هدف از انجام این مرور چیست؟
هدف این مرور کاکرین، آن بود که بدانیم می‌توان از پروبیوتیک‌ها برای درمان یبوست مزمن بدون علت فیزیکی در کودکان (0 تا 18 سال) استفاده کرد یا خیر.
برای پاسخ به این سوال، داده‌های 14 مطالعه را آنالیز کردیم.
پیام‌های کلیدی
هنگام مقایسه پروبیوتیک‌ها با دارونما (placebo) از نظر دفعات دفع مدفوع در کودکان تحت درمان برای یبوست مزمن بدون علت فیزیکی، نتوانستیم نتیجه‌گیری کنیم. ممکن است هیچ تفاوتی در موفقیت درمانی بین این دو گروه وجود نداشته باشد.
هنگام مقایسه پروبیوتیک‌ها و ملیّن‌ها با مصرف فقط ملیّن‌ها، ممکن است تفاوتی در دفعات دفع مدفوع یا موفقیت درمان وجود نداشته باشد.
هنگام مقایسه پروبیوتیک‌ها با اکسید منیزیم از نظر دفعات دفع مدفوع یا موفقیت درمانی، نتوانستیم به نتیجه‌ای برسیم.
ممکن است دفعات دفع مدفوع در کودکان تحت درمان با محصولات سین‌بیوتیک در مقایسه با دارونما بیشتر باشد.
هنگام مقایسه محصولات پروبیوتیک‌ها با دارونما ممکن است تفاوتی در میزان انصراف شرکت‌کنندگان از حضور در مطالعات ناشی از ابتلا به عوارض جانبی وجود نداشته باشد.
به دلیل کم بودن تعداد افرادی که از مطالعه کناره‌گیری کردند، نتوانستیم در مورد بی‌خطری هیچ یک از مقایسه‌های دیگر نتیجه‌گیری کنیم.
در این مرور چه موضوعی بررسی شد؟
کودکان اغلب برای مدت طولانی از یبوست رنج می‌برند، و زمانی که هیچ دلیل فیزیکی زمینه‌ای وجود نداشته باشد، آن را «یبوست عملکردی» (functional constipation) می‌نامیم.
پیشنهاد شده که محصولات پروبیوتیک و سین‌بیوتیک ممکن است به بهبود نشانه‌ها در این کودکان کمک کنند. پروبیوتیک‌ها محصولاتی حاوی باکتری‌های زنده و مفید برای سیستم گوارشی هستند. سین‌بیوتیک‌ها هم‌چنین شامل مواد غذایی هستند که از رشد این باکتری‌ها حمایت می‌کنند.
در حال حاضر هیچ اتفاق نظری در مورد اینکه این محصولات واقعا تاثیری دارند یا خیر، یا اینکه چگونه از این محصولات به بهترین شکل استفاده می‌شود، وجود ندارد.
نتایج اصلی این مرور چه هستند؟
برای یافتن کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای (مطالعاتی که در آنها شرکت‌کنندگان با استفاده از یک روش تصادفی به یکی از دو یا چند گروه درمانی اختصاص داده می‌شوند) جست‌وجو کردیم که هر نوع درمان پروبیوتیک یا سین‌بیوتیک را با هر نوع دیگری از درمان (مانند درمان‌های ساختگی/دارونما (placebo)) در کودکان مبتلا به یبوست مزمن بدون علت فیزیکی مقایسه کردند. تعداد 14 کارآزمایی را در مجموع شامل 1127 شرکت‌کننده کمتر از 18 سال پیدا کردیم. نتیجه‌گیری‌های زیر را انجام دادیم.
• ممکن است در مقایسه پروبیوتیک‌ها با دارونما، هیچ تفاوتی در موفقیت درمان وجود نداشته باشد.
• ما نتوانستیم در مورد اینکه تفاوتی در دفعات دفع مدفوع وجود دارد یا خیر، نتیجه‌گیری کنیم.
• هنگام مقایسه پروبیوتیک‌ها و ملیّن‌ها با مصرف فقط ملیّن‌ها، ممکن است تفاوتی در موفقیت درمان وجود نداشته باشد.
• هنگام مقایسه پروبیوتیک‌ها با اکسید منیزیم نتوانستیم در مورد دفعات دفع مدفوع یا موفقیت درمان نتیجه‌گیری کنیم.
• سین‌بیوتیک‌ها ممکن است بهتر از دارونما در بهبود دفعات دفع مدفوع باشند.
• در مقایسه پروبیوتیک‌ها با دارونما، یا پروبیوتیک‌ها و ملیّن‌ها با مصرف فقط ملیّن‌ها، ممکن است تفاوتی در تعداد افرادی که به دلیل ابتلا به عوارض جانبی از حضور در کارآزمایی‌ها انصراف دادند، وجود نداشته باشد.
• از آنجایی که مطالعات فقط تعداد کمی را از کودکان وارد کردند و به دلیل فقدان جزئیات در مورد برخی از روش‌های مورد استفاده، اعتماد محدودی به شواهد داریم.
به دلیل تفاوت در پروبیوتیک‌های خاص یا درمان‌هایی که با آنها مقایسه شدند، تعداد اندک کودکانی که در مطالعات شرکت کردند، و مهم‌تر از همه، استفاده از طیفی از معیارهای مختلف موفقیت، همه آنالیزها محدود شدند. این یعنی ترکیب مطالعات دشوار بود، بنابراین توانایی کلی این مرور برای پاسخ به سوالات اصلی آن محدود شد.
گام بعدی چیست؟
انجام مطالعات آتی مورد نیاز است تا مشخص شود پروبیوتیک‌ها تا چه اندازه برای مدیریت یبوست دوران کودکی مفید هستند. پژوهشگران باید به توافق برسند که پروبیوتیک‌ها باید اولین گزینه درمانی، مکملی برای درمان‌های دیگر، گزینه دوم پس از شکست سایر درمان‌ها، یا ترکیبی از همه موارد فوق باشند یا خیر.
پژوهش‌های آینده باید همان موارد را اندازه‌گیری کنند (که به عنوان مجموعه پیامد اصلی شناخته می‌شود) تا اطمینان حاصل شود که این نتایج می‌توانند از مرورهای آینده پشتیبانی کنند.
این مرور تا چه زمانی به‌روز است؟
این مرور تا جون 2021 به‌روز است.
شواهد کافی وجود ندارد که بتوان نتیجه‌گیری کرد پروبیوتیک‌ها در درمان موفقیت‌آمیز یبوست مزمن بدون علت فیزیکی در کودکان یا تغییر دفعات دفع مدفوع موثر هستند یا خیر، یا اینکه در مقایسه با دارونما در موارد قطع درمان به دلیل عوارض جانبی تفاوتی وجود دارد یا خیر. شواهد محدودی از یک مطالعه به دست آمد که محصول سین‌بیوتیک ممکن است بیشتر از دارونما منجر به موفقیت درمان شود، بدون اینکه تفاوتی در قطع مصرف درمان ناشی از ابتلا به عوارض جانبی وجود داشته باشد.
شواهد کافی برای نتیجه‌گیری در مورد اثربخشی یا بی‌خطری استفاده از پروبیوتیک‌ها در ترکیب یا در مقایسه با هر یک از مداخلات دیگر گزارش‌شده وجود ندارد. اکثر مطالعاتی که داده‌هایی را در مورد عوارض جانبی جدی ارائه دادند، گزارش کردند که هیچ رویدادی رخ نداده است. دو مطالعه این پیامد را گزارش نکردند.
انجام مطالعات آینده برای تائید اثربخشی مورد نیاز است، اما جامعه پژوهشی به راهنمایی در مورد بهترین زمینه برای پروبیوتیک‌ها در چنین مطالعاتی نیاز دارد، از این نظر که در یک سلسله مراتب درمانی بالقوه کجا باید در نظر گرفته شوند و با مجموعه‌های پیامد اصلی برای حمایت از تفسیر آینده یافته‌ها هماهنگ شوند.
یبوست عملکردی (functional constipation) به صورت یبوست مزمن بدون علت زمینه‌ای قابل شناسایی تعریف می‌شود. این وضعیت یکی از علل مهم موربیدیتی در کودکان است و تا 25% از موارد مراجعه را به متخصصین گوارش در کودکان شامل می‌شود. محصولات پروبیوتیک ممکن است میکروبیوم روده را به اندازه کافی تغییر دهند و فیزیولوژی طبیعی آن را به گونه‌ای ارتقا دهند که به تسکین یبوست عملکردی کمک کنند. مطالعات متعددی به دنبال بررسی این فرضیه، هم‌چنین نقش پروبیوتیک‌ها در مدیریت بالینی دیگر اختلالات عملکردی گوارشی بوده‌اند. بنابراین، مهم است که یک مرور متمرکز برای ارزیابی شواهد موجود انجام شود.
ارزیابی اثربخشی و بی‌خطری (safety) تجویز پروبیوتیک‌ها در مدیریت بالینی یبوست مزمن بدون علت فیزیکی در کودکان.
در 28 جون 2021، بدون اعمال محدودیت در زبان، تاریخ، وضعیت انتشار یا نوع مقاله، به جست‌وجو در CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ CINAHL؛ AMED؛ WHO ICTR، و ClinicalTrials.gov پرداختیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم که محصولات پروبیوتیک (از جمله سین‌بیوتیک‌ها) را در مقایسه با دارونما (placebo)، عدم-درمان یا هر محصول مداخله‌ای دیگر در افراد بین 0 و 18 سال و مبتلا به یبوست عملکردی بر اساس معیارهای اجماع‌نظر (مانند Rome IV) ارزیابی کردند.
از روش‌های استاندارد روش‌شناسی مورد نظر کاکرین استفاده کردیم.
تعداد 14 مطالعه (1127 شرکت‌کننده تصادفی‌سازی شده) را وارد کردیم: 12 مطالعه تاثیر پروبیوتیک‌ها را در درمان یبوست عملکردی ارزیابی کردند، در حالی که دو مطالعه به ارزیابی محصولات سین‌بیوتیک پرداختند.
سه مطالعه، پروبیوتیک‌ها را با دارونما در رابطه با دفعات دفع مدفوع در پایان مطالعه مقایسه کردند، اما آنها را با هم تجمیع نکردیم زیرا ناهمگونی غیر-قابل توضیح و بسیار قابل‌توجهی وجود داشت. چهار مطالعه، پروبیوتیک‌ها را با دارونما در رابطه با موفقیت درمان مقایسه کردند. ممکن است هیچ تفاوتی در میزان بهبودی عمومی/موفقیت درمان وجود نداشته باشد (RR: 1.29؛ 95% CI؛ 0.73 تا 2.26؛ 313 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). پنج مطالعه، پروبیوتیک‌ها را با دارونما در رابطه با قطع مصرف دارو ناشی از بروز عوارض جانبی مقایسه کردند، و تاثیر تجمعی نشان داد که ممکن است هیچ تفاوتی وجود نداشته باشد (RR: 0.64؛ 95% CI؛ 0.21 تا 1.95؛ 357 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت پائین).
تخمین تجمعی از سه مطالعه که پروبیوتیک‌ها را به همراه یک ملیّن اسمزی با مصرف فقط ملیّن اسمزی مقایسه کردند، نشان داد که ممکن است هیچ تفاوتی در فراوانی دفع مدفوع وجود نداشته باشد (MD: -0.01؛ 95% CI؛ 0.57- تا 0.56؛ 268 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت پائین). دو مطالعه پروبیوتیک‌ها را به همراه یک ملیّن اسمزی با مصرف فقط ملیّن اسمزی در رابطه با بهبودی عمومی/موفقیت درمان مقایسه کرده و دریافتند که ممکن است هیچ تفاوتی بین درمان‌ها وجود نداشته باشد (RR: 0.95؛ 95% CI؛ 0.79 تا 1.15؛ 139 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت پائین). سه مطالعه پروبیوتیک‌ها را به همراه یک ملیّن اسمزی با مصرف فقط ملیّن اسمزی از نظر قطع مصرف دارو ناشی از بروز عوارض جانبی مقایسه کردند، اما مشخص نیست که تفاوتی بین درمان‌ها وجود دارد یا خیر (RR: 2.86؛ 95% CI؛ 0.12 تا 68.35؛ 268 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت بسیار پائین).
دو مطالعه پروبیوتیک‌ها را در برابر اکسید منیزیم (magnesium oxide) مقایسه کردند. مشخص نیست که تفاوتی در فراوانی دفع مدفوع (MD: 0.28؛ 95% CI؛ 0.58- تا 1.14؛ 36 شرکت‌کننده)، موفقیت درمان (RR: 1.08؛ 95% CI؛ 0.74 تا 1.57؛ 36 شرکت‌کننده) یا قطع درمان به دلیل ابتلا به عوارض جانبی (RR: 0.50؛ 95% CI؛ 0.05 تا 5.04؛ 77 شرکت‌کننده) وجود دارد یا خیر. قطعیت شواهد را برای تمامی این پیامدها در سطح بسیار پائین ارزیابی کردیم.
یک مطالعه نقش محصول سین‌بیوتیک را در مقایسه با دارونما ارزیابی کرد. ممکن است موفقیت درمان به نفع سین‌بیوتیک‌ها در مقایسه با دارونما، بالاتر باشد (RR: 2.32؛ 95% CI؛ 1.54 تا 3.47؛ 155 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). این مطالعه گزارش داد که هیچ موردی از قطع درمان ناشی از ابتلا به عوارض جانبی در هیچ یک از گروه‌ها وجود نداشت.
یک مطالعه یک سین‌بیوتیک را به همراه پارافین، در مقایسه با پارافین تنها ارزیابی کرد. مشخص نیست تفاوتی در فراوانی دفع مدفوع (MD: 0.74؛ 95% CI؛ 0.96- تا 2.44؛ 66 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین)، یا موفقیت درمان (RR: 0.91؛ 95% CI؛ 0.71 تا 1.17؛ 66 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) وجود دارد یا خیر. این مطالعه گزارش داد که هیچ موردی از قطع درمان ناشی از ابتلا به عوارض جانبی در هیچ یک از گروه‌ها وجود نداشت.
یک مطالعه محصول سین‌بیوتیک را با پارافین مقایسه کرد. مشخص نیست تفاوتی در فراوانی دفع مدفوع (MD: -1.53؛ 95% CI؛ 3.00- تا 0.06-؛ 60 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) یا در موفقیت درمان (RR: 0.86؛ 95% CI؛ 0.65 تا 1.13؛ 60 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) وجود دارد یا خیر. این مطالعه گزارش داد که هیچ موردی از قطع درمان ناشی از ابتلا به عوارض جانبی در هیچ یک از گروه‌ها وجود نداشت.
همه پیامدهای ثانویه یا گزارش نشدند یا به گونه‌ای گزارش شدند که امکان آنالیز وجود نداشت.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.