Najważniejsze informacje

• U osób z chorobami sercowo-naczyniowymi (ChSN; tzn. takimi, które wpływają na serce i naczynia krwionośne) stosowanie kolchicyny w małych dawkach przez co najmniej 6 miesięcy wiąże się z mniejszym ryzykiem zawału serca i udaru mózgu i nie zwiększa ryzyka wystąpienia ciężkich działań niepożądanych.

• Przyjmowanie kolchicyny w małych dawkach prawdopodobnie nie zmniejsza ryzyka zgonu z jakiejkolwiek przyczyny lub konkretnie z powodu choroby serca, ani nie wpływa na liczbę osób, które wymagają leczenia w celu rozszerzenia naczyń krwionośnych w sercu.

• Stosowanie kolchicyny wydaje się zwiększać ryzyko wystąpienia działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego (np. biegunki, nudności), ale są one zwykle łagodne i szybko mijają.

Wprowadzenie

Choroby sercowo-naczyniowe (ChSN; tzn. takie, które wpływają na serce i naczynia krwionośne) są często spowodowane niewielkim stanem zapalnym w całym organizmie, co prowadzi do powtarzających się, poważnych (negatywnych) działań niepożądanych ze strony układu sercowo-naczyniowego (np. zawału serca, udaru mózgu lub zgonu). Kolchicyna jest uznanym lekiem przeciwzapalnym, który jest tani, powszechnie dostępny i można go przyjmować doustnie, co czyni go obiecującym dodatkowym leczeniem dla osób obciążonych dużym ryzykiem ponownego wystąpienia zdarzeń sercowo-naczyniowych.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

W ostatnich latach przeprowadzono szereg badań z randomizacją w celu zbadania korzyści i szkód związanych z leczeniem kolchicyną w małych dawkach w celu zapobiegania kolejnym incydentom sercowo-naczyniowym, takim jak zawał serca lub udar mózgu, po pierwszym incydencie (jest to tzw. „profilaktyka wtórna”). Celem niniejszego przeglądu było dostarczenie systematycznej oceny korzyści i szkód związanych ze stosowaniem kolchicyny przez co najmniej 6 miesięcy u dorosłych z rozpoznaną ChSN lub u których niedawno wystąpił incydent sercowo-naczyniowy.

Co zrobiliśmy?

Szukaliśmy wszystkich badań, w których u osób z ChSN oceniano skutki stosowania kolchicyny w małych dawkach przez co najmniej 6 miesięcy, w porównaniu z placebo (leczeniem pozorowanym) lub z niestosowaniem leczenia. Systematycznie wyodrębniliśmy informacje ze wszystkich istotnych badań i ocenialiśmy, jak dobrze je przeprowadzono. Następnie połączyliśmy wyniki i oceniliśmy wiarygodność danych naukowych.

Główne punkty końcowe obejmowały: zgon z jakiejkolwiek przyczyny (umieralność), zawał serca, udar mózgu, leczenie rozszerzające naczynia krwionośne w sercu (rewaskularyzację wieńcową), zgon z przyczyn sercowo-naczyniowych (śmiertelność z przyczyn sercowo-naczyniowych), jakość życia, ciężkie działania niepożądane (negatywne skutki uboczne) i działania niepożądane ze strony przewodu pokarmowego (żołądkowo-jelitowe).

Czego się dowiedzieliśmy?

Zidentyfikowaliśmy 12 badań, które objęły 22 983 pacjentów z ChSN i analizowano w nich korzyści i szkody związane z leczeniem kolchicyną w małych dawkach.

Dane naukowe o wysokiej pewności wskazują, że leczenie kolchicyną w małych dawkach zmniejsza ryzyko zawału serca i udaru mózgu, bez zwiększania ryzyka ciężkich działań niepożądanych. Jednak stosowanie kolchicyny wiąże się z większym ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego, choć były one łagodne i szybko mijały. Dane naukowe sugerują, że kolchicyna prawdopodobnie nie zmniejsza ryzyka zgonu lub konieczności rewaskularyzacji wieńcowej. Wpływ na jakość życia i częstość hospitalizacji jest nieznany, ponieważ w dostępnych badaniach nie mierzono tych wyników.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Mamy dużą pewność co do tego, że kolchicyna w małych dawkach zmniejsza ryzyko zawału serca i udaru mózgu. Nasze zaufanie do innych ustaleń jest umiarkowane, więc możliwe jest, że przyszłe badania mogą zmienić te ustalenia. Konieczne są dalsze badania w celu zbadania długoterminowego wpływu na umieralność i jakość życia. Będzie to wymagało badań trwających dłużej i obejmujących większą liczbę osób.

Jak aktualne są te dane naukowe?

Niniejszy przegląd opiera się na przeszukiwaniu literatury medycznej, które przeprowadzono do 18 lutego 2025 r.