههای واکسیناسیون
4. نقش نوجوانان و مراقبان اصلی آنها در تصمیمگیری
5. دیدگاهها و اقدامات دیگر اعضای خانواده یا دیگر اعضای جامعه اجتماعی آنها، مانند همسالان، رهبران سنتی یا مذهبی، و رسانهها در مورد واکسیناسیون HPV
6. باورهای اجتماعی یا فرهنگی گستردهتر در مورد نوجوانی، تمایلات جنسی، جنسیت، فرزندپروری و سلامت
7. اعتماد یا بیاعتمادی به نهادها یا افراد مرتبط با واکسیناسیون، مانند معلمان و مدارس، صنعت داروسازی، دولت، و متخصصان مراقبتهای سلامت
8. دسترسی به برنامهها و خدمات واکسیناسیون HPV و تجربیات مربوط به آنها، مانند میزان راحتی آنها، هزینه واکسن، یا موانع مربوط به زبان گفتوگو.
محدودیتهای شواهد چه هستند؟
اطمینان به شواهد موجود، عمدتا در سطح متوسط تا بالا است. بااینحال، روشها یا یافتههای برخی از مطالعات خیلی واضح نبودند، و برخی بر یک نوع محیط یا کشور متمرکز بودند، بنابراین بهطور بالقوه قابل تعمیم به دیگر محیطها یا کشورها نبودند. تمام مطالعات انتخابشده به زبان انگلیسی یا فرانسوی منتشر شدند، بنابراین ممکن است یافتههای منتشرشده به زبانهای دیگر را از دست داده باشیم.
این شواهد تا چه زمانی بهروز است؟
شواهد تا فوریه 2023 بهروز است.
مطالعه چکیده کامل
واکسیناسیون ویروس پاپیلومای انسانی (human papillomavirus; HPV) در نوجوانان، ابزاری قدرتمند برای پیشگیری از ابتلا به سرطان دهانه رحم در زنان و دیگر بیماریهای مرتبط با HPV در افراد از هر جنسیتی است. واکسنهای HPV به تدریج در بسیاری از کشورها معرفی شدهاند. بااینحال، در سراسر جهان، بسیاری از نوجوانان، به دلایل مختلف، واکسن HPV را دریافت نمیکنند. واکسن HPV ممکن است پُرهزینه بوده یا در دسترس نباشد، سیستمهای مراقبتهای سلامت ممکن است ظرفیت لازم را برای ارائه آن نداشته باشند، یا ممکن است سلامت نوجوانان در اولویت قرار نداشته باشد. برخی از مراقبان و نوجوانان ممکن است واکسنهای HPV و خدمات واکسیناسیون موجود را نپذیرند.
ما در حال حاضر درک جامعی از عواملی که بر دیدگاهها و شیوههای واکسیناسیون HPV تاثیر میگذارند، و اینکه چرا برخی از مراقبان و نوجوانان ممکن است کمتر این واکسن را بپذیرند، نداریم. یافتههای حاصل از تحقیقات کیفی میتوانند به این درک کمک کرده و به اطلاعرسانی در مورد سیاستها و اقدامات، از جمله توسعه مداخلات مرتبطتر، قابل قبولتر و موثرتر برای ترویج پذیرش عمومی و جذب واکسیناسیون HPV در نوجوانان، کمک کنند.
این سنتز شواهد کیفی، مکمل یک مرور کاکرین در مورد اثربخشی مداخلات برای بهبود دریافت واکسیناسیون نوجوانان، از جمله واکسیناسیون HPV، است.
اهداف
اهداف این مرور عبارتند از شناسایی، ارزیابی، و ترکیب مطالعات کیفی که دیدگاهها، تجربیات، شیوهها، نیات، تصمیمگیری، پذیرش، تردید، یا عدم پذیرش مراقبان یا نوجوانان را در مورد واکسیناسیون HPV بررسی میکنند؛ درک عواملی که بر دیدگاهها و شیوهها میان مراقبان و نوجوانان در مورد واکسیناسیون HPV برای نوجوانان تاثیر میگذارند؛ و بررسی اینکه چگونه یافتههای این مرور میتوانند درک ما را از مرور مداخله کاکرین مرتبط افزایش دهند.
روشهای جستوجو
ما MEDLINE؛ Embase؛ CINAHL؛ PsycInfo و Scopus را برای یافتن مطالعات واجد شرایط جستوجو کردیم (فوریه 2023). این جستوجو را در اکتبر 2024 بهروز کردیم، اما این نتایج هنوز ادغام نشدهاند.
معیارهای انتخاب
ما مطالعاتی را وارد کردیم که از روشهای کیفی برای جمعآوری و آنالیز دادهها استفاده کردند؛ بر دیدگاهها، شیوهها، پذیرش، تردید، یا امتناع مراقبان یا نوجوانان در مورد واکسیناسیون HPV برای نوجوانان 9 تا 19 سال متمرکز بودند؛ و از هر محیطی در سطح جهان بودند که واکسیناسیون HPV ارائه شد.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
ما از یک چارچوب نمونهگیری از پیش تعیینشده برای جمعآوری نمونهای از مطالعات واجد شرایط استفاده کردیم که در طیف وسیعی از موقعیتهای جغرافیایی و سطح درآمدی انجام شدند، از نظر مفهومی در رابطه با پدیده مورد نظر بررسی، غنی بوده و شامل واکسیناسیون HPV برای جنسیتهای مختلف بودند. دادههای زمینهای (contextual) و روششناسی (methodology) را از هر نمونه مطالعه، استخراج کردیم. برای آنالیز شواهد از روش سنتز موضوعی (thematic synthesis) بهره بردیم. محدودیتهای روششناسی را با استفاده از فهرستی از معیارهای مورد استفاده در مرورهای قبلی کاکرین و در اصل بر اساس ابزار ارزیابی کیفیت Critical Appraisal Skills Programme برای مطالعات کیفی، ارزیابی کردیم. قطعیت هر یافته مرور را با استفاده از رویکرد GRADE-CERQual (قطعیت شواهد حاصل از مرورهای پژوهشی کیفی (Confidence in the Evidence from Reviews of Qualitative research) بررسی کردیم. یافتههای این مرور را با یافتههای مرور کاکرین در مورد اثربخشی مداخله (توسط عبداللهی و همکاران) ادغام کرده، و بررسی کردیم که مداخلات کارآزمایی، منعکسکننده عوامل شناساییشده توسط این مرور بودند که بر دیدگاهها و شیوهها میان مراقبان یا نوجوانان در مورد واکسیناسیون HPV تاثیر گذاشتند، یا آنها را هدف قرار دادند، یا خیر.
نتایج اصلی
تعداد 206 مطالعه را در این مرور وارد کرده و 71 مورد از آنها را برای سنتز خود نمونهبرداری کردیم. از این تعداد، 35 مطالعه در کشورهایی با درآمد بالا، 26 مطالعه در کشورهایی با سطح درآمد متوسط، 8 مطالعه در کشورهایی با درآمد پائین، و 2 مطالعه در چندین محیط با سطح درآمد متفاوت انجام شدند. مطالعات در هر شش منطقه سازمان جهانی بهداشت (WHO) انجام شده و شامل مناطق شهری و روستایی بودند. ما اعتماد خود را به چند علت کاهش دادیم، عمدتا به دلیل نگرانی در مورد نحوه انجام مطالعات (محدودیتهای روششناسی)، نگرانی در مورد فقدان دیدگاهها در برخی از انواع شرکتکنندگان یا در برخی محیطها (مرتبط بودن (relevance))، یا به دلیل تنوع در دادهها یا شواهد ناکافی برای پشتیبانی از تمام جنبههای یک یافته مرور (انسجام (coherence)).
عوامل پیچیده بسیاری بر دیدگاهها و شیوهها میان مراقبان و نوجوانان در مورد واکسیناسیون HPV تاثیر میگذارند، که آنها را در هشت موضوع کلی دستهبندی کردیم: 1) کمبود دانش زیستپزشکی (biomedical knowledge)؛ 2) برداشتها از طیف وسیعی از خطرات و مزایای مرتبط (یا فقدان آنها) مرتبط با واکسیناسیون HPV؛ 3) پاسخهای معمول به واکسیناسیون بهطور کلی یا دیدگاهها یا تجربیات خاصتر از دیگر واکسنها و برنامههای واکسیناسیون؛ 4) پویاییهای پیچیده تصمیمگیری در هسته خانواده؛ 5) روابط و شبکههای گسترده خانوادگی و اجتماعی، بهویژه اعضای خانواده گسترده، همسالان، رهبران سنتی یا مذهبی و رسانهها؛ 6) باورها و شیوههای اجتماعی-فرهنگی مرتبط با نوجوانی، تمایلات جنسی، جنسیت، فرزندپروری و سلامت؛ 7) اعتماد یا عدم اعتماد به نهادها، سیستمها یا متخصصان مرتبط با واکسیناسیون، بهویژه معلمان و مدرسه، صنعت داروسازی، دولت، علم و زیستپزشکی و متخصصان مراقبتهای سلامت؛ و 8) دسترسی به برنامهها و خدمات واکسیناسیون HPV و تجربیات مربوط به آنها، مانند راحتی (یا عدم راحتی) خدمات واکسیناسیون HPV، هزینه واکسن، موانع از نظر ارتباط زبانی، زنانه شدن برنامههای واکسیناسیون HPV و جنبههای وابسته به شیوه انجام واکسیناسیون در مدرسه.
ما هیچ تفاوت عمدهای را در وقوع این مضامین کلی میان زیرگروهها شناسایی نکردیم. با این حال، برای زیرمضامین (subthemes) مختلف، تفاوتهای خاصی در رابطه با مکان، جنسیت و وضعیت اجتماعی-اقتصادی، و بین مراقبان و نوجوانان پدیدار شدند.
مداخلات بررسیشده در مرور کاکرین در مورد اثربخشی مداخله، اغلب فقدان دانش زیستپزشکی مراقبان و نوجوانان و برداشت آنها را از خطرات و مزایای واکسیناسیون HPV هدف قرار دادند، و دیگر عوامل موثر شناساییشده در مرور ما، کمتر مورد توجه قرار گرفتند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
مرور ما نشان میدهد که دیدگاهها و شیوهها میان مراقبان و نوجوانان در مورد واکسیناسیون HPV نهتنها تحت تاثیر مسائل مربوط به دانش و برداشتهای فردی از واکسن قرار دارد، بلکه مجموعهای از عوامل و معانی پیچیدهتر و زمینهای: اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، ساختاری و اخلاقی نیز بر آن تاثیر میگذارند. توسعه موفقیتآمیز مداخلات برای ترویج پذیرش و جذب واکسیناسیون HPV در نوجوانان، نیازمند درک عوامل زمینهای خاص است که بر دیدگاهها و شیوههای واکسیناسیون HPV در محیط هدف تاثیر میگذارند. از این طریق، میتوان پاسخهای متناسبتر و بهنوبهخود مرتبطتر، قابل قبولتر و موثرتری را ایجاد کرد. هشت مضمون کلی که از مرور ما پدیدار شدند، میتوانند مبنایی برای دستیابی به این درک باشند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
