هدف از این مرور چیست؟
اين مرور با هدف ارزیابی مزایای ارائه خدمات توانبخشی بینایی از راه دور (از طریق تله‌توانبخشی (telerehabilitation)) برای افراد کم‌بینا انجام شد. تله‌توانبخشی، به جای مشاوره‌هایی که به‌طور معمول در کلینیک مشاوره انجام می‌شوند، از رویکرد مبتنی بر اینترنت استفاده می‌کند. پیامد اصلی مورد نظر، کیفیت زندگی مرتبط با بینایی بود، اما به معیارهای عملکردی بینایی مانند سرعت خواندن افراد، و پایبندی به جلسات برنامه‌ریزی شده و رضایت بیمار نیز علاقه‌مند بودیم.
پیام‌های کلیدی
با توجه به بار بیماری و علاقه روزافزون به تله‌مدیسین (پزشکی از راه دور)، دو مطالعه در حال انجام، پس از اتمام، ممکن است بتوانند شواهدی را در رابطه با درک پتانسیل تله‌توانبخشی به عنوان بستری برای ارائه خدمات به افراد کم‌بینا ارائه دهند.
چه چیزی در این مرور مورد بررسی قرار گرفت؟
کم‌بینایی، عبارت است از کاهش عملکرد بینایی که قابل برطرف شدن با استفاده از عینک، لنزهای تماسی یا سایر روش‌های درمانی دارویی و جراحی نباشد. افراد کم‌بینا ممکن است در انجام کارهای روزانه خود مانند خواندن و رانندگی با مشکلاتی مواجه شوند. حدود 300 میلیون نفر در سراسر جهان کم‌بینا هستند. یکی از راه‌های کمک به افراد کم‌بینا توانبخشی است، که طی آن به افراد آموزش داده می‌شود تا از وسایل و تکنیک‌های بزرگنمایی استفاده کنند و از باقی‌مانده بینایی خود نهایت استفاده را ببرند؛ آنها همچنین به صورت دوره‌ای از نظر تقویت مهارت‌هایشان ارزیابی می‌شوند. نشان داده شده که آموزش توانبخشی انجام شده در کلینیک برای کم‌بینایی موثر است؛ با این حال، مراجعه به مطب پزشک ممكن است مانعی برای بیماران به شمار آید. در صورت عدم ارائه آموزش، اثربخشی دستگاه‌ها و تکنیک‌های بزرگنمایی به خطر می‌افتد. تکنولوژی امکان ارائه خدمات توانبخشی کم‌بینایی را از طریق اینترنت (یعنی تله‌توانبخشی یا توانبخشی از راه دور (telerehabilitation)) فراهم کرده است. تله‌توانبخشی باعث کاهش چالش‌های مربوط به مراجعه حضوری برای ویزیت در مطب شده، و همچنین راحتی انجام جلسات توانبخشی را در منزل امکان‌پذیر می‌سازد.
نتایج اصلی این مرور چه هستند؟
ما دو مطالعه در حال انجام را پیدا کردیم اما هیچ مطالعه کامل شده‌ای را نیافتیم که به‌طور مستقیم به بررسی این سوال پژوهشی بپردازد.
این مرور تا چه زمانی به‌روز است؟
آخرین جست‌وجو در تاریخ 24 جون 2019 انجام شد.
هیچ شواهدی را از RCTها یا CCTها در مورد اثربخشی استفاده از تله‌توانبخشی برای ارائه خدمات توانبخشی از راه دور به افراد کم‌بینا پیدا نکردیم. با توجه به بار بیماری و علاقه روزافزون به تله‌مدیسین (پزشکی از راه دور)، دو مطالعه در حال انجام، پس از اتمام، ممکن است بتوانند شواهدی را در رابطه با درک پتانسیل تله‌توانبخشی به عنوان بستری برای ارائه خدمات به افراد کم‌بینا ارائه دهند.
کم‌بینایی زندگی بیش از 300 میلیون نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار داده و می تواند هم فعالیت‌های روزمره زندگی و هم کیفیت زندگی آنها را به خطر بی‌اندازد. آموزش توانبخشی و استفاده از تجهیزات کمک بینایی (VAE؛ vision assistive equipment) ممکن است موثر باشند، اما برخی از افراد مبتلا به اختلالات بینایی منابع محدودی برای مراجعه حضوری به کلینیک‌های توانبخشی جهت دریافت آموزش یادگیری استفاده از VAE دارند. این افراد ممکن است بتوانند از طریق مشاوره از راه دور و مبتنی بر اینترنت (یعنی تله‌توانبخشی یا توانبخشی از راه دور (telerehabilitation)) بر موانع دریافت مراقبت غلبه کنند.
مقایسه تاثیر تله‌توانبخشی با خدمات توانبخشی بینایی ارائه شده به صورت چهره-به-چهره (به عنوان مثال در محل کار یا در شرایط بستری) برای بهبود کیفیت زندگی مرتبط با بینایی و توانایی خواندن از فاصله نزدیک در افراد مبتلا به افت عملکرد بینایی به دلیل هرگونه وضعیت و بیماری چشمی. اهداف ثانویه عبارت بودند از ارزیابی پایبندی به شرکت در جلسات توانبخشی برنامه‌ریزی شده، میزان کنار گذاشتن استفاده از دستگاه‌های VAE، و رتبه‌بندی رضایت بیمار.
ما پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL) (که شامل پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه چشم و بینایی در کاکرین بود) (شماره 6؛ 2019)؛ Ovid MEDLINE؛ Embase.com؛ PubMed؛ ClinicalTrials.gov و پلت‌فرم مرکز ثبت بین‌المللی کارآزمایی‌های بالینی (ICTRP) سازمان جهانی بهداشت (WHO) را جست‌وجو کردیم. ما در جست‌وجوهای الکترونیکی از محدودیت زبان یا فیلتر طراحی مطالعه استفاده نکردیم؛ با این حال، جست‌وجوها را از سال 1980 به بعد محدود کردیم زیرا اینترنت تا سال 1982 به عموم مردم معرفی نشده بود. بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی را برای آخرین بار در تاریخ 24 جون 2019 جست‌وجو کردیم.
ما قصد داشتیم کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (RCTs؛ randomised controlled trials) یا کارآزمایی‌های بالینی کنترل‌شده‌ای (CCTs؛ controlled clinical trials) را وارد کنیم که در آنها شرکت‌کنندگان کم‌بینا تحت توانبخشی کم‌بینایی با استفاده از تکنولوژی مبتنی بر اینترنت و وب در مقایسه با رویکردی شامل مشاوره‌های حضوری (in-person consultations) قرار گرفته بودند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم عناوین و چکیده‌های مقالات و متن کامل مقالات را از نظر معیارهای واجد شرایط بودن غربالگری کردند. ما از دو نویسنده مرور خواستیم که به‌طور مستقل از هم داده‌های به دست آمده را از مطالعات وارد شده خلاصه کنند. هرگونه اختلاف‌نظر از طریق بحث حل‌وفصل شد.
دو مطالعه در حال انجام را شناسایی کردیم، اما هیچ RCT و CCT کامل شده‌ای را نیافتیم که معیارهای ورود را به این مرور داشته باشند. ما تجزیه‌وتحلیل کمّی (quantitative) را انجام ندادیم. به منظور تسهیل در برقراری ارتباط با افراد سالخورده یا برای ارائه مراقبت افتالمولوژیکی (ophthalmological) از راه دور، مقالات مروری انجام شده را در رابطه با تله‌مدیسین (پزشکی از راه دور) مورد بحث و بررسی قرار دادیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.