Kluczowe informacje

Aktualne dane dotyczące stosowania witaminy D w leczeniu nieswoistego zapalenia jelit są bardzo niskiej jakości i nie wiemy, czy witamina D faktycznie pomaga i czy jej stosowanie jest bezpieczne.

Czym jest nieswoista zapalna choroba jelit?

Nieswoiste zapalenie jelit to trwająca całe życie choroba, która atakuje jelita. Jej dwa główne typy to wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego dotyczy tylko jelita grubego. Choroba Leśniowskiego-Crohna może dotyczyć każdej części układu pokarmowego, od jamy ustnej do odbytu. Do typowych objawów zalicza się obecność krwi w stolcu, biegunkę, ból brzucha, gorączkę, utratę masy ciała i zmęczenie. Przyczyny choroby nie są dokładnie znane, ale prawdopodobnie jest to połączenie wpływu genów, problemów z układem odpornościowym, bakterii w jelitach i bliżej nieznanych czynników środowiskowych. Nie istnieje żadne znane lekarstwo, ale objawy można zwykle kontrolować za pomocą leków, takich jak sterydy i leki immunologiczne, a czasami nawet operacji. Większość osób cierpiących na nieswoiste zapalenie jelit ma okresy, w których objawy nasilają się (nazywane aktywną chorobą) i takie, gdy są one pod kontrolą (remisja). Ponowne pojawienie się objawów po uzyskaniu remisji nazywane jest nawrotem.

Jaki był cel tego przeglądu?

Chcieliśmy dowiedzieć się, czy witamina D pomaga w leczeniu nieswoistego zapalenia jelit i czy jej stosowanie jest bezpieczne. W szczególności przyjrzeliśmy się zmniejszeniu nasilenia objawów u osób z aktywną chorobą, nawrotom u osób w remisji, jakości życia oraz wycofywaniu się pacjentów z badania klinicznego z powodu skutków ubocznych.

Co zrobiliśmy?

Wyszukaliśmy randomizowane badania z grupą kontrolną (badania, w których ludzie są przypisywani do jednej z dwóch lub więcej grup leczenia w sposób losowy) porównujących podawanie witaminy D z jakimkolwiek innym leczeniem, leczeniem standardowym lub różnymi dawkami witaminy D.

Czego się dowiedzieliśmy?

Znaleźliśmy 22 badania kliniczne z udziałem 1874 pacjentów z nieswoistym zapaleniem jelit. Badania trwały od czterech do 52 tygodni. Dziesięć badań dotyczyło choroby Leśniowskiego-Crohna, pięć wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, a do siedmiu włączono uczestników cierpiących na którąkolwiek z tych chorób. Siedemnaście badań dotyczyło dorosłych, trzy - dzieci, a dwa - obu tych grup jednocześnie. Cztery z nich obejmowały osoby z aktywną chorobą, sześć - z remisją, a 12 - pacjentów w obu fazach choroby. W badaniach uwzględniono dawki witaminy D stosowane w leczeniu jej niedoboru oraz dawki podawane w postaci suplementów.

W trzynastu badaniach porównywano witaminę D (wszystkie dawki) z placebo (leczenie pozorowane) lub brakiem innego leczenia. Niskiej jakości dane naukowe wskazują, że stosowanie witaminy D wiąże się z mniejszą liczbą nawrotów choroby w porównaniu z placebo lub brakiem leczenia. Ze względu na bardzo niską jakość danych naukowych nie możemy wypowiedzieć się na temat pozostałych wyników, które ocenialiśmy.

W pięciu badaniach porównano wysokie dawki witaminy D z niskimi dawkami. Dla tego porównania nie odnaleziono żadnych danych oceniających zmniejszenie objawów. Odnaleziono niskiej jakości dane naukowe, wskazujące że interwencja może nie wiązać się ze zmianą w zakresie nawrotów choroby Leśniowskiego-Crohna, ale nie odnaleziono żadnych danych dotyczących wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Ze względu na bardzo niską jakość danych naukowych nie możemy wypowiedzieć się na temat pozostałych wyników, które ocenialiśmy.

W czterech badaniach porównano dawki lecznicze z dawkami suplementacyjnymi witaminy D. Nie odnaleziono danych wskazujących na zmniejszenie objawów, redukcję nawrotów lub zmianę jakości życia. Ze względu na bardzo niską jakość danych naukowych nie możemy wypowiedzieć się na temat pozostałych wyników, które ocenialiśmy.

Jakie są ograniczenia zgromadzonych danych naukowych?

Dane naukowe są w większości niskiej i bardzo niskiej jakości. Wynika to z problemów związanych ze sposobem przeprowadzenia badań oraz z nieprawidłowości w raportowaniu ich wyników. Dodatkowo, w poszczególnych badaniach ocena nie była przeprowadzana z zastosowaniem tych samych metod, co oznacza, że liczba uczestników (w poszczególnych porównaniach - przyp. tłum.) nie była wystarczająca, aby zwiększyć naszą pewność co do ocenianych wyników.

Na ile aktualny jest ten przegląd?

Niniejszy przegląd jest aktualny do czerwca 2023 r.