پیام‌های کلیدی

• اکثر داروها (یوتروتونیک‌ها (uterotonics)) برای پیشگیری از هدررفت بیش‌ازحد خون پس‌از زایمان (خون‌ریزی پس‌از زایمان (postpartum haemorrhage; PPH)) موثرتر از عدم درمان هستند.

• ارگومترین به‌همراه اکسی‌توسین، و میزوپروستول به‌همراه اکسی‌توسین در مقایسه با اکسی‌توسین (درمان استاندارد) موثرترین عوامل هستند.

• تمامی داروهای یوتروتونیک، به‌جز کاربتوسین، در مقایسه با اکسی‌توسین با افزایش خطر عوارض جانبی همراه هستند.

خون‌ریزی پس‌از زایمان چیست، و چگونه درمان می‌شود؟

خون‌ریزی پس‌از زایمان (PPH) به از دست دادن بیش‌ازحد خون، بیش از 500 میلی‌لیتر، در 24 ساعت نخست پس‌از زایمان گفته می‌شود. این وضعیت شایع‌ترین دلیل مرگ مادران هنگام زایمان در سراسر جهان است. درمان‌هایی مانند تزریق خون یا هیسترکتومی، بار (burden) بر دوش سلامت زنان و خدمات سلامت وارد می‌کند. پزشکان اغلب داروهایی را برای کاهش خطر PPH تجویز می‌کنند که باعث انقباض رحم (womb) می‌شوند - یک یوترونیک. یوترونیک‌ها شامل اکسی‌توسین، میزوپروستول، ارگومترین، کاربتوسین، پروستاگلاندین‌های تزریقی و ترکیبی از این داروها هستند. آن‌ها ممکن است عوارض جانبی ناخواسته‌ای را، از جمله حالت تهوع، استفراغ، اسهال و تب ایجاد کنند. اکسی‌توسین در حال حاضر به‌عنوان داروی استاندارد برای کاهش خطر بروز PPH توصیه می‌شود.

ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟

هدف ما آن بود که بدانیم کدام عامل یوتروتونیک در پیشگیری از PPH بیشترین اثربخشی را با کمترین عوارض جانبی ناخواسته دارد. ما علاقه‌مند بودیم بدانیم که آن‌ها در پیشگیری از هدررفت خون (بیش از 500 میلی‌لیتر و بیش از 1000 میلی‌لیتر) تا چه اندازه موفق بودند؛ آیا به یوتروتونیک‌های بیشتر یا تزریق خون نیاز بود؛ و آیا عوارض ناخواسته‌ای را ایجاد کردند یا خیر.

ما چه‌کاری را انجام دادیم؟

ما تمام مطالعات مرتبط و قابل اعتمادی را جمع‌آوری و آنالیز کردیم که یوتروتونیک‌ها را برای پیشگیری از PPH بررسی کردند.

ما به چه نتایجی رسیدیم؟

ما 122 مطالعه را شامل 121,931 زن در 48 کشور یافتیم. بیشتر زنان به‌طور طبیعی (واژینال) و در بیمارستان زایمان کردند.

تمام داروهای یوتروتونیک در پیشگیری از هدررفت خون نسبت به دارونما (placebo) (داروی ساختگی) یا عدم درمان موثرتر هستند. ما در مورد پروستاگلاندین‌های تزریقی و ارگومترین مطمئن نیستیم زیرا شواهد زیادی را در مورد آن‌ها پیدا نکردیم. دو مورد از موثرترین عوامل یوتروتونیک، ارگومترین به‌همراه اکسی‌توسین و میزوپروستول به‌همراه اکسی‌توسین بودند.

هدررفت خون به‌میزان 500 میلی‌لیتر یا بیشتر بر اساس نتایج ما، برای زایمان طبیعی، 83 زن از هر 1000 زنی که اکسی‌توسین دریافت می‌کنند، 500 میلی‌لیتر خون یا بیشتر از دست می‌دهند.

در مقایسه با اکسی‌توسین:

• ارگومترین به‌همراه اکسی‌توسین احتمال هدررفت خون را به‌میزان 500 میلی‌لیتر یا بیشتر کاهش می‌دهد. از هر 1000 زنی که زایمان طبیعی داشتند، 63 نفر که ارگومترین به‌همراه اکسی‌توسین را دریافت کردند، 500 میلی‌لیتر یا بیشتر خون از دست دادند؛

• میزوپروستول به‌همراه اکسی‌توسین احتمال هدررفت خون را به‌میزان 500 میلی‌لیتر یا بیشتر کاهش می‌دهد. از هر 1000 زنی که زایمان طبیعی داشتند، 58 نفر که میزوپروستول به‌همراه اکسی‌توسین دریافت کردند، 500 میلی‌لیتر یا بیشتر خون از دست دادند؛

• کاربتوسین تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را ایجاد کرد؛ پروستاگلاندین‌های تزریقی و ارگومترین احتمالا تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را برجای گذاشتند. ما در مورد تاثیرات میزوپروستول مطمئن نیستیم.

هدررفت خون به‌میزان 1000 میلی‌لیتر یا بیشتر بر اساس نتایج ما، برای زایمان طبیعی، 24 زن از هر 1000 زنی که اکسی‌توسین دریافت می‌کنند، 1000 میلی‌لیتر یا بیشتر خون از دست می‌دهند.

در مقایسه با اکسی‌توسین:

• کاربتوسین و پروستاگلاندین‌های تزریقی احتمالا، و میزوپروستول به‌همراه اکسی‌توسین ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را ایجاد کنند؛

• میزوپروستول نسبت به اکسی‌توسین ممکن است تاثیر کمتری داشته باشد؛ از هر 1000 زنی که زایمان طبیعی انجام داده و میزوپروستول دریافت می‌کنند، 30 نفر ممکن است 1000 میلی‌لیتر یا بیشتر خون از دست بدهند؛

• ما در مورد تاثیرات ارگومترین و ارگومترین به‌همراه اکسی‌توسین مطمئن نیستیم.

نتایج دیگر در مقایسه با اکسی‌توسین:

• میزوپروستول به‌همراه اکسی‌توسین احتمالا نیاز به دریافت یوتروتونیک‌های بیشتر و نیاز به تزریق خون را کاهش می‌دهد؛

• کاربتوسین احتمالا تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را در نیاز به تزریق خون ایجاد می‌کند؛

• ما در مورد سایر داروها کمتر مطمئن هستیم.

عوارض جانبی در مقایسه با اکسی‌توسین:

• میزوپروستول احتمال بروز اسهال را افزایش داده و ممکن است احتمال بروز حالت تهوع، استفراغ و تب را نیز بیشتر کند؛

• پروستاگلاندین‌های تزریقی ممکن است احتمال بروز اسهال را افزایش دهند؛

• ارگومترین احتمال تهوع و استفراغ را افزایش داده، و ممکن است احتمال فشار خون بالا، سردرد و اسهال را نیز افزایش دهد؛

• ارگومترین به‌همراه اکسی‌توسین ممکن است احتمال تهوع، استفراغ و اسهال را افزایش دهد؛

• میزوپروستول به‌همراه اکسی‌توسین احتمال بروز تهوع، استفراغ و اسهال را افزایش داده و ممکن است احتمال تب را نیز بالا ببرد؛

• کاربتوسین با عوارض جانبی ناخواسته کمی همراه بود.

چه زنان به‌طور طبیعی زایمان کردند و چه از طریق زایمان سزارین، چه در بیمارستان زایمان کردند یا در سطح جامعه، چه در معرض خطر بالای PPH بودند و چه خطر پائین، جه دوز بالای میزوپروستول را دریافت کردند و چه دوز پائین آن را، و چه اکسی‌توسین را یکدفعه و با سرعت زیاد دریافت کردند یا به‌صورت اینفیوژن (قطره میکروست (drip))، یا هر دو، نتایج مشابهی را یافتیم.

محدودیت‌های شواهد چه هستند؟

ما اطلاعات کمی را در مورد زایمان در منزل یا در مورد زنانی که از طریق سزارین زایمان کردند، یا زنانی که مبتلا به بیماری‌های دیگر بودند، و کسانی‌که معرض خطر بالای PPH قرار داشتند، یافتیم. تفاوتی را میان دوزها و روش‌های مختلف تجویز یوتروتونیک‌های مختلف قائل نشدیم. نه همه مطالعات اطلاعاتی را در مورد عوارض جانبی ناخواسته ارائه ندادند، و از روش‌های مختلفی برای اندازه‌گیری میزان هدررفت خون استفاده کردند.

شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟

شواهد تا 5 فوریه 2024 ‌به‌روز است.