Pytanie badawcze

Czy stosowanie preparatów witaminowo-mineralnych w połączeniu z pokarmem uzupełniającym poprawia stan zdrowia i odżywienia u dzieci poniżej drugiego roku życia?

Wprowadzenie

Niedobory witamin i składników mineralnych, zwłaszcza żelaza, witaminy A oraz cynku, dotyczą ponad 2 miliardów osób na całym świecie. Najbardziej narażone na wystąpienie niedoborów są małe dzieci, ze względu na dynamiczny rozwój i nieodpowiednie praktyki żywieniowe. Do szóstego miesiąca życia dziecka zalecane jest karmienie wyłącznie piersią. Po tym czasie należy zacząć wprowadzać żywienie uzupełniające, nie wyłączając z diety mleka matki, które należy podawać dziecku co najmniej do drugiego roku życia, w celu utrzymania odpowiedniego zdrowia i odżywienia. Po sześciu miesiącach niemowlęta zaczynają otrzymywać pół-stałe pokarmy, ale ilość witamin i minerałów może być niewystarczająca, aby sprostać wszystkim wymaganiom rozwijającego się dziecka. Proszki z mikroelementami (MNP) to saszetki z pojedynczą dawką proszku zawierającego żelazo, witaminę A, cynk i inne witaminy i minerały, którymi można posypać jakąkolwiek półstałą żywność w domu (lub w dowolnym innym miejscu) w celu zwiększenia zawartości niezbędnych składników odżywczych w diecie niemowląt i małych dzieci. Takie wzbogacanie nie wymaga zmian w codziennej diecie dziecka.

Charakterystyka badania

Szukaliśmy wszystkich badań opublikowanych do lipca 2019 r. dotyczących wykorzystania MNP w celu poprawy stanu zdrowia i odżywienia dzieci poniżej drugiego roku życia. Do niniejszego przeglądu włączono 29 badań, które obejmowały 33 147 niemowląt i małych dzieci z krajów o niskim i średnim dochodzie w Azji, Afryce, Ameryce Łacińskiej i na Karaibach. Dane pochodzą z 26 badań, w których łącznie wzięło udział 27 051 dzieci. Spośród 26 badań w 24 porównywano podawanie MNP i niestosowanie takiej interwencji albo stosowanie placebo. W 2 badaniach porównano stosowanie MNP z codziennym przyjmowaniem wyłącznie suplementu żelaza w kroplach. Okazało się, że różne preparaty MNP, zawierające od 5 do 22 witamin i minerałów, podawano przez okres od 2 do 44 miesięcy niemowlętom i małym dzieciom w wieku od 6. do 23. miesiąca życia. Większość badań została sfinansowana przez rządowe programy lub fundacje. Tylko 2 badania były sponsorowane przez przemysł.

Najważniejsze wyniki

U dzieci w wieku od 6 miesięcy do 2 lat stosowanie MNP zawierających co najmniej żelazo, cynk i witaminę A w celu wzbogacania żywności w domu wiązało się ze zmniejszeniem ryzyka niedokrwistości o 18% i ryzyka niedoboru żelaza o 53%, w porównaniu z niepodejmowaniem takich działań. Zaobserwowano również poprawę w zakresie stężenia hemoglobiny i żelaza we krwi. W badaniach nie wykazano żadnego wpływu stosowania MNP na rozwój niemowląt. Nie odnotowano także żadnych dodatkowych korzyści wyrażonych zmniejszeniem ryzyka anemii oraz zwiększeniem stężenia hemoglobiny we krwi, w porównaniu ze stosowaniem powszechnie zalecanych kropli lub syropów z żelazem, jednak te interwencje porównano jedynie w 2 badaniach. We włączonych badaniach nie odnotowano zgonów, informacje dotyczące działań niepożądanych i powikłań, w tym malarii i biegunki, były rzadkością. Stosowanie MNP było korzystne dla małych dzieci w wieku od 6 do 23 miesięcy, bez względu na płeć, niezależnie od częstości występowania anemii i malarii w ich środowisku zamieszkania oraz niezależnie od długości trwania interwencji.

Stosowanie MNP jest lepszym rozwiązaniem niż niepodejmowanie jakichkolwiek działań lub stosowanie placebo i efekty takiej interwencji mogą być porównywalne z codzienną suplementacją żelaza. Korzyści z podejmowania tych działań jako strategii mającej zapewnić dziecku przeżycie albo określić wpływ na rozwój dziecka są nadal niejasne i wymagają dalszych badań.

Przestrzeganie zaleceń dotyczących stosowania MNP było zmienne, a w niektórych przypadkach porównywalne z tym osiąganym podczas stosowania u dzieci i niemowląt zwykłych suplementów żelaza w postaci kropli bądź syropu.

Wiarygodność danych naukowych

Pewność oszacowania danych naukowych dotyczących wpływu stosowania MNP, w porównaniu z niestosowaniem żadnej interwencji lub podawaniem placebo, oceniliśmy jako umiarkowaną dla niedokrwistości i wysoką dla niedoboru żelaza. Dla pozostałych wyników dotyczących tego porównania pewność oszacowania danych naukowych była niska lub umiarkowana.

W 2 badaniach porównujących stosowanie MNP ze stosowaniem suplementów żelaza wykazano podobny wpływ na anemię i stężenie hemoglobiny, ale mniejsze ryzyko biegunki. Jednak dla niedokrwistości jakość danych naukowych określiliśmy jako niską, a dla stężenia hemoglobiny we krwi jako bardzo niską, co było spowodowane niewielką liczbą uczestników badań.