Czym są choroby alergiczne?

Choroby alergiczne należą do najczęstszych uporczywych chorób u dzieci. Są one spowodowane nieprawidłową reakcją układu odpornościowego na nieszkodliwe substancje, takie jak żywność i pyłki. Alergie pokarmowe są coraz bardziej niepokojące, ponieważ liczba przypadków zgłaszanych w wielu krajach o wysokim dochodzie w ciągu ostatnich 30 lat wydaje się zwiększać.

W jakim celu powstał niniejszy przegląd Cochrane?

Jedyną sprawdzoną strategią zapobiegania alergiom pokarmowym jest wczesne wprowadzenie orzeszków ziemnych i jaj do diety niemowląt. Jednak w ostatnio opublikowanym badaniu wykazano, że alergie pokarmowe występowały rzadziej u dzieci, które otrzymały jedną lub więcej dawek szczepionki pełnokomórkowej (wP) przeciwko krztuścowi we wczesnym okresie niemowlęcym, niż u tych, które otrzymały tylko szczepionkę bezkomórkową (aP) przeciwko krztuścowi. W badaniu tym nie można było ustalić, czy pozornie mniejsze ryzyko alergii było spowodowane podaniem szczepionki wP, czy też innymi potencjalnymi różnicami między dziećmi szczepionymi wP i aP, ponieważ rodzaj podanej szczepionki nie został przydzielony losowo. W związku z tym konieczne było przeprowadzenie przeglądu Cochrane w celu zidentyfikowania danych naukowych dotyczących wP jako strategii zapobiegania alergii pokarmowej.

Co zrobiliśmy?

Poszukiwano badań, w których porównywano szczepionkę wP z aP u niemowląt w wieku poniżej 6 miesięcy. Byliśmy zainteresowani porównaniem niemowląt zaszczepionych szczepionkami wP i tych zaszczepionych szczepionkami aP, w odniesieniu do:

1. u ilu z nich rozwinęła się alergia pokarmowa, astma lub ciężkie (i potencjalnie zagrażające życiu) reakcje alergiczne;

2. u ilu osób wystąpiły ciężkie niepożądane zdarzenia po szczepieniu; oraz,

3. u ilu dzieci wystąpiła encefalopatia - ciężkie, ale rzadko występujące schorzenie wpływające na pracę mózgu.

Aby porównać częstość występowania encefalopatii i innych ciężkich zdarzeń niepożądanych, szukaliśmy badań, w których niemowlętom losowo podawano szczepionki wP albo aP (badania z randomizacją; RCT). Aby porównać częstość występowania chorób alergicznych, szukaliśmy również badań, w których szczepionki wP lub aP nie zostały podane losowo (badania eksperymentalne bez randomizacji). W obu przypadkach badania trwały co najmniej 6 miesięcy.

Data wyszukiwania

Niniejszy przegląd obejmuje dane naukowe opublikowane do września 2020 roku.

Co znaleźliśmy

Analiza 1

Znaleźliśmy 4 badania (obejmujące 7333 dzieci) przeprowadzone w Szwecji (1 badanie), Australii (2) i Wielkiej Brytanii (1), w których analizowano wpływ szczepionek przeciwko krztuścowi na występowanie chorób alergicznych. Ponieważ znaleźliśmy niewiele wiarygodnych danych na temat ryzyka wystąpienia alergii pokarmowej po szczepieniu przeciwko krztuścowi, postanowiliśmy przyjrzeć się ryzyku wystąpienia jakiejkolwiek choroby alergicznej. W ciągu 2,5 roku od otrzymania szczepionki przeciwko krztuścowi (1 RCT) u 37/137 dzieci zaszczepionych wP i 114/360 zaszczepionych aP rozpoznano ≥1 chorobę alergiczną. W tym samym okresie u 15/137 dzieci zaszczepionych wP i 38/360 zaszczepionych aP rozpoznano astmę. W żadnym z badań nie oceniano ciężkich lub potencjalnie zagrażających życiu reakcji alergicznych.

Analizy 2 i 3

We wszystkich grupach odnotowano małą liczbę ciężkich działań niepożądanych (15 badań, 38 072 dzieci). Na każde 1000 niemowląt zaszczepionych pierwszą dawką wP, u 11 wystąpiło ≥1 ciężkie działanie niepożądane. W grupie dzieci, które otrzymały szczepionki aP ≥1 ciężkie działanie niepożądane odnotowano u 12 na 1000 dzieci. W żadnej z grup nie stwierdzono przypadków encefalopatii (7 badań, 115 271 dzieci).

Jak wiarygodne są te wyniki?

Jedno RCT dotyczące szczepionek przeciwko krztuścowi i chorobom alergicznym obejmowało niewiele dzieci i przeprowadzono je w kraju o małej częstości występowania chorób alergicznych. Dlatego pozostaje bardzo niepewne, czy pierwsza dawka wP zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób alergicznych.

Bardzo niewiele dzieci doświadczyło ciężkich działań niepożądanych. Nie mamy pewności, czy istnieje różnica pod względem ryzyka wystąpienia ciężkich działań niepożądanych u dzieci zaszczepionych pierwszą dawką wP w porównaniu z aP, ale jakakolwiek różnica będzie prawdopodobnie niewielka. Nie zgłoszono przypadków encefalopatii po szczepieniu. Ponieważ jest to poważny punkt końcowy, pewność danych naukowych oceniono jako niską.

Najważniejsze informacje

Trwające i przyszłe badania mogą zmienić nasze wnioski i dostarczyć bardziej ostatecznych danych naukowych. Przeanalizowane dane naukowe sugerują, że pełnokomórkowa szczepionka przeciwko krztuścowi jest bezpieczna i wspierają jej dalsze stosowanie w krajach, w których nadal jest zalecana w zapobieganiu krztuścowi.