چرا بهبود روند تشخیص پوسیدگی ریشه دندان مهم است؟
پوسیدگی ریشه دندان یک بیماری شناخته شده بوده، که با افزایش سن جمعیت و حفظ بیشتر دندان‌های طبیعی خود در زندگی بعدی، رو به افزایش است. پوسیدگی ریشه دندان مانند پوسیدگی تاج دندان (coronal) می‌تواند با درد، ناراحتی و از دست دادن دندان همراه باشد، که به کیفیت ضعیف‌تر زندگی مرتبط با سلامت دهان و دندان در سالمندان می‌انجامد. تشخیص زودهنگام پوسیدگی دندان به معنای نیاز به درمان کمتر-تهاجمی است، که می‌توان بافت دندان بیشتری را حفظ کرد. همچنین می‌تواند به معنای هزینه کمتر برای بیمار و خدمات مراقبت سلامت باشد.
هدف از انجام این مرور چیست؟
هدف این مرور کاکرین آن بود که دریابد می‌توان از ابزارهای تشخیصی برای حمایت از دندانپزشک عمومی برای شناسایی صحیح پوسیدگی ریشه دندان در بزرگسالان استفاده کرد یا خیر.
محققان در کاکرین پنج مطالعه را برای پاسخ به این سوال وارد کردند.
چه موضوعی در این مرور مورد بررسی قرار گرفت؟
چهار مطالعه شامل 4997 سطح ریشه در مرور وارد شدند. این مطالعات در سوئیس و هنگ‌کنگ انجام شده، و بین سال‌های 2009 و 2016 منتشر شدند. دقت تست‌های لیزر در چهار مطالعه، رادیوگرافی (اشعه ایکس) در دو مطالعه، معاینه جامع بصری در یک مطالعه، و ترکیب رادیوگرافی و معاینه بصری در یک مطالعه بررسی شدند.
نتایج اصلی این مرور چه هستند؟
همه مطالعات به جای تشخیص، یافتن مورد (ردیابی) را گزارش کردند که شامل در نظر گرفتن خطر و سابقه بیمار بود. دو مطالعه استفاده از دستگاه‌ها را داخل دهان، و دو مطالعه استفاده از دستگاه‌ها را روی دندان‌های کشیده شده (مطالعات آزمایشگاهی) ارزیابی کردند. به دلیل تعداد کم مطالعات و وجود تفاوت‌های مهم در زمینه مطالعات وارد شده، نتوانستیم نتایج مطالعات را با هم ترکیب کنیم.
نتایج مطالعات این مرور تا چه اندازه قابل اعتماد هستند؟
محدودیت‌های مهمی را در همه مطالعات وارد شده، به ویژه در زمینه ارائه گزارش ناقص از روند ورود بیماران، پیدا کردیم. قابلیت کاربرد انتخاب بیمار نیز برای دو مطالعه آزمایشگاهی جای نگرانی داشت. در کل، سطح قطعیت شواهد را بسیار پائین ارزیابی کردیم.
نتایج این مرور برای چه کسانی کاربرد دارد؟
مطالعات گنجانده شده در این مرور در هنگ کنگ و سوئیس انجام شدند و با هدف انجام معاینه بالینی توسط دندانپزشک عمومی در بزرگسالانی انجام شدند که در یک کلینیک دندان‌پزشکی حضور داشتند.
کاربردهای این مرور چه هستند؟
به دلیل تعداد کم مطالعات و قطعیت بسیار پائین شواهد، نتوانستیم هیچ مزیت بیشتری را از ابزارهای تشخیصی برای ردیابی و تشخیص پوسیدگی ریشه تعیین کنیم.
این مرور تا چه زمانی به‌روز است؟
نویسندگان مرور، مطالعات منتشر شده را تا 31 دسامبر 2018 جست‌وجو کرده و مورد استفاده قرار دادند.
معاینه بصری-لمسی پایه اصلی ردیابی و تشخیص پوسیدگی ریشه است؛ با این حال، به دلیل کمبود پایه شواهد و قطعیت بسیار پائین شواهد، نتوانستیم مزایای بیشتر تست‌های تشخیصی کمکی را برای ردیابی و تشخیص پوسیدگی ریشه دندان تعیین کنیم.
پوسیدگی ریشه دندان یک بیماری کاملا شناخته شده است، که با افزایش سن و حفظ بیشتر دندان‌های طبیعی تا مراحل بعدی زندگی، شیوع آن افزایش می‌یابد. پوسیدگی ریشه دندان نیز مانند پوسیدگی کورونال (coronal) می‌تواند با درد، ناراحتی، از دست دادن دندان همراه بوده، و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت دهان را در سالمندان به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهد. تکمیل معاینه بصری-لمسی می‌تواند در بهبود دقت کشف و تشخیص زودهنگام مفید باشد. تشخیص ضایعات پوسیدگی ریشه دندان در مراحل اولیه بیماری می‌تواند به تشخیص و انجام درمان‌های پیشگیرانه هدفمند و توقف پیشرفت ضایعه منجر شود.
ارزیابی دقت تست تشخیصی تست‌های شاخص برای ردیابی و تشخیص پوسیدگی ریشه دندان در بزرگسالان، که به‌تنهایی یا در ترکیب با سایر تست‌ها استفاده می‌شوند.
متخصص اطلاعات گروه سلامت دهان در کاکرین بانک‌های اطلاعاتی زیر را جست‌وجو کرد: MEDLINE Ovid (1946 تا 31 دسامبر 2018)؛ Embase Ovid (1980 تا 31 دسامبر 2018)؛ پایگاه ثبت کارآزمایی‌های در حال انجام موسسات ملی سلامت ایالات متحده (ClinicalTrials.gov، تا 31 دسامبر 2018)؛ و پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت (تا 31 دسامبر 2018). فهرست منابع همچنین مقالات مرور سیستماتیک منتشر شده را بررسی کردیم.
مطالعاتی را با طراحی‌های دقت تشخیصی وارد کردیم که یک یا چند تست شاخص (لیزر فلورسنس، رادیوگراف‌ها، معاینه بصری، مانیتور الکترونیکی پوسیدگی (electronic caries monitor; ECM)، transillumination) را به‌طور مستقل یا ترکیبی، در مقابل یک استاندارد مرجع مقایسه کردند. این شامل مطالعات آینده‌نگری بودند که دقت تشخیصی تست‌های شاخص تکی و مطالعاتی را ارزیابی کردند که مستقیما دو یا چند تست شاخص را مقایسه کردند. مطالعات آزمایشگاهی (in vitro) و انسانی (in vivo) برای ورود واجد شرایط بودند، اما مطالعاتی که ضایعات پوسیدگی مصنوعی را ایجاد کردند، حذف شدند.
دو نویسنده مرور، داده‌ها را به‌طور مستقل و به صورت تکراری با استفاده از فرم استاندارد شده استخراج داده‌ها، به دست آورده و ارزیابی کیفیت مطالعه را بر اساس Quality Assessment of Diagnostic Accuracy Studies 2 (QUADAS-2) خاص بر پایه محتوای مرور انجام دادند. برآوردهای دقت تست تشخیصی به صورت حساسیت (sensitivity) و ویژگی (specificity) با 95% فاصله اطمینان (CI) برای هر مجموعه از داده‌ها بیان شدند. ما برنامه‌ریزی کردیم تا از مدل‌های سلسله مراتبی (hierarchical model) برای سنتز داده‌ها استفاده کرده و منابع بالقوه ناهمگونی را از طریق متا-رگرسیون کشف کنیم.
چهار مطالعه مقطعی (cross-sectional) دقت تست تشخیصی که هشت مجموعه داده را با داده‌های 4997 سطح ریشه دندان ارائه می‌دهند، آنالیز شدند. دو مطالعه آزمایشگاهی ضایعات پوسیدگی ثانویه ریشه دندان را روی دندان‌های کشیده شده و دو مطالعه انسانی ضایعات اولیه پوسیدگی ریشه دندان را در حفره دهان ارزیابی کردند. چهار مطالعه لیزر فلورسنس را ارزیابی کرده و برآوردهایی را از حساسیت از 0.50 تا 0.81 و ویژگی را از 0.40 تا 0.80 گزارش کردند. دو مطالعه رادیوگراف‌ها را ارزیابی کرده و برآوردهایی را از حساسیت از 0.40 تا 0.63 و ویژگی از 0.31 تا 0.80 ارائه دادند. یک مطالعه معاینه بصری را ارزیابی کرد و حساسیت 0.75 (95% CI؛ 0.48 تا 0.93) و ویژگی 0.38 (95% CI؛ 0.14 تا 0.68) را گزارش کرد. یک مطالعه ترکیب دقت رادیوگراف و معاینه بصری را ارزیابی کرده و حساسیت 0.81 (95% CI؛ 0.54 تا 0.96) و ویژگی 0.54 (95% CI؛ 0.25 تا 0.81) را گزارش کرد. با توجه به تعداد کم مطالعات و تفاوت‌های مهم در ویژگی‌های بالینی و روش‌شناسی مطالعات، نتوانستیم نتایج را با هم ترکیب کنیم. در نتیجه، نتوانستیم به‌طور رسمی دقت مقایسه‌ای تست‌های مختلف در نظر گرفته شده را در این مرور ارزیابی کنیم. با استفاده از QUADAS-2، هر چهار مطالعه را به‌طور کلی در معرض خطر بالای سوگیری (bias) قضاوت کردیم، اما فقط دو مطالعه دارای نگرانی‌هایی در حوزه قابلیت کاربرد مداخله (حوزه انتخاب بیمار) بودند. دلایل حضور سوگیری در فرآیند انتخاب بیمار، استفاده از حد آستانه‌های مثبت بودن post hoc (به دست آوردن داده)، استفاده از استاندارد مرجع ناقص، و استفاده از دندان‌های کشیده شده بودند.
سطح قطعیت شواهد را به دلیل محدودیت‌های مطالعه و عدم-دقت جدی در نتایج کاهش داده (تا دو سطح)، و قطعیت شواهد را بسیار پائین ارزیابی کردیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.