Jaki jest cel tego przeglądu?

Ocena, czy usługi oferowane przez farmaceutów przyczyniają się do poprawy zdrowia pacjentów. Szukając odpowiedzi na to pytanie, dotarliśmy do 116 badań.

Główne wyniki

Niektóre usługi świadczone przez farmaceutów mogą mieć pozytywny wpływ na zdrowie chorych, m.in. umożliwiają lepszą kontrolę ciśnienia tętniczego krwi i stanu fizycznego. Usługi farmaceutyczne nie przyczyniły się do zmniejszenia liczby wizyt chorych w szpitalu i hospitalizacji. Usługi oferowane przez farmaceutów miały podobny wpływ na zdrowie pacjentów jak usługi świadczone przez innych pracowników służby zdrowia.

Co badano w ramach przeglądu?

Pacjenci korzystają z szerokiego wachlarza usług dostarczanych przez farmaceutów. Chcieliśmy się dowiedzieć, które usługi farmaceutyczne przyczyniają się do poprawy ich zdrowia. W tym przeglądzie analizie poddano usługi farmaceutyczne stosowane w różnych schorzeniach, takich jak nadciśnienie tętnicze lub cukrzyca. Miał on na celu zbadanie efektów tych usług – zarówno pozytywnych (poprawa stanu zdrowia), jak i negatywnych (niespodziewana hospitalizacja, działania niepożądane leków).

Jakie są główne wyniki przeglądu?

Znaleźliśmy 116 odpowiadających badań, w których wzięło udział 41 851 osób. Badania przeprowadzono w 25 krajach, a najwięcej z nich pochodzi ze Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Kanady i Australii. Wiele badań objęło swym zasięgiem lokalne apteki i przychodnie. W ramach badań usługi świadczone przez farmaceutów porównywano ze standardową opieką, a także opiekę zapewnianą przez innych pracowników służby zdrowia. Jakość badań była ogólnie wysoka, jednak w niektórych stwierdzono błędy, ponieważ nie zawierały wszystkich niezbędnych informacji, które pozwoliłyby na rzetelną ocenę ich jakości.

Ze 111 badań porównujących usługi farmaceutyczne ze standardową opieką, w 47 z nich przedstawiono najważniejsze wyniki. W porównaniu zwykłą opieką nad chorymi usługi farmaceutyczne mogą zmniejszyć odsetek pacjentów z wartościami ciśnienia tętniczego powyżej górnej granicy normy. Z uwagi na niską jakość danych naukowych nadal pozostaje niejasne, czy usługi oferowane przez farmaceutów są w stanie zredukować liczbę chorych z odsetkiem hemoglobiny glikowanej powyżej zalecanych wartości (podwyższony odsetek hemoglobiny glikowanej wskazuje na zbyt wysoki poziom glukozy we krwi i ryzyko cukrzycy; przyp. tłum). Usługi farmaceutyczne wywierają znikomy lub żaden wpływ na liczbę wizyt pacjentów w szpitalu czy częstość hospitalizacji, występowanie działań niepożądanych związanych ze stosowaniem leków lub liczbę zgonów. Usługi świadczone przez farmaceutów mogą nieznacznie poprawić stan fizyczny chorych.

Nie udało nam się odnaleźć badań porównujących usługi dostarczane przez farmaceutów z oferowanymi przez innych pracowników służby zdrowia, w których oceniano by wpływ interwencji na sześć głównych analizowanych przez nas czynników.

Na ile aktualny jest ten przegląd?

Przegląd obejmuje badania opublikowane do marca 2015 roku. W styczniu 2018 roku ponowiliśmy wyszukiwanie i dodaliśmy potencjalnie przydatne doniesienia do grupy badań oczekujących na klasyfikację.