Dlaczego ten przegląd jest ważny?
Encefalopatia wątrobowa to zaburzenia czynności mózgu powstające wskutek niewydolności wątroby, zespolenia wrotno-układowego (operacji powodującej, że krew płynąca z układu pokarmowego omija wątrobę - przyp. tłum.) lub obu tych czynników. Encefalopatia wątrobowa, zarówno rozwinięta (jawna klinicznie), jak i tzw. minimalna (wykrywalna specjalnymi testami) znacząco pogarsza jakość życia pacjenta i jego codzienne funkcjonowanie, a także stanowi poważne obciążenie dla zasobów opieki zdrowotnej. Probiotyki to żywe drobnoustroje, które spożyte w odpowiednich ilościach mogą przynieść korzyści zdrowotne swojemu gospodarzowi. Przeszukaliśmy i podsumowaliśmy badania z randomizacją dotyczące korzyści i ryzyka stosowania jakichkolwiek probiotyków w różnych dawkach, w porównaniu z placebo lub niestosowaniem interwencji, bądź też z dowolnym innym leczeniem, u pacjentów z różnym stopniem zaawansowania ostrej lub przewlekłej encefalopatii wątrobowej.

Główne wyniki
Dane naukowe są aktualne do czerwca 2016 r. Do przeglądu włączyliśmy 21 badań obejmujących 1420 osób. W 14 badaniach probiotyki porównywano z placebo lub z niestosowaniem leczenia, a w 7 z laktulozą. Czas leczenia w badaniach sięgał od 10 do 180 dni.

W porównaniu z placebo lub z niestosowaniem interwencji probiotyki prawdopodobnie działają korzystnie. Mogą hamować rozwój jawnej encefalopatii wątrobowej, poprawiać jakość życia i zmniejszać stężenie amoniaku w osoczu, ale ich wpływ na ryzyko zgonu może być mały lub żaden. Probiotyki mogą nieznacznie poprawiać jakość życia w porównaniu z niestosowaniem interwencji, jednakże te wnioski są oparte na trzech badaniach o niskiej jakości. Nie można było stwierdzić, czy probiotyki są lepsze od laktulozy w leczeniu encefalopatii wątrobowej z powodu bardzo niskiej jakości dostępnych danych naukowych. W żadnym badaniu nie stwierdzono, aby probiotyki mogły spowodować zakażenie krwi. Nic też nie wskazywało, aby probiotyki powodowały więcej zdarzeń niepożądanych niż placebo albo laktuloza.

Finansowanie
W ośmiu badaniach ujawniono źródła finansowania, w tym 6 było finansowanych z niezależnego źródła, a 2 były finansowane przez przemysł. W pozostałych 13 badaniach nie ujawniono źródeł finansowania.

Ograniczenia przeglądu
Wiele spośród włączonych badań było obarczonych wysokim ryzykiem błędu, zarówno systematycznego, jak i przypadkowego. W związku z tym, jakość danych naukowych uznaliśmy za niską.

Wnioski
W porównaniu z placebo lub z niestosowaniem interwencji, probiotyki prawdopodobnie przyspieszają zdrowienie i mogą przynosić korzyści w zakresie rozwoju jawnej encefalopatii wątrobowej, jakości życia i stężenia amoniaku w osoczu. Ich wpływ na ryzyko zgonu może być jednak mały lub żaden. Z powodu bardzo niskiej jakości dostępnych danych nie można stwierdzić, czy probiotyki są w encefalopatii wątrobowej lepsze niż laktuloza. Dokładniejsze określenie skuteczności probiotyków wymaga przeprowadzenia wysokiej jakości badań z randomizocją, ze standaryzacją oceny i podawania wyników.