سالم نگه داشتن دهان
تنباکو را می‌توان دود کرد، جوید یا وارد بینی کرد (در قالب انفیه). بهترین کاری که افراد مصرف کننده محصولات دخانی می‌توانند برای سلامت خود انجام دهند، این است که مصرف آنها را متوقف کنند. این امر خطر ابتلا به سرطان ریه و دیگر بیماری‌ها را از جمله سرطان دهان و بیماری لثه کاهش می‌دهد.
بسیاری از افراد حداقل یک بار در سال به دندان‌پزشک مراجعه می‌کنند؛ برخی ممکن است تعداد مراجعات بیشتری داشته باشند. متخصصان دندان می‌توانند با برشمردن خطرات سلامت ناشی از ادامه مصرف و فواید ترک سیگار، افراد را ترغیب کنند تا مصرف دخانیات را متوقف کنند. متخصصان دندان عبارتند از:
· دندان‌پزشکان؛
· بهداشت‌کاران دهان و دندان؛
· درمان‌گران دندان؛ و
· پرستاران دندان (در برخی کشورها به آنها دستیار دندان گفته می‌شود).
چرا این مرور کاکرین را انجام دادیم؟
ما می‌خواستیم بدانیم که متخصصان دندان می‌توانند با ارائه مشاوره و پشتیبانی، به افراد در ترک مصرف دخانیات کمک کنند. همچنین هدف آن بود که بدانیم حمایت متخصصان دندان تاثیرات ناخواسته‌ای بر جای می‌گذارد.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
برای یافتن مطالعاتی جست‌وجو کردیم که بررسی کردند ارائه توصیه‌ها و حمایت‌های متخصصان دندان به افراد در ترک سیگار، جویدن یا استشمام کردن تنباکو کمک می‌کنند یا خیر.
ما به دنبال مطالعات تصادفی‌سازی‌شده و کنترل شده بودیم، که در آنها افراد شرکت‌کننده با استفاده از بازی شانس به گروه‌های درمانی مختلف اختصاص یافته و بر این اساس، تصمیم‌گیری کردند که کدام افراد حمایت دریافت کنند تا مصرف دخانیات را متوقف کنند. این نوع مطالعه معمولا معتبرترین شواهد را در مورد تاثیرات یک نوع درمان ارائه می‌دهد.
تاریخ جست‌وجو: شواهدی را که تا فوریه 2020 منتشر شدند، وارد کردیم.
آنچه که ما به دست آوردیم
تعداد 20 مطالعه را با حضور 14,897 نفر پیدا کردیم که از محصولات دخانی (سیگار، جویدن یا استشمام تنباکو) استفاده کردند. مطالعات در ایالات متحده آمریکا (13 مطالعه)، انگلستان (دو مطالعه)، سوئد (دو مطالعه)، ژاپن (یک مطالعه)، مالزی (یک مطالعه) و هند (یک مطالعه) انجام شدند. اکثر مطالعات (16) در کلینیک‌های دندانپزشکی و چهار مورد در مدارس یا کالج‌ها انجام شدند.
همه مطالعات از برنامه‌های رفتاری برای کمک به افراد در ترک مصرف دخانیات استفاده کردند؛ هدف از انجام این برنامه‌ها افزایش انگیزه و ارائه توصیه‌هایی در مورد توقف مصرف دخانیات بود. چهار مطالعه همچنین شامل ارائه درمان جایگزین نیکوتین (NRT) یا سیگارهای الکترونیکی و همچنین یک برنامه رفتاری بودند.
نوزده مطالعه توسط سازمان‌های دولتی یا دانشگاه‌ها تامین مالی شدند؛ یک مطالعه گزارش داد که هیچ بودجه‌ای را دریافت نکرده است.
برای هر نوع برنامه رفتاری آزمایش شده، این مطالعات اندازه‌گیری کردند که چند نفر سیگار کشیدن یا محصولات دخانی را حداقل به مدت شش ماه ترک کردند.
در تمام مطالعات، تاثیر دریافت حمایت رفتاری از سوی متخصصان دندان با موارد زیر مقایسه شد:
· مراقبت معمول (مطالعات ذکر نکردند که شامل چه مواردی می‌شود)؛
· بدون دریافت پشتیبانی یا مشاوره؛
· ارائه توصیه‌های مختصر برای ترک سیگار در جهت ارتقای وضعیت سلامت؛ یا
· دریافت یک شکل کمتر فعال از حمایت رفتاری.
نتایج اصلی این مرور چه هستند؟
برنامه‌های رفتاری شامل متخصصان دندان و NRT یا سیگارهای الکترونیکی احتمالا به افراد بیشتری کمک می‌کنند تا سیگار را ترک کنند. به‌طور متوسط، 74 نفر از هر 1000 نفر در گروه مداخله در مقایسه با 27 نفر از هر 1000 نفری که حمایت رفتاری دریافت نکردند، مصرف دخانیات را متوقف کردند (شواهد از چهار مطالعه در 1221 نفر).
ارائه چندین جلسه از برنامه‌های رفتاری با حضور متخصصان دندان ممکن است به افراد کمک کند تا مصرف دخانیات را متوقف کنند. به‌طور متوسط، 106 نفر از هر 1000 نفر در گروه مداخله در مقایسه با 56 نفر از هر 1000 نفری که حمایت رفتاری دریافت نکردند، مصرف دخانیات را متوقف کردند (هفت مطالعه؛ 2639 نفر).
ارائه یک جلسه از یک برنامه رفتاری نیز ممکن است به افراد کمک کند تا مصرف دخانیات را متوقف کنند: به‌طور متوسط، 45 نفر از هر 1000 نفر در گروه مداخله در مقایسه با 24 نفر از هر 1000 نفری که حمایت رفتاری دریافت نکردند (چهار مطالعه؛ 6328 نفر).
در مورد تاثیر ارائه مشاوره و حمایت متخصصان دندان در محیط‌هایی غیر از یک مطب دندانپزشکی (مانند یک مدرسه یا کالج) مطمئن نیستیم، زیرا مطالعاتی که این مورد را آزمایش کردند برای نشان دادن تاثیر قابل اعتماد مداخله، بسیار کوچک بودند (سه مطالعه؛ 1020 نفر).
مطمئن نیستیم که برنامه‌های رفتاری ارائه شده توسط متخصصان دندان عوارض جانبی داشته باشند، زیرا فقط یک مطالعه این اطلاعات را گزارش کرد.
قطعیت نتایج
نسبت به مزایای ارائه پشتیبانی از سوی متخصصان دندان به علاوه NRT یا سیگارهای الکترونیکی نسبتا مطمئن هستیم. در مورد مزایای ارائه یک یا چند جلسه حمایت رفتاری از سوی متخصصان دندان، کمتر مطمئن هستیم.
وجود ضعف‌هایی را در شواهد پیدا کردیم. برخی از مطالعات فقط از افراد پرسیدند که مصرف دخانیات را متوقف کرده‌اند یا خیر، و از تست‌هایی مانند آزمایش تنفس یا بزاق دهان بیمار استفاده نکردند تا بفهمند آنها دخانیات را ترک کرده‌اند یا خیر. برخی از مطالعات به وضوح نحوه انجام خود، یا نحوه تخصیص افراد را به گروه های مختلف توضیح ندادند. در برخی از مطالعات بیش از نیمی از افراد، مطالعه را پیش از پایان آن ترک کردند.
با این حال، در صورت در دسترس قرار گرفتن شواهد بیشتر و با کیفیت بالا، ممکن است این نتایج تغییر کنند.
پیام‌های کلیدی
ارائه توصیه و حمایت متخصصان دندان که شامل NRT یا سیگارهای الکترونیکی می‌شود، به احتمال زیاد به افراد کمک می‌کند تا سیگار را ترک کنند.
ارائه یک یا چند جلسه مشاوره و پشتیبانی ممکن است به افراد کمک کند تا استعمال سیگار یا محصولات دخانی را متوقف کنند.
شواهدی با قطعیت بسیار پائین وجود دارد که زمانی که متخصصان دندان برای ترویج ترک دخانیات حمایت رفتاری را ارائه می‌کنند، نرخ ترک سیگار افزایش می‌یابد. شواهدی با قطعیت متوسط نشان می‌دهد در صورتی که متخصصان دندان همراه با دارو درمانی حمایت رفتاری را ارائه دهند، نرخ ترک دخانیات در افراد سیگاری افزایش می‌یابد. برای اطمینان از اندازه منفعت مداخله و اینکه افزودن مداخلات دارویی موثرتر از ارائه حمایت رفتاری به تنهایی است یا خیر، شواهد بیشتری لازم است. مطالعات آینده باید از اعتبارسنجی بیوشیمیایی پرهیز از مصرف دخانیات استفاده کنند تا از خطر سوگیری تشخیص اجتناب شود. در مورد اینکه این مداخلات منجر به بروز عوارض جانبی می‌شوند یا خیر، شواهد کافی به دست نیامد، اما هیچ دلیلی وجود ندارد که گمان کنیم این تاثیرات مختص مداخلاتی است که توسط متخصصان دندان ارائه می‌شوند. شواهد کافی مبنی بر تائید تاثیر مداخلات بر سلامت دهان وجود نداشت.
متخصصان دندان در موقعیت مناسبی قرار دارند تا به بیماران خود کمک کنند مصرف محصولات دخانی را متوقف کنند. بخش زیادی از جمعیت به‌طور منظم به دندان‌پزشک مراجعه می‌کنند. علاوه بر این، عوارض جانبی مصرف دخانیات بر سلامت دهان زمینه‌ای را فراهم می‌کنند تا متخصصان دندان از آن برای ایجاد انگیزه در جهت ترک دخانیات بهره ببرند.
ارزیابی اثربخشی، عوارض جانبی و اثرات سلامت دهان مداخلات ترک دخانیات ارائه شده توسط متخصصان دندان.
پایگاه ثبت تخصصی گروه اعتیاد به دخانیات در کاکرین را تا فوریه 2020 جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده و شبه-تصادفی‌سازی شده‌ای را وارد کردیم که به ارزیابی مداخلات ارائه شده برای ترک دخانیات توسط متخصصان دندان در مطب دندانپزشکی یا در سطح اجتماع، با حداقل شش ماه دوره پیگیری، پرداختند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم چکیده‌ها را برای گنجاندن بررسی کرده و داده‌ها را از کارآزمایی‌های وارد شده استخراج کردند. اختلاف‌نظرها را با گفت‌وگو و اجماع آرا حل‌وفصل کردیم. پیامد اولیه، پرهیز از مصرف تمام محصولات دخانی (مانند سیگار، محصولات دخانی بدون دود) در طولانی‌ترین دوره پیگیری، با استفاده از دقیق‌ترین تعریف پرهیز، بود. تاثیرات مطالعه فردی و تاثیرات تجمعی در قالب خطر نسبی (RR) و 95% فاصله اطمینان (CI)، با استفاده از مدل‌های اثرات تصادفی Mantel-Haenszel با ترکیب مطالعات در جایی که مناسب بود، خلاصه شدند. ناهمگونی آماری را با استفاده از آماره I2 ارزیابی کردیم. پیامدهای ثانویه را به صورت نقل قول (narrative) خلاصه کردیم.
بیست کارآزمایی بالینی با 14,897 شرکت‌کننده شناسایی شدند که واجد معیارهای ورود به این مرور بودند. شانزده مطالعه اثربخشی مداخلات را برای ترک مصرف دخانیات در کلینیک‌های دندانپزشکی و چهار مطالعه آنها را در محیط‌های اجتماعی (مدرسه یا کالج) ارزیابی کردند. پنج مطالعه فقط شامل مصرف‌کنندگان محصولات دخانی بدون دود، و مابقی در بر گیرنده مصرف‌کنندگان محصولات دخانی دارای دود یا ترکیبی از مصرف‌کنندگان محصولات دخانی دودی و بدون دود بودند. همه مطالعات از مداخلات رفتاری استفاده کردند، با چهار مورد که درمان نیکوتینی (درمان جایگزینی نیکوتین (nicotine replacement therapy; NRT) یا سیگارهای الکترونیکی) را به عنوان بخشی از مداخله به کار بردند. سه مطالعه را در معرض خطر پائین سوگیری (bias)، یک مطالعه را در معرض خطر سوگیری نامشخص، و 16 مطالعه باقی‌مانده را در معرض خطر بالای سوگیری ارزیابی کردیم.
شواهدی را با قطعیت بسیار پائین از مزایای حمایت رفتاری ارائه شده توسط متخصصان دندان در مقایسه با مراقبت‌های معمول، توصیه‌های مختصر (brief advice)، توصیه‌های بسیار مختصر (very brief advice)، یا درمان کمتر فعال یافتیم که شامل یک جلسه (RR: 1.86؛ 95% CI؛ 1.01 تا 3.41؛ I2 = 66%؛ چهار مطالعه، n = 6328)، یا بیش از یک جلسه (RR: 1.90؛ 95% CI؛ 1.17 تا 3.11؛ I2 = 61%؛ هفت مطالعه، n = 2639)، در مورد پرهیز از مصرف دخانیات به مدت حداقل شش ماه نسبت به ابتدای مطالعه، بودند. شواهدی را با قطعیت متوسط از منفعت حاصل از مداخلات رفتاری ارائه شده توسط متخصصان دندان همراه با تجویز NRT یا سیگارهای الکترونیکی در مقایسه با عدم مداخله، مراقبت معمول، فقط توصیه‌های مختصر یا بسیار مختصر یافتیم (RR: 2.76؛ 95% CI؛ 1.58 تا 4.82؛ I2 = 0%؛ چهار مطالعه، n = 1221). منفعتی را از ارائه حمایت رفتاری طی چند جلسه توسط متخصصان دندان در دبیرستان یا کالج، به جای یک محیط دندانپزشکی شناسایی نکردیم (RR: 1.51؛ 95% CI؛ 0.86 تا 2.65؛ I2 = 83%؛ سه مطالعه، n = 1020؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). فقط یک مطالعه عوارض جانبی یا پیامدهای سلامت دهان را گزارش کرد که نتیجه‌گیری را در این زمینه دشوار می‌کند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.