Pytanie badawcze

Który z antybiotyków stosowanych profilaktycznie skutecznie i bezpiecznie zmniejsza ryzyko zaostrzeń choroby, poprawia jakość życia i zmniejsza ryzyko wystąpienia poważnych działań niepożądanych u chorych na POChP?

Czym jest POChP?

POChP to choroba płuc, która może powodować przewlekłe problemy z oddychaniem. Objawami tej choroby są duszność, kaszel i wydzielanie plwociny. Występowanie zaostrzeń choroby (tzw. nasileń) może być spowodowane zakażeniem lub stanem zapalnym i powoduje nasilenie objawów oraz uszkodzenie płuc. Częste zaostrzenia mogą prowadzić do obniżenia jakości życia i zwiększenia ryzyka zgonu.

Dlaczego powstał niniejszy przegląd Cochrane?

Chcieliśmy sprawdzić, czy któryś z antybiotyków stosowanych profilaktycznie skuteczniej niż inne zmniejsza ryzyko zaostrzeń, poprawia jakość życia i zmniejsza ryzyko działań niepożądanych. Wykorzystaliśmy informacje z dwóch poprzednich przeglądów i porównaliśmy różne rodzaje antybiotyków między sobą oraz z leczeniem kontrolnym (tzw. placebo), tworząc sieć danych. Ze względu na ograniczoną liczbę danych, stworzona sieć pozwoliła na połączenie informacji i stworzenie listy najskuteczniejszych antybiotyków stosowanych profilaktycznie oraz uszeregowanie ich pod względem zdolności do zmniejszania ryzyka zaostrzeń, poprawy jakości życia i zmniejszenia ryzyka wystąpienia działań niepożądanych.

Jakie dane znaleźliśmy?

Oceniliśmy trzy rodzaje antybiotyków: makrolidy, chinolony i tetracykliny. Makrolidy, w porównaniu z leczeniem kontrolnym, skuteczniej zmniejszały częstość występowania zaostrzeń. Gdy porównywano chinolon lub tetracyklinę z leczeniem kontrolnym, nie stwierdzono wyraźnej różnicy pod względem ryzyka zaostrzeń. Tetracykliny były mniej skuteczne w porównaniu z placebo pod względem zmniejszenia ryzyka zaostrzeń choroby. Wykorzystaliśmy dane z każdej grupy antybiotyków w celu sklasyfikowania grup zgodnie z ich zdolnościami do zmniejszania ryzyka zaostrzeń choroby. Na pierwszym miejscu znalazły się makrolidy, a na drugim chinolony. Tetracykliny znalazły się na czwartym miejscu, od których lepsze okazało się leczenie kontrolne, zajmujące trzecie miejsce.

W porównaniu z leczeniem kontrolnym, makrolidy poprawiły jakość życia. Stosowanie chinolonów nie wpływało na jakość życia, a przyjmowanie tetracyklin mogło powodować pogorszenie jakości życia, w porównaniu z leczeniem kontrolnym.

Makrolidy były skuteczniejsze pod względem zmniejszania ryzyka wystąpienia poważnych działań niepożądanych. Nie stwierdzono jednoznacznych korzyści wyrażonych zmniejszeniem ryzyka wystąpienia działań niepożądanych w przypadku stosowania chinolonu, tetracykliny lub połączenia makrolidu z tetracykliną, w porównaniu z leczeniem kontrolnym.

Nie udało się wykazać wyraźnych korzyści lub szkód wynikających z profilaktycznego stosowania antybiotyków w odniesieniu do oporności drobnoustrojów.

Jakość danych naukowych

Nie mieliśmy żadnych zastrzeżeń co do sposobu przeprowadzania badań, z wyjątkiem tych, podczas których osoby zbierające informacje wiedziały (1) w której grupie badanej jest dany pacjent oraz (2) znały wyniki pacjenta po zakończeniu leczenia. Dane liczbowe były rzetelne i jest mało prawdopodobne, aby różnice odnotowane między poszczególnymi badaniami miały na nie wpływ.

Wnioski

Stwierdzono, że stosowanie makrolidów, w porównaniu z leczeniem kontrolnym, zmniejsza ryzyko zaostrzenia choroby, poprawia jakość życia oraz zmniejsza ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Nie mogliśmy ustalić, czy stosowanie chinolonów lub tetracyklin przyniosło korzyści, w porównaniu z leczeniem kontrolnym. Makrolidy uplasowały się najwyżej, a chinolony znalazły się na drugim miejscu. Tetracykliny nie były lepsze niż leczenie kontrolne (zajęły odpowiednio czwarte i trzecie miejsce). Chociaż przedstawione metaanalizy sieciowe wskazują na pewne korzyści ze stosowania makrolidów, są one oparte na ograniczonej liczbie badań. Co więcej, nadal istnieją obawy dotyczące oporności na antybiotyki przy długotrwałym ich stosowaniu.