پیام‌های کلیدی
– تشخیص آپنه انسدادی خواب (obstructive sleep apnoea) با استفاده از مطالعات خواب با کانال محدود (limited channel sleep studies)، نسبت به پلی‌سومنوگرافی (polysomnography)، آسان‌تر بوده و می‌تواند به جای آزمایشگاه بیمارستان، در منزل فرد انجام شود.
– استفاده از مطالعات خواب با کانال محدود، تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را در خواب‌آلودگی ایجاد می‌کند.
– بااین‌حال، بسیاری از شواهد، به‌ویژه برای مطالعات سطح IV، نامشخص هستند.
آپنه انسدادی خواب چیست؟
آپنه انسدادی خواب وضعیتی است که در آن دیواره‌های گلو شل شده و در طول خواب باریک یا بسته می‌شوند. این امر تنفس طبیعی را متوقف می‌کند و ممکن است منجر به خروپف (snoring)، خواب‌آلودگی و خستگی در طول روز، کاهش کیفیت زندگی، و افزایش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی مانند سکته مغزی یا حمله قلبی شود.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
تشخیص آپنه انسدادی خواب می‌تواند با استفاده از یک آزمایش گران‌قیمت و زمان‌بر به نام پلی‌سومنوگرافی انجام شود که در آزمایشگاه خواب در بیمارستان انجام می‌شود. این کار درحالی‌که فرد خواب است، اندازه‌گیری‌های مختلفی را مانند فعالیت مغز، حرکات چشم، فعالیت عضلات و ضربان قلب، انجام می‌دهد. این به عنوان یک مطالعه خواب سطح 1 طبقه‌بندی می‌شود. روش‌های جایگزین برای تشخیص آپنه انسدادی خواب شامل تکنیک‌هایی است که به اندازه‌گیری‌های کمتری نیاز دارند. این مطالعات، مطالعات خواب با کانال محدود نامیده شده و بسته به تعداد اندازه‌گیری‌های انجام‌شده، به سطوح II و III و IV طبقه‌بندی می‌شوند (سطح IV کمترین تعداد را دارد). چنین آزمایش‌های «ساده‌شده‌ای» کمتر دست‌وپاگیر هستند و می‌توانند به جای آزمایشگاه بیمارستان، در منزل فرد انجام شوند. در حال حاضر مشخص نیست که تشخیص افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب با اندازه‌گیری‌های کمتر، بهتر از تشخیص در آزمایشگاه است یا بدتر.
ما چه‌کاری را انجام دادیم؟
ما به دنبال کارآزمایی‌های بالینی بودیم که پلی‌سومنوگرافی (مطالعه خواب سطح I) را با یک مطالعه خواب با کانال محدود (سطوح III یا IV) در مورد معیارهایی که با زندگی افراد مرتبط هستند، مانند خواب‌آلودگی، کیفیت زندگی، مرگ‌ومیر و عوارض ناخواسته قلبی و عروقی، مقایسه کردند. نتایج دردسترس را خلاصه کرده، و سطح اعتماد خود را به شواهد، براساس عواملی مانند روش‌های انجام و حجم نمونه کارآزمایی، رتبه‌بندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
تعداد سه کارآزمایی را با مشارکت 1143 بیمار یافتیم. یک کارآزمایی مطالعات خواب سطح III را در مقابل مطالعات خواب سطح I، یک کارآزمایی مطالعات خواب سطح IV را در مقابل مطالعات خواب سطح I، و یک کارآزمایی مطالعات خواب سطح IV را در مقابل مطالعات خواب سطح III در مقابل مطالعات خواب سطح I مقایسه کردند. هر سه کارآزمایی در بیمارستان‌ها انجام شدند. درمان می‌توانست شامل استفاده از دستگاه فشار مثبت مداوم راه هوایی (که در آن یک ماسک روی دهان و بینی فرد قرار می‌گیرد تا به آرامی هوا را به داخل ریه‌ها فشار دهد تا راه‌های هوایی در طول خواب باز بمانند) باشد. سپس افراد به مدت چهار تا شش ماه تحت نظر قرار گرفتند.
مطالعات خواب سطح III در مقابل مطالعات خواب سطح I
دو کارآزمایی شامل 701 نفر، مطالعات خواب سطح III را در مقابل سطح I مقایسه کردند. مطالعات خواب سطح III در مقایسه با مطالعات خواب سطح I، تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را در خواب‌آلودگی یا کیفیت زندگی ایجاد می‌کنند. مطالعات خواب سطح III احتمالا کمی مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند. مطالعات خواب سطح III ممکن است منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در حوادث قلبی و عروقی، پایبندی به درمان‌های فشار مثبت مداوم راه هوایی یا عوارض جانبی جدی شوند. هیچ‌یک از کارآزمایی‌ها مرگ‌ومیر را گزارش نکردند.
مطالعات خواب سطح IV در مقابل مطالعات خواب سطح I
دو کارآزمایی شامل 573 نفر، مطالعات خواب سطح IV را در مقابل سطح I مقایسه کردند. ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت میان مطالعات خواب سطح IV و مطالعات خواب سطح I در بررسی خواب‌آلودگی و حوادث قلبی و عروقی مانند حمله قلبی و فشار خون بالا وجود داشته باشد. شواهد مربوط به کیفیت زندگی، پایبندی به درمان‌های فشار مثبت مداوم راه هوایی و عوارض جانبی جدی بسیار نامطمئن است. به نظر می‌رسید هزینه مطالعات خواب سطح IV نصف مطالعات خواب سطح I باشد. هیچ‌یک از کارآزمایی‌ها مرگ‌ومیر را گزارش نکردند.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
هر سه کارآزمایی که در مرور ما گنجانده شدند، در بیمارستان‌های دانشگاهی (آموزشی) انجام شدند؛ هنوز مشخص نیست که اگر در منازل افراد انجام شوند، نتایج یکسان خواهند بود یا خیر. هیچ‌یک از کارآزمایی‌ها مرگ‌ومیر را گزارش نکردند.
شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا می 2023 به‌روز است.
مطالعات خواب سطح III در مقایسه با مطالعات خواب سطح 1 در افراد مشکوک به OSA، ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را در پیامدها بالینی ایجاد کنند. مطالعات خواب سطح IV در مقایسه با مطالعات خواب سطح I، ممکن است خواب‌آلودگی را افزایش نداده و منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در بروز حوادث قلبی‌عروقی و عوامل خطر مرتبط نشوند؛ شواهد برای اظهارنظر در مورد دیگر پیامدها بسیار نامطمئن بودند. به‌طور کلی، مجموعه شواهد محدود بود، بنابراین انجام کارآزمایی‌های بیشتری که این مقایسه را انجام دهند، و کارآزمایی‌هایی با طول دوره پیگیری طولانی‌تر، ضروری هستند.
آپنه انسدادی خواب (obstructive sleep apnoea; OSA) یکی از علل شایع اختلال خواب است، که با انسداد مکرر راه هوایی فوقانی در طول خواب مشخص می‌شود. OSA با خواب‌آلودگی در طول روز، کاهش کیفیت زندگی و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی مرتبط است. OSA را می‌توان با استفاده از چندین استراتژی مختلف تشخیص داد. آزمایش مرجع فعلی، پلی‌سومنوگرافی کاملا تحت نظارت (fully supervised polysomnography) است، که گران و زمان‌بر است. دیگر آزمایش‌های تشخیصی، که به عنوان مطالعات خواب با کانال محدود (limited channel sleep studies) شناخته می‌شوند، زیرا پارامترهای کمتری نسبت به پلی‌سومنوگرافی دارند، منابع کمتری را مصرف می‌کنند، اما ممکن است عملکردهای تشخیصی متفاوتی نیز داشته باشند، که منجر به تفاوت در پیامدهای بالینی می‌شوند.
ارزیابی تاثیر بالینی (پیامد در سطح شرکت‌کننده) یک استراتژی که در آن درمان پس‌از آزمایش تشخیصی (ترکیب آزمایش-درمان) با استفاده از مطالعات خواب با کانال محدود در مقایسه با پلی‌سومنوگرافی در افراد مشکوک به آپنه انسدادی خواب (OSA) انجام می‌شود.
ما تا 11 می 2023 با استفاده از عبارات جست‌وجوی مرتبط با OSA و پلی‌سومنوگرافی که توسط متخصص اطلاعات توسعه یافتند، در دو بانک اطلاعاتی (CENTRAL و MEDLINE) جست‌وجو کردیم.
ما کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) را انتخاب کردیم که هر نوع مطالعه خواب با کانال محدود را با پلی‌سومنوگرافی کاملا تحت نظارت سطح I در بزرگسالان (18 سال و بالاتر) مشکوک به OSA مقایسه کردند. پیامد اولیه خواب‌آلودگی بود، و پیامدهای ثانویه عبارت بودند از کیفیت زندگی، مورتالیتی به هر علتی (all-cause mortality)، حوادث قلبی‌عروقی و عوامل خطر مرتبط با آن، استفاده از فشار مثبت مداوم راه هوایی (continuous positive airway pressure; CPAP)، عوارض جانبی جدی، و مقرون‌به‌صرفه بودن.
دو نویسنده مرور داده‌ها را از کارآزمایی‌های واردشده استخراج کرده و خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کردند. تاثیر درمان را با استفاده از متاآنالیزهای اثرات تصادفی (random-effect) خلاصه کرده و در صورت امکان به‌صورت تفاوت میانگین (MD) یا تفاوت میانگین استانداردشده (SMD) با 95% فواصل اطمینان (CI) مربوطه بیان کردیم. برای بررسی قطعیت شواهد، رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) را به‌کار گرفتیم.
سه کارآزمایی را با مجموع 1143 شرکت‌کننده وارد کردیم. یک کارآزمایی، مطالعات خواب سطح III را با پلی‌سومنوگرافی کاملا تحت نظارت سطح I، یک کارآزمایی مطالعات خواب سطح IV را با مطالعات خواب سطح I، و یک کارآزمایی مطالعات خواب سطح IV را در مقابل مطالعات خواب سطح III در مقابل مطالعات خواب سطح I مقایسه کردند. دوره پیگیری این کارآزمایی‌ها از چهار تا شش ماه متغیر بود.
مطالعات خواب سطح III در مقابل مطالعات خواب سطح I
شواهدی با قطعیت بالا وجود دارد که مطالعات خواب سطح III در مقایسه با مطالعات خواب سطح I، منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در خواب‌آلودگی (MD: 0.47؛ 95% CI؛ 0.23- تا 1.18؛ P = 0.19؛ I 2 = 0%؛ 2 کارآزمایی، 701 شرکت‌کننده) یا کیفیت زندگی (SMD: 0.01؛ 95% CI؛ 0.14- تا 0.16؛ P = 0.93؛ I 2 = 0%؛ 2 کارآزمایی، 701 شرکت‌کننده) می‌شوند. مطالعات خواب سطح III نیز احتمالا کمی مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند ( شواهد با قطعیت متوسط). شواهدی با قطعیت پائین وجود دارد که آن‌ها ممکن است منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در حوادث قلبی‌عروقی و عوامل خطر مرتبط، پایبندی به CPAP (MD؛ 0.18- ساعت در روز؛ 95% CI؛ 0.56- تا 0.20؛ P = 0.36؛ I 2 = 0%؛ 2 کارآزمایی، 360 شرکت‌کننده) یا عوارض جانبی جدی شوند.
مطالعات خواب سطح IV در مقابل مطالعات خواب سطح I
شواهدی با قطعیت پائین وجود دارد که مطالعات خواب سطح IV در مقایسه با مطالعات خواب سطح I، ممکن است خواب‌آلودگی را افزایش ندهند (MD: 0.66؛ 95% CI؛ 0.41- تا 1.72؛ P = 0.23؛ I 2 = 39%؛ 2 کارآزمایی، 573 شرکت‌کننده). علاوه‌بر این، شواهدی با قطعیت پائین وجود دارد که آن‌ها ممکن است منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در حوادث قلبی‌عروقی و عوامل خطر مرتبط نشوند. شواهد برای کیفیت زندگی، پایبندی به CPAP، عوارض جانبی جدی و مقرون‌به‌صرفه بودن، بسیار نامطمئن است. هیچ‌یک از کارآزمایی‌های وارد شده، مورتالیتی به هر علتی را گزارش نکردند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.