سوال مطالعه مروری
در افراد مبتلا به تومورهای لایه سطحی مثانه (یعنی سرطان مثانه غیر-تهاجمی به عضلات [non-muscle invasive bladder cancer; NMIBC])، پس از برداشتن تومور، جمسیتابین که داخل مثانه تزریق می‌شود، چگونه با دیگر داروها مقایسه می‌شود؟
پیشینه
NMIBC می‌تواند با استفاده از ابزار کوچک و یک منبع نوری (به نام جراحی ترانس‌یورترال (transurethral)) از داخل-مثانه برداشته شود. با این حال، این تومورها اغلب با یک ویژگی تهاجمی مانند گسترش به داخل لایه‌های عمیق‌تر مثانه، دوباره بازمی‌گردند (عود). برای پیشگیری از این امر می‌توانیم داروهای مختلفی را به داخل-مثانه وارد کنیم. در این مرور، می‌خواستیم بدانیم که جمسیتابین (داروی شیمی‌درمانی) بهتر از دیگر داروها است یا بدتر.
ویژگی‌های مطالعه
شواهد تا 11 سپتامبر 2020 به‌روز است. فقط مطالعاتی را وارد کردیم که در آنها شانس تعیین می‌کرد افراد داروی جمسیتابین دریافت کنند یا دیگر داروها را. هفت مطالعه را با 1222 شرکت‌کننده یافتیم. دو مطالعه جمسیتابین را در برابر سالین (saline) مقایسه کردند. یک مطالعه جمسیتابین را در برابر میتومایسین (mitomycin) (داروی شیمی‌درمانی) مقایسه کرد. در سه مطالعه، جمسیتابین در برابر BCG (باسیل کالمت-گرین (BCG ؛Bacillus Calmette-Guérin)؛ دارویی که برای کمک به جلوگیری از رشد سرطان استفاده می‌شود) مقایسه شد. یک مطالعه جمسیتابین و یک-سوم دوز BCG را مقایسه کرد.
نتایج کلیدی
جمسیتابین در مقایسه با سالین ممکن است خطر عود بیماری را در طول زمان کاهش دهد، اما می‌تواند تاثیر مشابهی بر پیشرفت (بدتر شدن سرطان) و عوارض جانبی شدید داشته باشد. جمسیتابین در مقایسه با میتومایسین ممکن است از عود و پیشرفت بیماری پیشگیری کند. در مورد تاثیر جمسیتابین نسبت به میتومایسین بر عوارض جانبی شدید بسیار نامطمئن هستیم. در افرادی که دچار NMIBC پُر-خطر با عود سرطان پس از یک دوره درمان با BCG هستند، جمسیتابین در مقایسه با تجویز مجدد BCG ممکن است باعث عود و پیشرفت کمتر تومور شود. در مورد تاثیر جمسیتابین بر عوارض جانبی شدید نسبت به درمان مجدد با BCG بسیار نامطمئن هستیم. این مرور هم‌چنین شامل اطلاعاتی در مورد نحوه مقایسه جمسیتابین با BCG و نحوه مقایسه آن با یک-سوم دوز BCG است.
قابلیت اطمینان شواهد
سطح اطمینان شواهد برای اغلب درمان‌هایی که مقایسه کردیم، پائین یا بسیار پائین بود، به این معنی که اغلب درباره صحت یافته‌ها نامطمئن بودیم. پژوهش‌های بعدی احتمالا این یافته‌ها را تغییر خواهند داد.
بر اساس یافته‌های این مرور، جمسیتابین ممکن است تاثیر مطلوب‌تری بر عود و بقای بدون پیشرفت بیماری نسبت به میتومایسین داشته باشد اما در مورد چگونگی مقایسه عوارض جانبی شدید بسیار نامطمئن هستیم. در مقایسه میان جمسیتابین و BCG در افراد مبتلا به بیماری پُر-خطر و سابقه شکست BCG، همین امر صادق است. شواهد زیربنایی و با قطعیت پائین تا بسیار پائین نشان می‌دهد که اعتماد ما به این نتایج محدود است؛ تاثیرات واقعی ممکن است با این یافته‌ها تفاوت اساسی داشته باشند؛ بنابراین، انجام مطالعاتی با کیفیت بهتر مورد نیاز هستند.
هنوز مشخص نیست که جمسیتابین داخل-مثانه‌ای (intravesical gemcitabine) در افراد مبتلا به سرطان مثانه غیر-تهاجمی به عضلات (non-muscle invasive bladder cancer; NMIBC) در مقایسه با دیگر عوامل در بیماری اولیه یا عودکننده به دنبال رزکسیون ترانس‌یورترال تومور مثانه، مزیتی در پی دارد یا خیر. این یک نسخه به‌روز شده از مرور کاکرین است که نخستین‌بار در سال 2012 منتشر شد. از آن زمان تاکنون، چندین کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) گزارش شده‌اند، که انجام این به‌روزرسانی را الزامی می‌سازد.
ارزیابی اثربخشی مقایسه‌ای و سمیّت تزریق جمسیتابین داخل-مثانه‌ای در مدیریت بالینی NMIBC.
تا 11 سپتامبر 2020، بدون اعمال هیچ محدودیتی در زبان یا وضعیت انتشار مقاله، جست‌وجوی جامع منابع علمی را در کتابخانه کاکرین، MEDLINE؛ Embase، چهار بانک اطلاعاتی دیگر، پایگاه‌های ثبت کارآزمایی، و خلاصه مقالات کنفرانس‌ها انجام دادیم.
RCTهایی را وارد کردیم که در آنها شرکت‌کنندگان تحت درمان با جمسیتابین داخل-مثانه‌ای برای درمان NMIBC اولیه یا عودکننده قرار گرفتند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم مطالعات وارد شده را ارزیابی کرده و داده‌ها را برای پیامدهای اولیه: زمان سپری شده تا عود بیماری، زمان سپری شده تا پیشرفت بیماری، عوارض جانبی درجه III تا V که توسط نسخه 5.0 از Common Terminology Criteria for Adverse Events تعیین شدند، و پیامدهای ثانویه: زمان سپری شده تا مرگ بیمار بر اثر سرطان مثانه، زمان سپری شده تا مرگ بیمار به هر علتی، حوادث جانبی درجه I یا II که توسط CTCAE v5.0 تعیین شدند و کیفیت زندگی مختص بیماری، استخراج کردند. با استفاده از مدل اثرات-تصادفی، تجزیه‌وتحلیل آماری را انجام داده و قطعیت شواهد را با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.
هفت مطالعه را با 1222 شرکت‌کننده مبتلا به NMIBC در پنج مقایسه گنجاندیم. این چکیده بر پیامدهای اولیه از سه مقایسه بالینی مرتبط متمرکز است.
1. جمسیتابین در برابر سالین (saline): بر اساس پیگیری‌های دو- تا چهار- سال، جمسیتابین در مقایسه با سالین ممکن است خطر عود بیماری را در طول زمان کاهش دهد (39% در برابر 47% نرخ عود، نسبت خطر [HR]: 0.77؛ 95% فاصله اطمینان [CI]: 0.54 تا 1.09؛ 2 مطالعه، 734 شرکت‌کننده؛ I2 = 49%؛ شواهد با قطعیت پائین)، اما CI شامل احتمال عدم تاثیر نیز بود. جمسیتابین در مقایسه با سالین ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در خطر پیشرفت بیماری با گذشت زمان ایجاد کند (4.6% در برابر 4.8% نرخ پیشرفت، HR: 0.96؛ 95% CI؛ 0.19 تا 4.71؛ 2 مطالعه، 654 شرکت‌کننده؛ I2 = 53%؛ شواهد با قطعیت پائین). جمسیتابین در مقایسه با سالین ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در حوادث جانبی درجه III تا V بر اساس معیار CTCAE ایجاد کند (5.9% در برابر 4.7% نرخ حوادث جانبی، خطر نسبی [RR]: 1.26؛ 95% CI؛ 0.58 تا 2.75؛ 2 مطالعه، 668 شرکت‌کننده؛ I2 = 24%؛ شواهد با قطعیت پائین).
2. جمسیتابین در برابر میتومایسین (mitomycin): بر اساس پیگیری سه ساله (مطالعات = 1، شرکت‌کنندگان = 109)، جمسیتابین در مقایسه با میتومایسین ممکن است خطر عود بیماری را در طول زمان کاهش دهد (17% در برابر 40% نرخ عود، HR: 0.36؛ 95% CI؛ 0.19 تا 0.69؛ شواهد با قطعیت پائین). جمسیتابین نسبت به میتومایسین ممکن است خطر پیشرفت بیماری را در طول زمان کاهش دهد (11% در برابر 18% نرخ پیشرفت، HR: 0.57؛ 95% CI؛ 0.32 تا 1.01؛ شواهد با قطعیت پائین)، اما CI شامل احتمال عدم تاثیر هم بود. در مورد تاثیر جمسیتابین نسبت به میتومایسین بر حوادث جانبی درجه III تا V بر اساس معیار CTCAE بسیار نامطمئن هستیم (RR: 0.51؛ 95% CI؛ 0.13 تا 1.93؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). تجزیه‌وتحلیل فقط بر اساس NMIBC عودکننده انجام شد.
3. جمسیتابین در برابر باسیل کالمت-گرین (Bacillus Calmette-Guérin; BCG) برای عود (شکست یک دوره BCG) NMIBC پُر-خطر: بر اساس پیگیری 6- تا 22-ماه (مطالعات = 1، شرکت‌کنندگان = 80)، جمسیتابین در مقایسه با BCG ممکن است خطر عود (41% در برابر 97% نرخ عود، HR: 0.15؛ 95% CI؛ 0.09 تا 0.26؛ شواهد با قطعیت پائین) و پیشرفت بیماری را در طول زمان (16% در برابر 33% نرخ پیشرفت، HR: 0.45؛ 95% CI؛ 0.27 تا 0.76؛ شواهد با قطعیت پائین) کاهش دهد. در مورد تاثیر جمسیتابین نسبت به BCG بر حوادث جانبی درجه III تا V بر اساس معیار CTCAE بسیار نامطمئن هستیم (RR: 1.00؛ 95% CI؛ 0.21 تا 4.66؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
علاوه بر این، این مرور اطلاعاتی را در مورد مقایسه جمسیتابین در برابر BCG و جمسیتابین در برابر یک-سوم دوز BCG ارائه می‌دهد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.