ما شواهدی را بررسی کردیم که طب سوزنی (acupuncture)، طب فشاری (acupressure)، لیزر-درمانی و تحریک الکتریکی (electrostimulation) به افرادی که سعی در ترک سیگار دارند، کمک می‌کند.
پیشینه
طب سوزنی یک روش درمانی چینی سنتی است، و عموما از سوزن‌های ظریفی استفاده می‌کند که در نقاط خاصی از بدن از طریق پوست وارد می‌شوند. سوزن‌ها ممکن است با دست یا با استفاده از جریان الکتریکی (طب سوزنی الکتریکی (electroacupuncture)) تحریک شوند. روش‌های درمانی مرتبط با آن، که نقاط مورد نظر بدون استفاده از سوزن تحریک می‌شوند، شامل طب فشاری، لیزر-درمانی و تحریک الکتریکی هستند. از سوزن‌ها و طب فشاری ممکن است فقط در جلسات درمانی استفاده شوند، یا تحریک مداوم با استفاده از سوزن‌های ساکن یا مهره‌ها یا دانه‌های چسبیده به نقاط فشار فراهم شود. هدف از این روش‌های درمانی کاهش نشانه‌های ترک است که افراد هنگام تلاش برای ترک سیگار دچار آنها می‌شوند. در این مرور کارآزمایی‌هایی بررسی شدند که به مقایسه درمان‌های فعال با درمان‌های ساختگی یا سایر موارد کنترل از جمله مشاوره به‌تنهایی، یا یک درمان موثر مانند درمان جایگزینی نیکوتین (nicotine replacement therapy; NRT) یا مشاوره پرداختند. درمان ساختگی شامل قرار دادن سوزن یا وارد آوردن فشار به نقاط دیگری از بدن است که تصور نمی‌شود تاثیر فعالی داشته باشند، یا استفاده از سوزن‌های ساختگی است که از پوست عبور نمی‌کنند، یا به کار بردن دستگاه‌های تحریک الکتریکی یا لیزر غیر-فعال است. استفاده از این نوع کنترل به این معنی است که بیماران نباید بدانند تحت درمان فعال قرار دارند یا خیر.
برای ارزیابی اینکه مداخلات مذکور مزیت پایداری را در کمک به افراد برای ترک سیگار دارند یا خیر، به بررسی نسبتی از افراد پرداختیم که حداقل شش ماه پس از ترک سیگار، از مصرف آن پرهیز کردند. هم‌چنین پیامدهای کوتاه-مدت را تا شش هفته پس از زمان ترک سیگار بررسی کردیم. بررسی شواهد مربوط به مزیت حاصل از مداخله پس از شش ماه ضروری تلقی می‌شود تا نشان دهد که آن روش درمانی می‌تواند به افراد کمک کند سیگار کشیدن را به طور دائم قطع کنند یا خیر.
ویژگی‌های مطالعه
ما 38 مطالعه تصادفیسازی شده را تا اکتبر 2013 وارد کردیم. کارآزمایی‌ها انواع مختلف مداخلات و کنترل‌ها را آزمایش کردند. عواملی مانند نقاط خاص مورد استفاده، تعداد جلسات و اینکه تحریک مداوم وجود داشت یا خیر، بین مطالعات متفاوت بودند. سه مطالعه (393 نفر) طب سوزنی را با کنترل لیست انتظار مقایسه کردند. نوزده مطالعه (1,588 نفر) به مقایسه طب سوزنی فعال با طب سوزنی ساختگی پرداختند، اما فقط 11 مورد از این مطالعات شامل پیگیری طولانی-مدت شش ماه یا بیشتر بودند. سه مطالعه (253 نفر) طب فشاری را با طب فشاری ساختگی مقایسه کردند اما هیچ یک از آنها پیگیری طولانی-مدت نداشتند. دو کارآزمایی از تحریک لیزر و شش مورد (634 نفر) از تحریک الکتریکی استفاده کردند. کیفیت کلی شواهد در حد متوسط بود.
یافته‌های کلیدی
سه مطالعه با مقایسه طب سوزنی با کنترل لیست انتظار و ارائه گزارش از پرهیز طولانی-مدت، شواهد روشنی را از مزیت مداخله نشان نداد. برای طب سوزنی در مقایسه با طب سوزنی ساختگی، شواهد ضعیفی از یک فایده کوتاه-مدت کوتاه وجود داشت اما هیچ مزیتی در بلند-مدت دیده نشد. طب سوزنی اثربخشی کمتری از درمان جایگزینی نیکوتین (NRT) داشت و خود را بهتر از مشاوره نشان نداد. شواهد محدودی وجود داشت که طب فشاری در کوتاه-مدت نسبت به طب فشاری ساختگی برتری دارد اما هیچ شواهدی در مورد اثرات طولانی-مدت آن به دست نیامد. در تجزیه‌وتحلیل زیر-گروه با حضور کارآزمایی‌هایی که درمان در آنها شامل تحریک مداوم بود، مواردی که از طب فشاری مداوم در نقاطی روی گوش استفاده کردند، بیشترین تاثیر کوتاه-مدت را نشان دادند. شواهد حاصل از دو کارآزمایی که از تحریک با لیزر استفاده کردند، متناقض بود. هفت کارآزمایی از تحریک الکتریکی شواهدی را در مورد منفعت آن در مقایسه با تحریک الکتریکی ساختگی نشان نمی‌دهد.
در این مرور شواهد هم‌سو و سازگاری وجود نداشت که نشان دهد طب سوزنی فعال یا تکنیک‌های مرتبط با آن تعداد افرادی را که می‌توانند با موفقیت مصرف سیگار را ترک کنند، افزایش می‌دهد. با این حال، ممکن است برخی از تکنیک‌ها بهتر از انجام ندادن هیچ کاری حداقل در کوتاه-مدت باشند و شواهد کافی برای رد این احتمال که تاثیری بیشتر از دارونما (placebo) دارند، در دست نیست. آنها احتمالا از مداخلات مبتنی بر شواهد فعلی اثربخشی کمتری دارند. در صورت استفاده صحیح از آنها، ایمن هستند.
اگرچه برآوردهای تجمعی تاثیرات احتمالی کوتاه-مدت را نشان می‌دهد اما هیچ شواهد هم‌سو و سازگار و بدون سوگیری وجود ندارد که نشان دهد طب سوزنی، طب فشاری، یا لیزر-درمانی منفعت پایداری را به مدت شش ماه یا بیشتر در ترک سیگار بر جای می‌گذارند. با این حال، فقدان شواهد و وجود مشکلات روش‌شناسی به این معنی است که نمی‌توان نتیجه‌گیری قطعی کرد. استفاده از تحریک الکتریکی برای ترک سیگار موثر نیست. انجام تحقیقاتی با طراحی خوب در زمینه طب سوزنی، طب فشاری و تحریک با لیزر قابل توجیه است، زیرا این مداخلات محبوب بوده و اگر به درستی اعمال شوند بی‌خطر هستند، هرچند انجام این مداخلات به‌تنهایی احتمالا از مداخلات مبتنی بر شواهد موثرتر نخواهند بود.
استفاده از طب سوزنی (acupuncture) و تکنیک‌های مرتبط با آن به عنوان درمانی برای ترک سیگار ترویج می‌شوند و این باور وجود دارد که ممکن است نشانه‌های ترک نیکوتین را کاهش دهند.
اهداف این مرور، تعیین اثربخشی طب سوزنی و مداخلات مرتبط به آن شامل طب فشاری (acupressure)، لیزر-درمانی و تحریک الکتریکی (electrostimulation) در ترک سیگار، در مقایسه با عدم مداخله، درمان ساختگی، یا سایر مداخلات هستند.
پایگاه ثبت تخصصی گروه اعتیاد به دخانیات در کاکرین (شامل کارآزمایی‌هایی با محوریت مداخلات ترک سیگار که در پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL)؛ MEDLINE؛ Embase؛ و PsycINFO شناسایی شدند) و AMED را در اکتبر 2013 جست‌وجو کردیم. هم‌چنین در سپتامبر 2013، بانک‌های اطلاعاتی چینی زیر را بررسی کردیم: Sino-Med، زیر-ساخت‌های دانش ملی چین (China National Knowledge Infrastructure)، Wanfang Data و VIP.
کارآزمایی‌های تصادفیسازی شده که به مقایسه شکلی از طب سوزنی، طب فشاری، لیزر-درمانی یا تحریک الکتریکی با عدم مداخله، درمان ساختگی یا مداخله دیگری برای ترک سیگار، پرداختند.
داده‌ها را دو مرتبه در مورد نوع افراد سیگاری وارد شده به مطالعه، ماهیت اقدامات مداخله و کنترل، معیارهای پیامد، روش تصادفیسازی کردن، و کامل شدن دوره پیگیری، استخراج کردیم.
پرهیز از استعمال دخانیات را در اولین نقطه زمانی (پیش از شش هفته) و در آخرین نقطه زمانی اندازه‌گیری، بین شش ماه و یک سال، ارزیابی کردیم. برای هر کارآزمایی دقیق‌ترین تعریف را از پرهیز از مصرف سیگار، و نرخ‌های معتبری را از نظر بیوشیمیایی، در صورت وجود، به کار بردیم. افرادی که در دوره پیگیری از دست رفتند، به عنوان سیگاری‌های مداوم در نظر گرفته شدند. در جایی که مناسب بود، متاآنالیز را با استفاده از مدل اثر-ثابت برای تجمیع خطر نسبی انجام دادیم.
ما 38 مطالعه را وارد کردیم. بر اساس یافته‌های سه مطالعه، مشخص نشد که طب سوزنی نسبت به گروه کنترل لیست انتظار برای پرهیز طولانی-مدت از مصرف سیگار اثربخش‌تر است یا خیر، زیرا فواصل اطمینان گسترده بوده و شواهد ناهمگونی به دست آمد (n = 393؛ خطر نسبی [RR]: 1.79؛ 95% فاصله اطمینان [CI]: 0.98 تا 3.28، I² = 57%). RR برای تاثیر کوتاه-مدت طب سوزنی در مقایسه با طب سوزنی ساختگی معادل 1.22 (95% CI؛ 1.08 تا 1.38) و برای تاثیر طولانی-مدت برابر با 1.10 (95% CI؛ 0.86 تا 1.40) گزارش شد. این مطالعات خالی از سوگیری (bias) نبودند، و شواهدی از عدم تقارن نمودار قیفی (funnel plot) با مطالعات بزرگتر وجود دارد که تاثیرات کوچکتری را نشان می‌دهد. ناهمگونی موجود بین مطالعات قابل توجیه با تکنیک‌های استفاده شده در آنها نبود. طب سوزنی اثربخشی کمتری از درمان گزینی نیکوتین (nicotine replacement therapy; NRT) داشت. هیچ شواهدی به دست نیامد که طب سوزنی برتر از مداخلات روان‌شناختی در کوتاه-مدت یا بلند-مدت است. شواهد محدودی وجود دارد که طب فشاری برتر از طب فشاری ساختگی برای پیامدهای کوتاه-مدت است (3 کارآزمایی، n = 325؛ RR: 2.54؛ 95% CI؛ 1.27 تا 5.08)، اما هیچ کارآزمایی‌ای تاثیرات بلند-مدت مداخله را گزارش نکرد، برآوردهای تجمعی برای بررسی مداخله‌ای که شامل تحریک مداوم گوش بود، تاثیر کوتاه-مدت آن را در مقایسه با تحریک ساختگی نشان داد (14 کارآزمایی، n = 1155؛ RR: 1.69؛ 95% CI؛ 1.32 تا 2.16)؛ تجزیه‌وتحلیل زیر-گروه تاثیری را برای طب فشاری مداوم (7 مطالعه، n = 496؛ RR: 2.73؛ 95% CI؛ 1.78 تا 4.18) نشان داد اما طب سوزنی با سوزن‌های ساکن این تاثیر را نداشت (6 مطالعه؛ 659 = n؛ RR: 1.24؛ 95% CI؛ 0.91 تا 1.69) . در پیگیری طولانی‌تر، CIها هیچ تاثیری را حذف نکردند (5 کارآزمایی؛ n = 570؛ RR: 1.47؛ 95% CI؛ 0.79 تا 2.74). شواهد حاصل از دو کارآزمایی که از تحریک با لیزر استفاده کردند، ناسازگار بوده و نمی‌تواند با هم ترکیب شود. شواهد ترکیبی از تحریک الکتریکی حاکی از آن است که برتری بر تحریک الکتریکی ساختگی ندارد (پرهیز کوتاه-مدت: 6 کارآزمایی؛ n = 634؛ RR: 1.13؛ 95% CI؛ 0.87 تا 1.46؛ پرهیز طولانی-مدت: 2 کارآزمایی، 405 = n؛ RR: 0.87؛ 95% CI؛ 0.61 تا 1.23).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.