Jaki był cel niniejszego przeglądu?

Opryskiwanie pomieszczeń insektycydami (ang. indoor residual spraying , IRS) jest powszechną praktyką rozprowadzania środków owadobójczych na ścianach budynków mieszkalnych. Środek owadobójczy działa przez kilka miesięcy, zabijając komary, które osiadają się na jego powierzchni. Moskitiery nasączone środkami owadobójczymi (ang. insecticide-treated nets , ITN) to specjalne siatki na łóżko, które chronią przed ukąszeniami komarów i zmniejszają ich populację. Oba działania pomagają kontrolować zapadalność na malarię, zmniejszając liczbę ukąszeń przez zakażone malarią komary. Wdrożenie IRS w społecznościach stosujących ITN może być skuteczniejsze w kontrolowaniu malarii niż stosowanie samych ITN. Wynika to również z tego, że dwa działania bywają efektywniejsze niż jedno, ale też ze względu na to, że komary mogą nabyć oporność na pyretroidowe środki owadobójcze używane w ITN. Pyretroidy były jedynym środkiem owadobójczym zatwierdzonym do użytku w ITN do 2018 r., ale zwiększająca się oporność komarów na te substancje osłabia ich skuteczność. Stosowanie IRS może przeciwdziałać zmniejszeniu skuteczności ITN i spowolnić budowanie oporności na pyretroidy. Można spodziewać się, że stosowanie IRS, mającego inny sposób działania niż pyretroidy (środki z grupy niepyretroidów), mogłoby przywrócić skuteczność w większym stopniu niż te, które mają ten sam sposób działania (środki z grupy pyretroidów). Celem tego przeglądu było podsumowanie wpływu, jaki mają środki z grupy pyretroidów lub niepyretroidów na występowanie malarii, gdy stosuje się je w społecznościach używających ITN.

Najważniejsze informacje

Dodatkowe stosowanie IRS przy użyciu środków owadobójczych niebędących pochodną pyretroidu wiązało się z mniejszą częstością występowania malarii. Pomimo tego, że zapadalność na malarię może się zmniejszyć, efekt ten nie wystąpił w 2 badaniach, wskazując na pewnego rodzaju niepewność co do tego, czy takie działanie będzie skuteczne we wszystkich warunkach.

Gdy do IRS stosowano środki owadobójcze z grupy pyretroidów, dostępne dane były ograniczone, ale nie wykazano dodatkowego efektu.

Co oceniano w niniejszym przeglądzie?

Poszukiwaliśmy badań, w których oceniano wpływ przenoszenia się malarii, gdy używano IRS w dawkach rekomendowanych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) w społecznościach, które używały gotowych ITN lub standardowych moskitier traktowanych środkiem owadobójczym w dawce zalecanej przez WHO. Analizowaliśmy wpływ tych działań zarówno na stan zdrowia ludności, jak i na populacje komarów.

Jakie były główne wyniki niniejszego przeglądu?

Zidentyfikowaliśmy łącznie 10 badań spełniających kryteria włączenia, a na ich podstawie przeprowadziliśmy 12 porównań. W 7 badaniach (8 porównań) korzystano z IRS przy pomocy środków niebędących pochodną pyretroidu. Każde z badań przeprowadzono na obszarach, gdzie wektory przenoszące chorobę opisano jako odporne lub wysoce odporne na pyretroidy. W 2 badaniach (2 porównania) do IRS wykorzystano substancje z grupy pyretroidów. W innym badaniu w 1. roku badań do IRS wykorzystano substancje z grupy pyretroidów, a w następnych latach zmieniono je na niebędące pochodnymi pyretroidów, dostarczając danych do 2 różnych porównań. Wszystkie badania przeprowadzono w Afryce Subsaharyjskiej.

Dodanie substancji niebędących pochodną pyretroidu do IRS w społecznościach stosujących ITN poprawiło wyniki dotyczące występowania malarii w większości środowisk. Ogólnie rzecz biorąc, wyniki 8 spośród uwzględnionych badań wykazały mniejszą częstość występowania pasożytów malarii przy jednoczesnym zmniejszeniu częstości występowania malarii i anemii. Nie wiemy, czy ma to wpływ na liczbę zakaźnych ukąszeń na osobę na rok.

Po dodaniu substancji z grupy pyretroidów do IRS w społecznościach wykorzystujących ITN, dane pochodzące z 3 badań wskazują, że prawdopodobnie nie ma to wpływu na występowanie malarii lub pasożytów, a także może mieć niewielki lub żaden wpływ na wystąpienie anemii. Dane dotyczące liczby zakaźnych ukąszeń na osobę na rok były niewystarczające, aby wyciągnąć wnioski.

Jak aktualny jest przegląd?

W przeglądzie uwzględniono artykuły opublikowane na dzień 8 listopada 2021 r.