اضافهوزن و چاقی از مشکلات شایع سلامت در سراسر جهان هستند، اما درمانهای موثر کمی برای آنها وجود دارند. کیتوزان (chitosan) یک مکمل غذایی است که بهطور گستردهای در دسترس بوده و ادعا میشود به کاهش وزن و کاهش کلسترول خون کمک میکند. پانزده مطالعه که بین 4 و 24 هفته طول کشیدند، شامل مجموعا 1219 شرکتکننده، آنالیز شدند. کارآزماییهای کیتوزان تا به امروز از نظر کیفیت تفاوت قابل توجهی داشتهاند. این مرور نشان میدهد که کیتوزان ممکن است تاثیر کمی بر وزن بدن داشته باشد، اما نتایج حاصل از کارآزماییهایی با کیفیت بالا حاکی از آن است که این تاثیر احتمالا حداقل خواهد بود.
مطالعه چکیده کامل
کیتوزان (chitosan)، یک کیتین داستیلهشده (deacetylated chitin)، نوعی مکمل غذایی است که گزارش شده وزن بدن را کاهش میدهد. این دارو بهطور گستردهای در سراسر جهان بدون نیاز به نسخه پزشک در دسترس قرار دارد و اگرچه در تعدادی از کارآزماییها ارزیابی شده، اثربخشی آن همچنان مورد اختلاف است.
اهداف
ارزیابی تاثیرات کیتوزان به عنوان درمانی برای اضافهوزن و چاقی.
روشهای جستوجو
ما بانکهای اطلاعاتی الکترونیکی (MEDLINE؛ EMBASE؛ BIOSIS؛ CINAHL، کتابخانه کاکرین) ، وبسایتهای تخصصی (Controlled Trials؛ IBIDS؛ SIGLE؛ Reuter's Health Service؛ Natural Alternatives International؛ Pharmanutrients)، کتابشناختی (bibliography) مقالات مجلات مرتبط را جستوجو کردیم، و با نویسندگان و تولیدکنندگان مربوطه تماس گرفتیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهایی در این مرور وارد شدند که کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده بودند و کیتوزان را به مدت حداقل چهار هفته در بزرگسالان دارای اضافهوزن یا چاق بررسی کردند. در صورت لزوم، برای کسب اطلاعات بیشتر با نویسندگان مطالعات واردشده تماس گرفته شد.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
جزئیات مربوط به کارآزماییهای واجد شرایط توسط دو نویسنده بهطور جداگانه و با استفاده از یک فرم استاندارد استخراج دادهها به دست آمدند. تفاوتها در استخراج دادهها با اجماع نظر، حلوفصل شدند. دادههای پیوسته (continuous data) به صورت تفاوت میانگین وزندهیشده و انحراف معیار (standard deviation; SD) ارائه شدند. اندازه تاثیرگذاری (effect size) تجمعی مداخله با استفاده از روش وزندهیشده واریانس معکوس (inverse variance) محاسبه شد.
نتایج اصلی
پانزده کارآزمایی شامل مجموعا 1219 شرکتکننده، معیارهای ورود را داشتند. تاکنون هیچ کارآزماییای تاثیر کیتوزان را بر مرگومیر یا عوارض بررسی نکرده است. آنالیزها نشان دادند که فرآوردههای کیتوزان در مقایسه با دارونما (placebo) منجر به کاهش وزن (تفاوت میانگین وزندهیشده: 1.7- کیلوگرم؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.1- تا 1.3- کیلوگرم، P < 0.00001)، کاهش کلسترول تام (0.2- میلیمول/لیتر؛ 95% CI؛ 0.3- تا 0.1-؛ P < 0.00001) و کاهش فشار خون سیستولیک و دیاستولیک بسیار بیشتر میشوند. هیچ تفاوت بارزی میان گروههای مداخله و کنترل از نظر فراوانی عوارض جانبی یا دفع چربی از طریق مدفوع وجود نداشت. بااینحال، کیفیت بسیاری از مطالعات مطلوب نبود و آنالیزهای محدود به مطالعاتی که معیارهای پنهانسازی تخصیص (allocation concealment) را داشتند، بزرگتر بودند یا مدت زمان طولانیتری داشتند، نشان دادند که چنین کارآزماییهایی کاهش قابل توجهی را در وزن و کلسترول کل ایجاد کردند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
شواهدی وجود دارد که کیتوزان در درمان کوتاهمدت اضافهوزن و چاقی موثرتر از دارونما است. بااینحال، بسیاری از کارآزماییها کیفیت پائین داشتند و نتایج متغیر بودند. نتایج بهدستآمده از کارآزماییهایی با کیفیت بالا نشان میدهند که تاثیر کیتوزان بر وزن بدن ناچیز بوده و بعید است که از اهمیت بالینی برخوردار باشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
