Najważniejsze informacje

• Kofeina jest skutecznym lekiem stosowanym w celu zmniejszenia ryzyka zgonu lub uniknięcia ciężkiego uszkodzenia płuc u wcześniaków, ale konieczne są dalsze badania, aby w pełni zrozumieć, kiedy należy rozpocząć tę terapię.

• Dane naukowe dotyczące tego, kiedy należy rozpocząć terapię kofeiną u wcześniaków są niejednoznaczne.

• W przyszłych badaniach należy zbadać różne ramy czasowe i różne powody podawania kofeiny u wcześniaków, ponieważ na podstawie obecnych badań nie możemy wyciągnąć jednoznacznych wniosków.

Czym jest kofeina?

Kofeina jest najpopularniejszym lekiem stosowanym u wcześniaków w przypadku bezdechu (przerwy w oddychaniu) oraz w celu zmniejszenia ryzyka zgonu i innych konsekwencji przedwczesnego porodu.

Dlaczego kofeina jest ważna dla wcześniaków przebywających na oddziale intensywnej opieki neonatologicznej (OION)?

U wcześniaków wymagających specjalistycznej i intensywnej opieki zwykle występują problemy z oddychaniem, co prowadzi do uszkodzeń narządów, w tym do uszkodzenia mózgu. Podawanie kofeiny pomaga wcześniakom w oddychaniu i zmniejsza ryzyko zgonu lub zapobiega ciężkim uszkodzeniom płuc.

Czego się dowiedzieliśmy?

Chcieliśmy się dowiedzieć, jaki jest najlepszy czas i powód, aby rozpocząć terapię kofeiną u wcześniaków i jak takie leczenie wpływa na:

• ryzyko zgonu dziecka z jakiejkolwiek przyczyny;

• ryzyko wystąpienia przewlekłej choroby płuc;

• ryzyko wystąpienia jakichkolwiek negatywnych skutków związanych ze stosowaniem kofeiny, które doprowadzają do przerwania terapii;

• czas trwania sztucznego podtrzymywania oddychania (wentylowania) u dziecka;

• długość pobytu dziecka w szpitalu;

• liczbę niemowląt z ≥1 epizodem bezdechu;

• ryzyko wystąpienia przerywanej hipoksemii (krótkotrwałego spadku stężenia tlenu we krwi).

Co zrobiliśmy?

Sprawdziliśmy 11 badań, w których stosowano kofeinę w różnych przedziałach czasowych i z różnych powodów, tj. podawano ją:

• w ciągu 2 h od urodzenia vs w ciągu 2–24 h od urodzenia;

• w ciągu 72 h od urodzenia vs po 72 h od urodzenia;

• w ciągu 72 h od urodzenia (u wszystkich dzieci – przyp. tłum.) vs tylko u noworodków z objawami;

• u dzieci z minimalnymi objawami vs u dzieci w przypadku wystąpienia ciężkiego bezdechu (tj. u dzieci, które wymagały pomocy, aby ponownie zacząć oddychać za pomocą masażu serca lub wsparcia oddechowego);

• w trakcie leczenia respiratorem vs w momencie ekstubacji (usunięcia rurki oddechowej).

Przeanalizowaliśmy i podsumowaliśmy wyniki badań i oceniliśmy nasze zaufanie do danych naukowych, w oparciu o sposób przeprowadzenia badań i wielkość próby.

Czego się dowiedzieliśmy?

Uwzględniliśmy 11 badań obejmujących 774 dzieci, opublikowanych w latach 2014–2023. Znaleźliśmy 7 trwających badań.

Jakie są główne wyniki?

• Dane naukowe są bardzo niejednoznaczne dla wyników raportowanych w porównaniach dotyczących: podawania kofeiny w ciągu 2 h od urodzenia w porównaniu z jej podawaniem w ciągu 2–24 h od urodzenia oraz podawania kofeiny w ciągu 72 h od urodzenia w porównaniu z jej podawaniem po 72 h od urodzenia. Jednak podawanie kofeiny w ciągu 72 h od urodzenia prawdopodobnie zmniejsza ryzyko bezdechu i przewlekłej choroby płuc.

• Podawanie kofeiny w ciągu 72 h od urodzenia (wszystkim dzieciom – przyp. tłum.) prawdopodobnie zmniejsza ryzyko przewlekłej choroby płuc w porównaniu z leczeniem tylko tych niemowląt, u których występują objawy. Mamy niewielką pewność lub nie jesteśmy pewni innych punktów końcowych w tym porównaniu, ponieważ nie przeprowadzono wystarczającej liczby badań, aby mieć pewność co do naszych wyników.

• W żadnym z badań nie porównywano rozpoczęcia podawania kofeiny u noworodków z minimalnymi objawami w porównaniu z rozpoczęciem jej podawania w przypadku wystąpienia ciężkiego bezdechu (leczonego stymulacją lub wentylacją).

• Rozpoczęcie podawania kofeiny w trakcie wentylacji mechanicznej może skutkować znacznym skróceniem czasu, przez jaki dzieci muszą być wentylowane i może zmniejszać ryzyko wystąpienia przewlekłej choroby płuc, w porównaniu z rozpoczęciem podawania kofeiny w momencie usunięcia rurki oddechowej.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Nie znaleźliśmy żadnych badań porównujących rozpoczęcie podawania kofeiny u noworodków z minimalnymi objawami w porównaniu z rozpoczęciem jej podawania w przypadku wystąpienia ciężkiego bezdechu (leczonego stymulacją lub wentylacją). W żadnym z badań nie raportowano epizodów przerywanej hipoksemii (krótkotrwałych spadków stężenia tlenu we krwi). Wyniki przyszłych badań mogą zmienić wnioski tego przeglądu.

Jak aktualne są prezentowane dane naukowe?

Dane naukowe są aktualne do 23 kwietnia 2025 r.