Najważniejsze informacje

° Silne kortykosteroidy, inhibitory JAK oraz takrolimus w stężeniu 0,1% (wszystkie leki, które osłabiają układ odpornościowy) są niezmiennie skuteczne w zmniejszaniu oznak i objawów egzemy.

° Działania niepożądane, takie jak uczucie ciepła i pieczenie, częściej występują w przypadku takrolimusu, pimekrolimusu i kryzaborolu, rzadziej w przypadku kortykosteroidów; inne działania niepożądane, takie jak ścieńczenie skóry, zdarzają się tylko w przypadku długotrwałego stosowania silnych kortykosteroidów.

° Biorąc pod uwagę wątpliwości związane z długoterminową skutecznością i bezpieczeństwem tych leków, należy rozważyć także inne czynniki, takie jak dostępność, koszt i priorytety.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Egzema (atopowe zapalenie skóry) jest powszechną chorobą zapalną skóry, która jest nieuleczalna. Porównaliśmy różne terapie przeciwzapalne stosowane na skórę (miejscowo) mające na celu zmniejszenie objawów egzemy. Chcieliśmy znaleźć najskuteczniejsze i najbezpieczniejsze środki przeciwzapalne stosowane miejscowo dla osób z egzemą.

Co zrobiliśmy?

Uwzględniliśmy badania kliniczne z randomizacją dotyczące osób z egzemą w każdym wieku i o różnym stopniu nasilenia choroby. Leczenie miejscowe musiało być stosowane przez co najmniej tydzień i było porównywane z innymi metodami leczenia przeciwzapalnego lub brakiem leczenia. Wykluczono badania kliniczne dotyczące kontaktowego zapalenia skóry lub egzemy na dłoniach, a także antybiotyków, terapii uzupełniających, samych środków nawilżających, fototerapii, mokrych okładów lub kuracji w postaci tabletek, syropów lub zastrzyków.

Wzięliśmy pod uwagę różne rodzaje danych odnoszących się do skuteczności: objawy egzemy zgłaszane przez pacjentów, objawy egzemy zgłaszane przez lekarzy oraz skutki uboczne. Nasza analiza przebiegała zgodnie ze standardowymi procedurami Cochrane, a do oceny zaufania względem danych naukowych wykorzystano narzędzie o nazwie CINeMA (ang. Confidence in Network Meta-Analysis; przyp. tłum.).

Co udało się nam ustalić?

Przeanalizowaliśmy 291 badań z udziałem 45 846 osób z egzemą o różnym stopniu nasilenia. Większość badań miała miejsce w bogatszych krajach i koncentrowała się na osobach dorosłych. Tylko 31 badań skupiało się na dzieciach w wieku poniżej 12 lat. Oceniały one takie metody leczenia, jak kremy z kortykosteroidami i inhibitory kalcyneuryny. Badania trwały od siedmiu dni do pięciu lat, a większość z nich była finansowana przez firmy produkujące leki przeciwzapalne na egzemę.

Silne kortykosteroidy, inhibitory JAK, takie jak ruksolitynib w stężeniu 1,5% i takrolimus w stężeniu 0,1% były niezmiennie skuteczne w zmniejszaniu oznak i objawów egzemy. Wśród najmniej skutecznych znalazły się inhibitory fosfodiesterazy 4 (PDE-4), takie jak kryzaborol w stężeniu 2%. Efekty uboczne, takie jak uczucie pieczenia i szczypania, były bardziej prawdopodobne w przypadku takrolimusu, pimekrolimusu i kryzaborolu, a mniej prawdopodobne w przypadku kortykosteroidów. Nie znaleziono danych naukowych potwierdzających zwiększone ścieńczenie skóry przy krótkotrwałym (16 tygodni lub mniej) stosowaniu jakiegokolwiek leczenia, w tym silnych kortykosteroidów raz lub dwa razy dziennie. Stwierdzono, że długotrwałe (ponad 16 tygodni) stosowanie kortykosteroidów może zwiększać ścieńczenie skóry. Ścieńczenie skóry wystąpiło u około 1 na 300 osób, które stosowały łagodne, umiarkowane lub silne kortykosteroidy przez okres od sześciu miesięcy do pięciu lat.

Nasze zaufanie do danych naukowych różniło się w zależności od rodzajów pomiarów i metod leczenia. Zależało to m.in. od wielkości i liczby badań dotyczących różnych metod leczenia, różnic w wynikach poszczególnych badań oraz tego, czy wyniki zostały przedstawione w rzetelny sposób.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Nie było wystarczających informacji na temat długoterminowej skuteczności i bezpieczeństwa miejscowego leczenia przeciwzapalnego. Niniejszy przegląd powinien być traktowany jako przewodnik po różnych metodach leczenia, które działają najlepiej i są najbezpieczniejsze dla krótkoterminowej kontroli u większości osób z egzemą. Dostępność produktów, koszty oraz indywidualne priorytety różnią się, więc nie ma jednej metody leczenia, która byłaby najlepsza dla każdego.

Na ile aktualne są przedstawione dane naukowe?

Dane są aktualne do czerwca 2023 r.