هدف این مطالعه مروری چیست؟
یافتن این‌که کدام استراتژی‌ها می‌توانند پذیرش توصیه‌های مربوط به بهداشت دست را توسط کارکنان بخش مراقبت‌‌های سلامت، شستن دست با صابون و آب یا استفاده از محلول الکلی (alcohol-based hand rub; ABHR) یا هر دو بهبود بخشند. این یک نسخه به‌روز از مرور منتشر شده قبلی است.
پیام‌های کلیدی
گوناگونی استراتژی‌های مداخله تکی و ترکیبات استراتژی‌ها که بسیاری از آنها بر مبنای توصیه‌های کنونی سازمان جهانی بهداشت (WHO) بودند، منجر به افزایش میزان رعایت بهداشت دست در اکثر مطالعات، صرف‌نظر از شرایط شده بود. با این حال، قطعیت شواهد از بسیار پائین تا متوسط بسته به استراتژی متفاوت بود. آن‌چه نامشخص باقی ماند این است که کدام استراتژی یا ترکیب از استراتژی‌ها در یک زمینه معین، موثرتر است.
ما چه چیزی را در این مرور مطالعه کردیم؟
بهداشت دست به‌طور مرسوم مهم‌ترین راه کاهش عفونت‌های ناشی از مراقبت سلامت در نظر گرفته می‌شود که بسیاری از آنها از طریق تماس مستقیم به‌ویژه توسط دست‌های کارکنان بخش مراقبت‌‌های سلامت شیوع می‌یابند. زمان و کوشش زیادی در سراسر جهان صرف ترویج بهداشت دست می‌شود. استراتژی‌های متفاوت بسیاری برای بهبود رعایت بهداشت دست آزموده شده؛ اما موثرترین روش‌ها هم‌چنان نامعلوم باقی مانده است.
نتایج اصلی این مرور چه هستند؟
26 مطالعه را در این مرور وارد کردیم. چهارده مطالعه، موفقیت ترکیب‌های مختلف استراتژی‌های توصیه شده را توسط WHO برای بهبود میزان رعایت بهداشت دست ارزیابی کرده بودند. استراتژی‌ها شامل این موارد بودند: افزایش دسترسی به محصولات شوینده دست حاوی الکل، انواع متفاوت آموزش برای کارکنان، یادآورها (کتبی و شفاهی)، انواع مختلف فیدبک عملکرد، پشتیبانی اداری و مشارکت کارکنان. شش مطالعه، انواع مختلف فیدبک عملکرد، دو مطالعه آموزش، سه مطالعه یادآورهایی مانند علائم یا رایحه‌ها و یک مطالعه قرار دادن ABHR را ارزیابی کرده بودند.
استراتژی‌های چند-بعدی (ترکیبی) که شامل برخی از استراتژی‌های توصیه شده در دستورالعمل‌های WHO هستند، اما نه همه آنها، ممکن است به میزان اندکی رعایت بهداشت دست را بهبود بخشیده و نرخ‌های عفونت را کاهش دهند (شواهد با قطعیت پائین). مداخلات چند-بعدی که شامل همه استراتژی‌های توصیه شده توسط WHO هستند، ممکن است منجر به تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در نرخ‌های عفونت استافیلوکوک اورئوس مقاوم به متی‌سیلین (methicillin-resistant Staphylococcus aureus; MRSA) شود (شواهد با قطعیت پائین)؛ اما به علت قطعیت بسیار پائین شواهد، مشخص نیست که این رویکردهای مبتنی بر استراتژی‌های WHO، رعایت بهداشت دست را بهبود می‌بخشد یا نرخ‌های کلونیزاسیون را کاهش می‌دهند یا خیر. مداخلات چند-بعدی که شامل همه استراتژی‌های توصیه شده به‌علاوه استراتژی‌های اضافه هستند، می‌توانند اندکی میزان رعایت بهداشت دست را بهبود دهند (شواهد با قطعیت پائین). به دلیل قطعیت بسیار پائین شواهد، مشخص نیست که این مداخله‌ها، نرخ‌های عفونت را کاهش می‌دهند یا خیر.
فیدبک عملکرد می‌تواند نرخ رعایت بهداشت دست را بهبود ببخشد (شواهد با قطعیت پائین) و احتمالا اندکی نرخ‌های عفونت و کلونیزاسیون را کاهش دهد (شواهد با قطعیت متوسط). ممکن است آموزش، میزان رعایت بهداشت دست را بهبود دهد (شواهد با قطعیت پائین). یادآورهایی مانند علائم یا رایحه‌ها، می‌تواند کمی میزان رعایت بهداشت دست را بهبود ببخشد (شواهد با قطعیت پائین). قرار دادن ABHR در نزدیکی محل استفاده، احتمالا اندکی میزان رعایت بهداشت دست را بهبود می‌دهد (شواهد با قطعیت متوسط).
این مرور تا چه زمانی به‌روز است؟
نویسندگان مرور به جست‌وجوی مطالعاتی پرداختند که تا اکتبر 2016 منتشر شده باشند.
با تنوع شناسایی شده در قطعیت شواهد، مداخلات و شیوه‌ها، نیاز مبرم به انجام پژوهش‌های استوار از نظر روش‌شناسی برای بررسی اثربخشی مداخلات چند-بعدی در برابر مداخلات ساده‌تر برای افزایش رعایت بهداشت دست و برای شناسایی آنکه کدام اجزای مداخلات چند-بعدی یا ترکیب‌های استراتژی‌ها در یک زمینه مشخص موثرتر هستند، وجود دارد.
عفونت مرتبط با مراقبت سلامت، از عوامل اصلی موربیدیتی و مورتالیتی است. بهداشت دست به‌عنوان یک معیار پیشگیرانه موثر تلقی می‌شود. این یک نسخه به‌روز از مرور منتشر شده قبلی است.
ارزیابی موفقیت کوتاه‌مدت و بلندمدت استراتژی‌های بهبود رعایت توصیه‌ها برای بهداشت دست و تعیین این‌که افزایش در رعایت بهداشت دست می‌تواند نرخ‌های عفونت ناشی از مراقبت سلامت را کاهش دهد یا خیر.
جست‌وجوهای الکترونیکی را در پایگاه ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین؛ PubMed؛ Embase و CINAHL انجام دادیم. جست‌وجوها را از نوامبر 2009 تا اکتبر 2016 اجرا کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده، کارآزمایی‌های غیر-تصادفی‌سازی شده، مطالعات کنترل شده قبل-و-بعد و تجزیه‌وتحلیل‌های سری زمانی منقطع (ITS) را وارد کردیم که هرگونه مداخله را برای بهبود رعایت بهداشت دست با استفاده از صابون و آب یا محلول شوینده دست حاوی الکل (alcohol-based hand rub; ABHR) یا هر دو ارزیابی کرده بودند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم استنادها را برای ورود به مطالعه غربال، داده‌ها را استخراج و خطرات سوگیری (bias) را برای هر مطالعه وارد شده ارزیابی کردند. متاآنالیز (meta-analysis) امکان‌پذیر نبود؛ چراکه ناهمگونی زیادی میان مطالعات وجود داشت. قطعیت شواهد را با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کرده و نتایج را به‌صورت روایت‌گونه (narrative) در جدول «خلاصه یافته‌ها» ارائه کردیم.
این مرور شامل 26 مطالعه است: 14 کارآزمایی تصادفی‌سازی شده، دو کارآزمایی غیر-تصادفی‌سازی شده و 10 مطالعه ITS. اغلب مطالعات در بیمارستان‌ها یا مراکز مراقبت طولانی‌مدت در کشورهای مختلف انجام گرفته و داده‌ها را از کارکنان بخش مراقبت‌‌های سلامت متفاوت جمع‌آوری کرده بودند. چهارده مطالعه، موفقیت ترکیبات متفاوت را از استراتژی‌های توصیه شده توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) برای بهبود رعایت بهداشت دست ارزیابی کرده بودند. استراتژی‌ها متشکل از این موارد بودند: افزایش دسترسی به ABHR، انواع مختلف آموزش برای کارکنان، یادآورها (کتبی و شفاهی)، انواع گوناگون فیدبک عملکرد، پشتیبانی اداری و مشارکت کارکنان. شش مطالعه، انواع مختلف فیدبک عملکرد، دو مطالعه آموزش، سه مطالعه یادآورهایی مانند علائم یا رایحه‌ها و یک مطالعه قرار دادن ABHR را ارزیابی کرده بودند. میزان رعایت بهداشت دست مشاهده شده در همه آنها به‌جز سه مطالعه که استفاده از فرآورده را گزارش کرده بودند، اندازه‌گیری شده بود. هم‌چنین هشت مطالعه، نرخ‌های عفونت یا کلونیزاسیون (colonisation) را گزارش داده بودند. همه مطالعات، دو یا تعداد بیش‌تری منبع دارای خطر سوگیری بالا یا نامشخص داشتند که اکثر آنها مرتبط با کورسازی یا استقلال مداخله بودند.
مداخلات چند-بعدی که شامل برخی از استراتژی‌های توصیه شده در دستورالعمل‌های WHO هستند، اما نه همه آنها، ممکن است به میزان اندکی نرخ رعایت بهداشت دست را بهبود بخشند (پنج مطالعه؛ 56 مرکز) و می‌توانند کمی نرخ‌های عفونت را کاهش دهند (سه مطالعه؛ 34 مرکز)، این شواهد دارای قطعیت پائین برای هر دو پیامد هستند.
مداخلات چند-بعدی که شامل همه استراتژی‌های توصیه شده در دستورالعمل‌های WHO هستند، ممکن است اندکی نرخ‌های کلونیزاسیون را کاهش دهند (یک مطالعه؛ 167 مرکز؛ شواهد با قطعیت پائین). به دلیل قطعیت بسیار پائین این شواهد، مشخص نیست که این مداخله رعایت بهداشت دست را بهبود می‌بخشد (پنج مطالعه؛ 184 مرکز) یا عفونت را کاهش می‌دهد یا خیر (دو مطالعه؛ 16 مرکز).
مداخلات چند-بعدی که شامل همه استراتژی‌های توصیه شده در دستورالعمل‌های WHO به‌علاوه استراتژی‌های اضافه هستند، می‌توانند اندکی میزان رعایت بهداشت دست را بهبود دهند (شش مطالعه؛ 15 مرکز؛ شواهد با قطعیت پائین). مشخص نیست که این مداخله نرخ‌های عفونت را کاهش می‌دهد یا خیر (یک مطالعه؛ یک مرکز، شواهد با قطعیت بسیار پائین).
بازخورد عملکرد ممکن است رعایت بهداشت دست را بهبود دهد (شش مطالعه؛ 21 مرکز؛ شواهد با قطعیت پائین). بر اساس شواهد با قطعیت متوسط، این مداخله احتمالا نرخ‌های عفونت (یک مطالعه؛ یک مرکز) و کلونیزاسیون (یک مطالعه؛ یک مرکز) را اندکی کاهش می‌دهد.
بر مبنای شواهد با قطعیت پائین، آموزش می‌تواند میزان رعایت بهداشت دست را بهبود بخشد (دو مطالعه؛ دو مرکز).
ممکن است بر پایه شواهد با قطعیت پائین، یادآورهایی مثل علائم یا رایحه‌ها، اندکی میزان رعایت بهداشت دست را بهبود بخشد (سه مطالعه؛ سه مرکز).
بر اساس شواهد با قطعیت متوسط، قرار دادن ABHR نزدیک به نقطه استفاده، میزان رعایت بهداشت دست را اندکی بهبود می‌دهد (یک مطالعه؛ یک مرکز).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.