Środki odkażające w oparzeniach

Pytanie przeglądu

Dokonaliśmy przeglądu danych na temat bezpieczeństwa i skuteczności środków odkażających (antyseptycznych) w leczeniu ran oparzeniowych.

Wprowadzenie

Rany oparzeniowe są przyczyną wielu obrażeń ciała i zgonów na całym świecie. Osoby z oparzeniami są szczególnie narażone na zakażenia. Środki odkażające zapobiegają rozwojowi drobnoustrojów, np. bakterii. Środki te można stosować w opatrunkach lub do przemywania ran, co może pomóc w zapobieganiu zakażeniom i wspomagać gojenie. Chcieliśmy ustalić, czy stosowanie środków odkażających jest bardziej skuteczne od innych metod leczenia i czy jakiś rodzaj preparatu odkażającego może być skuteczniejszy od innych w zapobieganiu zakażeniom lub leczeniu ran oraz w przyspieszaniu gojenia.

Charakterystyka badań

We wrześniu 2016 r. poszukiwaliśmy badań z randomizacją dotyczących leczenia ran oparzeniowych środkami odkażającymi. Do przeglądu zakwalifikowaliśmy 56 badań, w których wzięło udział 5807 osób. Większość uczestników stanowili dorośli z niedawnymi oparzeniami drugiego stopnia pokrywającymi mniej niż 40% całkowitej powierzchni ciała. Do stosowanych środków odkażających należały preparaty na bazie srebra lub jodu, miód, chlorheksydyna i poliheksanid (biguanidy). W większości badań środki odkażające porównywano z antybiotykami miejscowymi (stosowanymi na skórę). Mniejsza liczba badań dotyczyła porównania środka odkażającego z leczeniem nie mającym działania przeciwbakteryjnego lub innym środkiem odkażającym.

Główne wyniki

Większość badań porównywała stosowanie środków odkażających z leczeniem sulfadiazyną (sól srebrowa sulfadiazyny) - miejscowym antybiotykiem powszechnie stosowanym w leczeniu oparzeń. Dane niskiej jakości wykazują, że niektóre środki odkażające w porównaniu z sulfadiazyną mogą skracać czas gojenia. Uzyskano również dane umiarkowanej jakości wykazujące, że oparzenia leczone miodem prawdopodobnie goją się szybciej w porównaniu z tymi, które leczono antybiotykami miejscowymi. Większość innych porównań nie wykazała wyraźnej różnicy pomiędzy środkami odkażającymi, a antybiotykami.

Istnieją dane wykazujące, że oparzenia leczone miodem goją się szybciej (dane wysokiej jakości) i mają większe prawdopodobieństwo wygojenia się (dane umiarkowanej jakości) w porównaniu z oparzeniami leczonymi preparatami bez działania przeciwbakteryjnego, z których niektóre były terapią niekonwencjonalną. Oparzenia leczone środkami odkażającymi, takimi jak: srebro nanokrystaliczne czy merkurochrom (merbromin) mogą się goić szybciej niż te, na których stosowano opatrunki z wazeliną lub środki bez działania przeciwbakteryjnego (dane umiarkowanej lub niskiej jakości). Porównania dwóch różnych środków odkażających nie były liczne, ale wynika z nich, że średni czas gojenia może być nieco krótszy w przypadku ran leczonych jodopowidonem niż chlorheksydyną (dane niskiej jakości). Niewielu uczestników badań doznało poważnych skutków ubocznych, jednak w badaniach nie zawsze podawano informację na ten temat. Wyniki nie dają nam pewności co do różnic dotyczących częstości wystąpienia zakażenia. W badaniach, w których podawano informację na temat zgonów, śmiertelność była mała.

Jakość danych naukowych

W większości badań nie przedstawiono wystarczających informacji, które pozwoliłyby być pewnym, że wyniki nie są obciążone ryzykiem błędu. W wielu przypadkach dane na temat porównań poszczególnych sposobów leczenia pochodzą w całości tylko z jednego badania (nierzadko z małą liczbą uczestników), natomiast niektóre podobne badania przedstawiają sprzeczne wyniki. W przypadku danych umiarkowanej lub wysokiej jakości na temat porównań poszczególnych metod postępowania lekarze powinni ocenić czy odnoszą się one do ich pacjentów.

Niniejsze podsumowanie jest aktualne do września 2016 r.

Uwagi do tłumaczenia: 

Tłumaczenie: Katarzyna Makulec Redakcja: Piotr Szymczak, Ewa Płaczkiewicz-Jankowska, Małgorzata Kołcz

Tools
Information