ที่มาและความสำคัญ

โรคเบาหวานเป็นภาวะที่ทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูง ซึ่งฮอร์โมนอินซูลินที่สร้างจากตับอ่อนเป็นตัวควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด โดยจะสั่งให้ตับ กล้ามเนื้อ และเซลล์ไขมันขจัดน้ำตาลออกจากเลือดและกักเก็บไว้ และเมื่อตับอ่อนสร้างอินซูลินไม่เพียงพอ หรือร่างกายไม่ตอบสนองต่ออินซูลิน ก็จะมีน้ำตาลสูงเกินไปในกระแสเลือด

ภาวะน้ำตาลในเลือดสูงสามารถสร้างผลเสียต่อเส้นประสาทที่แขนขา (เช่น มือหรือเท้า) และทำให้เกิดอาการชา ซึ่งหมายความว่า หากคนที่เป็นเบาหวานถูกของมีคมบาดที่เท้าหรือเกิดแผลพุพองที่เท้าขึ้น พวกเขาอาจไม่รู้สึกเลย จนกระทั่งแผลพุพองกลายเป็นแผลเปิดหรือที่เรียกว่า แผลที่เท้าจากเบาหวาน (diabetic foot ulcer; DFU) ซึ่งแผลอาจหายได้ช้า เนื่องจากโรคเบาหวานทำลายหลอดเลือด ซึ่งจะจำกัดปริมาณเลือดและออกซิเจนและสารอาหารที่จำเป็นต่อการสมานแผล หากปล่อยทิ้งไว้โดยไม่ได้รับการรักษา แผลอาจติดเชื้อได้ ในกรณีที่รุนแรงอาจจำเป็นต้องตัดนิ้วเท้า เท้า หรือมากกว่านั้น

ผู้ที่มี DFU อาจรู้สึกกังวลเกี่ยวกับแผลและส่งผลกระทบต่อชีวิตของพวกเขาได้ ซึ่งอาจส่งผลลดโอกาสหายของแผลและทำให้เกิดแผลซ้ำขึ้นได้อีก การบำบัดทางจิตอาจช่วยเพิ่มการหายของแผลและป้องกันการกลับมาเป็นซ้ำได้ โดยช่วยให้ผู้ป่วยรู้สึกว่าสามารถจัดการกับโรคเบาหวานและ DFU ได้

ผู้วิจัยต้องการค้นหาอะไร

ผู้วิจัยต้องการทราบว่าการบำบัดทางจิตช่วยเพิ่มการหายของ DFU และป้องกันการกลับมาเป็นซ้ำได้หรือไม่ นอกจากนี้ยังต้องการทราบว่าวิธีนี้มีผลหรือไม่ต่อจำนวนการตัดแขนขา, คุณภาพชีวิต, ค่าใช้จ่ายในการรักษา และความเชื่อของผู้ป่วยว่าสามารถจัดการภาวะนี้ได้ นอกเหนือจากการเปรียบเทียบผลของการบำบัดทางจิตวิทยาในวิธีที่แตกต่างกัน

วิธีการ

ผู้วิจัยสืบค้นการทดลองแบบ randomised controlled trials ที่เกี่ยวข้องซึ่งการรักษาที่แต่ละคนได้รับนั้นจะถูกเลือกแบบสุ่ม การศึกษาประเภทนี้มักให้หลักฐานที่น่าเชื่อถือที่สุดเกี่ยวกับผลของการรักษา จากนั้นจึงเปรียบเทียบผลลัพธ์และสรุปหลักฐานจากการศึกษาทั้งหมด ผู้วิจัยพิจารณาความเชื่อมั่นของหลักฐานจากปัจจัยต่างๆ เช่น วิธีการศึกษา, ขนาดของกลุ่มประชากร, และความสอดคล้องของผลลัพธ์ในการศึกษาต่างๆ จากการประเมินของผู้วิจัย ได้จัดกลุ่มหลักฐานว่ามีความเชื่อมั่นต่ำมาก, ต่ำ, ปานกลางหรือสูง

สิ่งที่พบ

ผู้วิจัยพบการศึกษา 7 ฉบับที่ศึกษาในผู้ป่วยโรคเบาหวาน 290 คน และติดตามผลระหว่าง 6 สัปดาห์ถึง 6 เดือน การศึกษาเหล่านี้ดำเนินการในออสเตรเลีย, สหรัฐอเมริกา, นอร์เวย์, อินโดนีเซีย, แอฟริกาใต้และสหราชอาณาจักร ซึ่งการบำบัดทางจิตวิทยาที่นำมาใช้ ได้แก่ :

- การให้คำปรึกษา (การศึกษา 3 ฉบับ);

- การผ่อนคลายกล้ามเนื้อ (การศึกษา 1 ฉบับ);

- การสร้างแรงจูงใจเฉพาะรายบุคคล (การศึกษา 1 ฉบับ);

- การบำบัดที่หวังผลพัฒนาความเข้าใจของบุคคลเกี่ยวกับสุขภาวะ (การศึกษา 1 ฉบับ)

- การบำบัดทางความคิดและพฤติกรรม (cognitive behavioural therapy) แบบกลุ่ม (การศึกษา 1 ฉบับ)

การบำบัดทางจิตเปรียบเทียบกับการดูแลตามปกติ

ผู้วิจัยไม่อาจสรุปได้ว่าการบำบัดทางจิตช่วยในเรื่องการหายของ DFU หรือป้องกันการกลับมาเป็นซ้ำของแผลได้หรือไม่ เนื่องจากหลักฐานมีความเชื่อมั่นต่ำมาก

การบำบัดทางจิตแต่ละวิธีเปรียบเทียบกัน

ผู้วิจัยไม่อาจสรุปได้ว่าการบำบัดทางจิตวิธีใดมีประสิทธิผลเหนือกว่า ในการสมานแผล DFU หรือการป้องกันไม่ให้เกิดแผลซ้ำ เนื่องจากไม่มีการศึกษาใดที่พิจารณาประเด็นเหล่านี้ หรือหลักฐานที่มีมีความเชื่อมั่นต่ำมาก

ผู้วิจัยไม่อาจสรุปได้ว่าการบำบัดทางจิตมีผลใดๆ ต่อระยะเวลาที่เกิดแผลใหม่ขึ้นอีกครั้ง, การตัดแขนขา, คุณภาพชีวิต หรือความเชื่อของผู้ป่วยว่าสามารถจัดการภาวะนี้ได้ เนื่องจากยังไม่มีการศึกษาเกี่ยวกับประเด็นเหล่านี้หรือมีจำนวนการศึกษาที่น้อยเกินไป ไม่มีการศึกษาใดที่รายงานข้อมูลเกี่ยวกับค่าใช้จ่ายของการบำบัดทางจิตวิทยา

สิ่งนี้หมายความว่าอะไร

ไม่มีหลักฐานที่ชัดเจนเกี่ยวกับผลของการบำบัดทางจิตวิทยาต่อการหายของ DFU รวมถึงการกลับเป็นซ้ำ

จำเป็นต้องมีการศึกษาที่มีคุณภาพสูงซึ่งศึกษาในผู้ป่วยจำนวนมากพอที่จะตรวจพบผลที่อาจเกิดขึ้นจากการบำบัดทางจิตวิทยาต่อการหายของแผลหรือการกลับเป็นซ้ำ ซึ่งการมีชุดของตัววัดผลที่ชัดเจนและเป็นที่ยอมรับจะเป็นประโยชน์สำหรับการศึกษาในอนาคต เพื่อให้สามารถเปรียบเทียบและวิเคราะห์ผลจากการศึกษาต่างๆ ร่วมกันได้

ความเป็นปัจจุบันของการทบทวนวรรณกรรมนี้

หลักฐานของการทบทวนวรรณกรรมนี้เป็นปัจจุบันถึง กันยายน 2019