Czym są zwichnięte lub spłycone biodra?

Zwichnięty lub płytko ułożony staw biodrowy występuje w przypadku, gdy głowa i panewka kości udowej nie są pod względem anatomicznym do siebie dopasowane. Schorzenie to określa się terminem medycznym jako „rozwojowa dysplazja stawu biodrowego” (ang. developmental dysplasia of the hip, DDH). Płytka panewka stawu biodrowego występuje u 10 na 1000 noworodków, natomiast zwichnięcie stawu biodrowego jest rzadszym schorzeniem pojawiającym się u 1 na 1000 noworodków. Stawy biodrowe mogą być „zwichnięte”, niestabilne (głowa kości udowej łatwo wysuwa się z panewki w trakcie badania) lub „stabilne” (tj. kość udowa umieszczona w stawie w stabilnym położeniu w trakcie badania).

Jak leczy się powyższe schorzenia bioder?

Powszechną metodą leczenia płytkich oraz zwichniętych stawów biodrowych jest orteza. Ortezy ograniczają ruch kończyn dolnych prowadząc do osadzenia głowy kości udowej w panewce w naturalnym położeniu. Wyróżniamy tzw. ortezy statyczne utrzymujące kończyny dolne w pozycji korekcyjnej oraz ortezy dynamiczne pozwalające na nieznaczny ruch kończyn. W niektórych przypadkach lekarze mogą zalecić stosowanie szerokiego pieluchowania, które delikatnie utrzymuje kończyny dolne w odwiedzeniu i tym samym pełni rolę stabilizatora.

Co dokładnie chcieliśmy sprawdzić?

Celem przeglądu była ocena skuteczności szynowania oraz określenie, czy wyniki zastosowanego leczenia różniły się w badanych grupach dzieci. Wzięliśmy pod uwagę rozwój panewki, konieczność dalszego leczenia chirurgicznego oraz wystąpienie jakichkolwiek komplikacji po 2 latach od rozpoczęcia leczenia. Interesowały nas również czynniki określone przez rodziców badanych dzieci jako istotne, tj. zdolność do karmienia piersią i więź między rodzicem a dzieckiem.

Co zrobiliśmy?

Poszukiwaliśmy badań, w których oceniano zastosowanie szynowania u dzieci z płytkimi i zwichniętymi stawami biodrowymi w wieku poniżej 6 miesiąca życia. Interesowały nas badania porównujące skuteczność różnych rodzajów ortez lub skuteczność ortez w porównaniu z ich niestosowaniem. Oprócz tego włączyliśmy zarówno badania, w których pacjenci byli losowo przypisani do poszczególnych grup (proces zwany randomizacją) oraz badania bez randomizacji. W badaniach bez randomizacji dzieci zazwyczaj przydzielano do poszczególnych grup na podstawie wyboru lekarza. Wnioskowanie w przedmiotowej analizie opierało się głównie na badaniach z randomizacją (RCT), natomiast wyniki badań bez randomizacji wykorzystano w dyskusji.

Zsumowaliśmy i porównaliśmy wyniki włączonych badań oraz oceniliśmy ich wiarygodność na podstawie zastosowanej metodologii oraz wielkości próby.

Co znaleźliśmy?

Znaleźliśmy 6 RCT obejmujących łącznie 576 dzieci oraz 16 badań bez randomizacji, które obejmowały 8237 dzieci.

Spośród włączonych badań 5 finansowanych było niekomercyjnie, 3 badania nie były finansowane w ogóle, natomiast w 14 badaniach autorzy nie podali źródła finansowania.

Główne wyniki

Porównanie szynowania dynamicznego zastosowanego od pierwszej diagnozy z odroczonym szynowaniem dynamicznym lub z niestosowaniem szynowania

W 4 badaniach porównywano zastosowanie ortez dynamicznych od pierwszej diagnozy ze strategią leczenia odroczonego do 12 tygodni od rozpoznania. W 2 badaniach populację stanowiły dzieci ze stabilnymi i płytkimi stawami biodrowymi, w 1 badaniu dzieci z niestabilnymi płytkimi stawami biodrowymi, a w innym połączenie obu wymienionych wskazań. W żadnym z badań nie uwzględniono dzieci ze zwichniętymi stawami biodrowymi.

Pośród badań uwzględniających niezwichnięte stawy biodrowe w 2 nie wykazano jednoznacznych wyników wskazujących na różnicę w rozwoju panewki w ciągu pierwszego roku życia stosując opóźnioną terapię. Ponadto w 2 badaniach uwzględniających stabilne stawy biodrowe wykazano brak różnicy w rozwoju panewki wciągu 2 lat od odroczenia początkowego leczenia. W żadnym z włączonych badań nie raportowano wyników po 5 latach od zastosowania interwencji.

W 3 badaniach opóźnione leczenie nie wiązało się ze zwiększeniem liczby powikłań lub zabiegów chirurgicznych. W 1 badaniu zidentyfikowano 2 dzieci wymagających zabiegu chirurgicznego w grupie, w której zastosowano ortezy dynamiczne.

W 2 badaniach oceniano poważne powikłanie, zwane jałową martwicą kości, polegające na przerwaniu dopływu krwi do stawu biodrowego. W żadnym z badań nie odnotowano zajęcia stawu biodrowego przez jałową martwicę kości.

Porównanie szynowania statycznego zastosowanego od pierwszej diagnozy z odroczonym szynowaniem statycznym lub z niestosowaniem takiego szynowania

Autorzy przeglądu nie zidentyfikowali RCT porównujących wskazanie metody leczenia.

Porównanie podwójnego pieluchowania z zastosowaniem standardowych pojedynczych pieluch

Nie odnotowano istotnych wyników w 1 badaniu porównującym podwójne pieluchowanie z pieluchami pojedynczymi.

Porównanie ortez dynamicznych z ortezami statycznymi

W 1 badaniu nie odnotowano przypadków jałowej martwicy kości przy zastosowaniu obu metod leczenia.

Porównanie natychmiastowego usunięcia ortezy po zakończeniu leczenia z jej stopniowym odstawianiem

Autorzy przeglądu nie zidentyfikowali RCT porównujących wskazanie metody leczenia.

Ogólne wnioski

Do przeglądu włączono RCT obejmujące populację jedynie 576 dzieci, celem zidentyfikowania najbardziej skutecznych metod leczenia DDH. Wśród grupy badanych ze stabilnymi stawami biodrowymi nie odnotowano wiarygodnych danych naukowych wskazujących na przewagę rozpoczęcia terapii szynowaniem w dowolnym momencie. W przypadku grupy dzieci z niestabilnymi stawami biodrowymi zaobserwowano podobne wyniki pod względem opóźnienia leczenia do 6 tygodni oraz po 1 roku, przy mniejszej liczbie stawów biodrowych wymagających leczenia.

Wyniki badań bez randomizacji potwierdziły wyniki RCT, nie zapewniając żadnych dodatkowych danych.

Jakie są ograniczenia zidentyfikowanych danych naukowych?

Nie mieliśmy pewności co do wiarygodności danych naukowych w związku ze zidentyfikowaniem jedynie kilku małych RCT, w których dzieci przydzielone zostały losowo do wybranej grupy leczenia. Dodatkowo, badania obejmowały różne populacje dzieci, a dane opisane przez autorów nie były kompletne.

Jak aktualny jest przegląd?

Dane naukowe są aktualne do listopada 2021 roku.