پیامهای کلیدی
افراد پیشاز تصمیم به مصرف دارو، عوامل شخصی، اجتماعی و تاریخی متعددی را در نظر میگیرند. درون یک جامعه، افراد مختلف مزایا و خطرات مرتبط با درمان را بررسی میکنند که تصمیم آنها را برای شرکت در آن شکل میدهد. تصمیم به پایبندی به این برنامه به عواملی مانند درک مزایا در مقایسه با خطرات، اعتماد ایجاد شده میان جوامع و برنامه، شایستگی افرادی که داروها را ارائه میدهند تا به اعضای جامعه اطمینان خاطر دهند، و سازماندهی درکشده از برنامه ارائه دارو، بستگی دارد.
یافتههای ما تا حد زیادی با یافتههای یک مرور کاکرین در سال 2022 مطابقت دارد که دیدگاهها و تجربیات افراد را در مورد برنامههای تجویز انبوه دارو (mass drug administration; MDA) برای فیلاریازیس لنفاوی بررسی کرد. این شواهد دارای همپوشانی نشان میدهد که بهطور کلی چالشهای کلیدی در طراحی برنامههای MDA وجود دارند که باید برای افزایش پایبندی به آنها مورد توجه قرار گیرند.
چه موضوعی در این سنتز شواهد بررسی شد؟
تجویز انبوه دارو (MDA) شامل ارائه دورهای داروها برای درمان کل جوامع یا گروهها میشود، صرفنظر از اینکه فرد بیماری خاصی را دارد یا خیر. این روش با هدف پیشگیری از انتقال عفونت درون جمعیت انجام میشود. در حال حاضر، MDA برای برخی از برنامههای کنترل بیماری در کشورهایی با سطح درآمد پائین و متوسط، از جمله برای عفونتهای کرمی منتقلشده از خاک (soil-transmitted helminth; STH)، توصیه میشود. STHها گروهی از کرمهای انگلی هستند، که شامل کرمهای گرد، کرمهای قلابدار، کرمهای شلاقی، و کرمهای نخی میشوند. این برنامههای MDA معمولا در یک جامعه یا بهعنوان یک برنامه مدرسهمحور ارائه میشوند. توقف موفقیتآمیز انتقال عفونتهای STH از طریق MDA به تمایل و توانایی اعضای جامعه در مشارکت بستگی دارد.
در این مرور، ما به دنبال مطالعاتی بودیم که بررسی کردند افراد چگونه برنامههای تجویز انبوه دارو را برای STHها مشاهده و تجربه کردند. ما 17 مطالعه مرتبط با این سنتز را شناسایی کردیم.
هدف از انجام این سنتز چه بود؟
در این سنتز تحقیقات کیفی، ما به دنبال مطالعاتی بودیم که دیدگاههای افراد را در مورد برنامههای MDA برای درمان STHها در کشورهایی با سطح درآمد پائین و متوسط بررسی کردند. هدف ما آن بود که بدانیم افراد، برنامههای تجویز انبوه دارو را برای مدیریت بالینی کرمهای منتقلشده از خاک چگونه میبینند و تجربه میکنند. ما همچنین علاقهمند بودیم که بدانیم نتایج ما از یافتههای یک مرور کاکرین در سال 2022 که به بررسی برنامههای MDA برای درمان فیلاریازیس لنفاوی، یکی دیگر از بیماریهای عفونی ناشی از کرمها، پرداخت، پشتیبانی میکند، گسترش میدهد یا با آنها در تضاد است.
یافتههای اصلی چه بودند؟
در این آنالیز 17 مطالعه را وارد کردیم. مطالعات چندین کشور را در آفریقا و جنوب شرقی آسیا، و یک کشور را در منطقه مدیترانه شرقی پوشش دادند. مطالعات واردشده، به بررسی دیدگاهها و تجربیات اعضای جامعه و افرادی پرداختند که داروها را در کشورهای کمدرآمد، کشورهایی که عفونت STH در آنجا یک مشکل قابل توجه است، توزیع کردند. از دادهها، چهار موضوع پدیدار شدند. مرور کاکرین در سال 2022 در مورد MDA برای فیلاریازیس لنفاوی، سه مورد از این مضامین را شناسایی کرده و شباهتهای میان این برنامهها را برجسته کرد. یک تم جدید پدیدار شد.
1. افراد در تصمیم خود برای شرکت در MDA، مزایا و خطرات را میسنجند، اگرچه برخی ممکن است چاره دیگری نداشته باشند. شرکت در برنامه MDA پیامدهای زیادی دارد، چه مثبت و چه منفی. برای اعضای جامعه، ممکن است چندین مورد از این موارد بهطور همزمان وجود داشته باشند، و تصمیم به شرکت در برنامه، به تعادل دقیقی از خطر، مزیت و امکانپذیری بستگی دارد (ما به شواهد، اطمینان بالایی داریم). تجربیات ناخوشایند میتوانند به سرعت در جامعه پخش شوند (قطعیت متوسط). موانع فیزیکی و اجتماعی (مثلا مسافت طیشده یا عدم حضور در مدرسه، به ترتیب) مانع از دسترسی برخی افراد به درمان از طریق برنامه MDA میشود (قطعیت متوسط).
2. بسیاری از افراد نسبت به برنامههای MDA مشکوک هستند، اگرچه ممکن است به مرور زمان اعتماد ایجاد شود. عواملی مانند تجربیات تاریخی، شایعات و بیاعتمادی به افراد درگیر در برنامه، بر اعتماد کلی به برنامه تاثیر میگذارند. تجربیات گذشته میتوانند تاثیر زیادی بر افراد داشته باشند؛ تجربیات منفی احتمالا افراد را از مشارکت در آینده باز میدارند (قطعیت بالا). مدیریت دقیق روابط میان افرادی که برنامه را اجرا کرده و افرادی که برنامه را دریافت میکنند، برای ایجاد اعتماد در طول زمان مهم است (قطعیت متوسط).
3. جایگاه توزیعکننده دارو در جامعه اغلب پائین است، و آنها برای پاسخگویی به سوالات جامعه بهخوبی مجهز نیستند. افرادی که برای توزیع داروها در طول کمپینهای درمان STH استخدام میشوند، اغلب فاقد پیشینه مراقبتهای سلامت و آموزش لازم در مورد دارو یا خود بیماری هستند (قطعیت متوسط). درحالیکه برخی از اعضای جامعه توزیع دارو را از طریق افرادی که میشناسند یا به آنها اعتماد دارند، ترجیح میدهند (قطعیت بالا)، برخی دیگر برای دانش یا جایگاه توزیعکنندگان دارو ارزش قائل هستند و اگر توزیعکنندگان دارو در جامعه نتوانند به سوالات آنها در رابطه با برنامه پاسخ دهند، ممکن است در آن شرکت نکنند (قطعیت متوسط).
4. (موضوع جدید) بسیاری از اعضای جامعه ایدههایی را برای بهبود ارائه خدمات دارند و خواهان مشارکت بیشتر در برنامه هستند. اگرچه برخی برنامهها پیشاز توزیع دارو، فعالیتهای آموزشی و حساسسازی را انجام میدهند، بسیاری از اعضای جامعه هنوز از زمانبندی و هدف توزیع دارو آگاهی ندارند (قطعیت بالا). افراد برای استراتژیهای توزیع که مشارکت را برای همه آسان میکنند، ارزش قائلند، و ابراز تمایل میکنند که بزرگسالان جامعه نیز در این برنامه گنجانده شوند (قطعیت متوسط). بسیاری از اعضای جامعه معتقدند که برای مقابله با بار (burden) حاصل از STH، اجرای یک کمپین جامعتر سلامت که شامل ارتقای سطح سلامت باشد، ضروری است (قطعیت متوسط).
این شواهد تا چه زمانی بهروز است؟
شواهد تا نوامبر 2024 بهروز است.
مطالعه چکیده کامل
عفونتهای کرمی منتقلشده از خاک (soil-transmitted helminth; STH) از جمله شایعترین بیماریهای عفونی در سراسر جهان بوده، و تخمین زده میشود که در حال حاضر 24% از جمعیت جهان به آنها آلوده هستند. تجویز انبوه دارو (mass drug administration; MDA) عبارت است از درمان دارویی دورهای، بدون تشخیص قبلی فردی، برای افراد در معرض خطر ساکن در مناطق بومی. سازمان جهانی بهداشت در حال حاضر MDA را برای STH ها توصیه میکند. برنامههای MDA مداخلات پیچیدهای در سلامت هستند؛ پایبندی به آنها برای موفقیت درمان اهمیت زیادی دارد. پایبندی به درمان تحت تاثیر دیدگاههای جمعیت هدف از دارو، برنامه، و افرادی است که آن را ارائه میدهند.
اهداف
ترکیب شواهد پژوهشی کیفی در مورد تجربیات و دیدگاههای جامعه از برنامههای تجویز انبوه دارو برای مدیریت بالینی کرمهای منتقلشده از خاک.
ارزیابی اینکه نتایج ما، یافتههای یک مرور شواهد کیفی کاکرین را در سال 2022 از برنامههای تجویز انبوه دارو برای فیلاریازیس لنفاوی، تائید، گسترش، غنیتر کرده یا با آنها در تضاد است.
روشهای جستوجو
ما تا 11 نوامبر 2024 در CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase و چهار بانک اطلاعاتی دیگر، همراه با بررسی منابع و استنادات، جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
مطالعات کیفی و مطالعات ترکیبی را ترکیب کردیم. مطالعاتی را وارد کردیم که تجربیات و دیدگاههای جامعه را از برنامههای MDA برای STHها در هر کشوری بررسی کرده، و بین سالهای 2001 و 2024 انجام شدند.
تمام شرکتکنندگان برنامههای MDA را صرفنظر از وضعیت بیماری، مشارکت فردی، یا دیگر اطلاعات جمعیتشناختی، در مطالعه وارد کردیم. ما همچنین دیدگاههای کارکنان مراقبتهای سلامت غیرمتخصص و کارکنان مراقبتهای سلامت دارای صلاحیت رسمی را، در صورتیکه به وضوح از دیدگاههای جمعیت عمومی جدا بودند، در نظر گرفتیم.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
دادههای مربوط به ویژگیهای مطالعه و ارائه برنامه را، از جمله کشور، بومی بودن، رژیم دارویی، نحوه ارائه داروها، استفاده از آموزش و حساسسازی سلامت، و نظارت بر پایبندی به درمان، جمعآوری کردیم.
ما آنالیز موضوعی را با استفاده از یک سنتز چارچوب «بهترین برازش (best-fit)» براساس چارچوبی که در یک مرور کاکرین در سال 2022 توسعه داده شد، انجام دادیم که دیدگاههای جامعه را در مورد تجویز انبوه دارو برای فیلاریازیس (یک عفونت انگلی ناشی از کرمهای فیلاریایی (filarial worms)) بررسی کرد. ما یک مرحله قیاسی (deductive phase) را انجام دادیم، که در آن دادههای خود را در مدل موجود جای دادیم، و به دنبال آن یک مرحله استقرایی (inductive phase) را انجام دادیم که طی آن دادههایی را که در چارچوب گنجانده نشدند، بررسی کردیم. ما از رویکرد GRADE-CERQual برای ارزیابی اطمینان خود به یافتهها استفاده کرده، و مدل مفهومی مرور فیلاریازیس را برای نمایش یافتههای خود بهروز کردیم.
نتایج اصلی
ما 17 مطالعه را وارد کردیم که در بنگلادش، بنین، هند، کنیا، مالاوی، نیجریه، فیلیپین و ترکیه انجام شدند. چهار موضوع پدیدار شدند، که سه مورد از آنها در مرور MDA برای فیلاریازیس لنفاوی شناسایی شدند.
افراد در تصمیم خود برای مشارکت در MDA، مزایا و خطرات را میسنجند، هرچند برخی ممکن است چاره دیگری نداشته باشند. پیامدهای مشارکت فردی در MDA ممکن است مثبت، منفی، یا هر دو، باشد. تصمیم به مشارکت در این آزمایش، حاصل تعادل دقیقی میان خطر، مزیت و امکانپذیری آن است (قطعیت بالا). تداعیهای ناخوشایند بخشی از روایت شده و به سرعت در جامعه پخش میشوند (قطعیت متوسط). موانع فیزیکی و اجتماعی مانع از دسترسی برخی افراد به MDA میشود، حتی اگر بخواهند در آن شرکت کنند (قطعیت متوسط).
بسیاری از افراد نسبت به برنامههای MDA مشکوک هستند، اگرچه ممکن است به مرور زمان اعتماد ایجاد شود. عواملی مانند میراث تاریخی، شایعات، و بیاعتمادی به افراد درگیر در این برنامه، بر اعتماد کلی به توزیع دارو تاثیر گذاشته و تصمیم افراد را برای شرکت در این برنامه متاثر میکند. تجربیات گذشته میتوانند تاثیر عمیقی بر افراد داشته باشند، و تجربیات منفی احتمالا افراد را از مشارکت در آینده باز میدارند (قطعیت بالا). مدیریت دقیق روابط میان افرادی که برنامه را اجرا کرده و افرادی که برنامه را دریافت میکنند، برای ایجاد اعتماد در طول زمان مهم است (قطعیت متوسط).
جایگاه توزیعکننده دارو در جامعه اغلب پائین است، و آنها برای پاسخگویی به سوالات جامعه بهخوبی تجهیز نمیشوند. افرادی که برای توزیع داروها در طول کمپینهای درمان STH استخدام میشوند، اغلب فاقد پیشینه مراقبتهای سلامت و آموزش کافی در مورد دارو یا خود بیماری هستند (قطعیت متوسط). برخی از اعضای جامعه ترجیح میدهند داروها را از طریق افرادی که میشناسند یا به آنها اعتماد دارند، توزیع کنند (قطعیت بالا). بااینحال، برخی دیگر برای دانش یا جایگاه توزیعکنندگان دارو ارزش قائل هستند، و اگر توزیعکنندگان دارو در جامعه (community drug distributors; CDDs) نتوانند به سوالات مربوط به برنامه آنها پاسخ دهند، ممکن است در آن شرکت نکنند (قطعیت متوسط).
بسیاری از اعضای جامعه ایدههایی برای بهبود ارائه خدمات دارند و خواهان مشارکت بیشتر در این برنامه هستند. اگرچه برخی برنامهها پیشاز توزیع دارو، فعالیتهای آموزشی و حساسسازی را انجام میدهند، بسیاری از اعضای جامعه هنوز از زمانبندی و هدف توزیع دارو آگاهی ندارند (قطعیت بالا). افراد برای استراتژیهای توزیع که مشارکت را برای همه آسان میکنند، ارزش قائلند، و ابراز تمایل میکنند که بزرگسالان جامعه نیز در این برنامه گنجانده شوند (قطعیت متوسط). بسیاری از اعضای جامعه معتقدند که برای مقابله با بار (burden) حاصل از STH، اجرای یک کمپین جامعتر سلامت، که شامل ارتقای سطح سلامت باشد، ضروری است (قطعیت متوسط).
یکی از موضوعاتی که در مرور فیلاریازیس شناسایی شد، توسط یافتههای این مرور اثبات نشد (برنامهها انتظار دارند که افراد به درمان پایبند باشند: این میتواند منجر به اجبار و سرزنش آنها شود).
نتیجهگیریهای نویسندگان
علیرغم شیوع و تاثیر بیچونوچرای برنامههای MDA در طول 10 سال گذشته، نقاط حساس بومی و انتقال مداوم، تا حدی به دلیل پایبندی ضعیف جامعه، رایج هستند. مرور کاکرین در سال 2022، چندین نگرانی و تردید کلیدی جامعه را که مانع از اجرای موثر MDA برای فیلاریازیس لنفاوی میشود، تشریح کرد. این مرور نشان میدهد که بیشتر این نگرانیها و تردیدها در جوامعی که برای MDA در درمان STHها هدف قرار گرفتهاند، مشترک است، بدین معنا که چالشهای اساسی در مفهومسازی کلی و طراحی برنامههای MDA وجود دارند که باید به آنها پرداخته شوند.
حمایت مالی
TF؛ MT؛ RK، و پایگاه تحریریه گروه بیماریهای عفونی در کاکرین با کمکهای مالی دولت بریتانیا به نفع کشورهایی با سطح درآمد پائین و متوسط (شماره پروژه: 300342-104) تامین مالی شدند. نظرات بیانشده لزوما منعکسکننده سیاستهای رسمی دولت بریتانیا نیستند.
ثبت
پروتکل این مرور در ژانویه 2024 در بانک اطلاعاتی مرورهای سیستماتیک کاکرین (Cochrane Database of Systematic Reviews) منتشر شد. قابل دسترسی در doi.org/10.1002/14651858.CD015794 .
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
