Wprowadzenie

Chorzy na demencję często cierpią na zaburzenia snu. Mogą one obejmować zmniejszoną ilość snu w nocy, częste budzenie się, nocne wędrówki i nadmierne spanie w ciągu dnia.

Takie zachowania wywołują stres u opiekunów i mogą wiązać się z wcześniejszym przyjmowaniem osób cierpiących na demencję do placówek opiekuńczych. Personel domów opieki może również mieć trudności z radzeniem sobie w takich sytuacjach.

W pierwszej kolejności należy wypróbować nielekowe metody leczenia, jednak mogą one nie być skuteczne i często stosuje się leki. W związku z tym, że źródłem problemów ze snem mogą być zmiany w mózgu wywołane przez demencję, nie wiadomo, czy zwykłe tabletki nasenne są skuteczne u chorych na demencję. Istnieją również obawy, że tego typu leki mogą mieć poważne skutki uboczne (wywoływać szkody).

Cel tego przeglądu

W tej aktualizacji przeglądu Cochrane, staraliśmy się zidentyfikować korzyści i najczęstsze skutki uboczne wywołane lekami stosowanymi w zaburzeniach snu u osób cierpiących na demencję.

Wyniki przeglądu

Przeszukaliśmy literaturę medyczną opublikowaną do lutego 2020 r. w celu znalezienia dobrze zaprojektowanych badań, w których porównano dowolne leki stosowane w zaburzeniach snu u osób cierpiących na demencję z leczeniem pozorowanym (placebo). Skonsultowaliśmy się z grupą opiekunów, aby zidentyfikować najważniejsze wyniki, których należy szukać w badaniach.

Odnaleźliśmy dziewięć badań (649 uczestników), w których oceniono cztery rodzaje leków: melatoninę (pięć badań), trazodon (jedno badanie), ramelteon (jedno badanie) i antagonistów receptorów oreksynowych (dwa badania). Uczestnicy wszystkich badań mieli demencję spowodowaną chorobą Alzheimera. Badanie z ramelteonem, jedno badanie z melatoniną i oba badania z antagonistami receptorów oreksynowych były finansowane przez podmioty komercyjne. Generalnie odnalezione dane naukowe były umiarkowanej lub niskiej jakości, co oznacza, że jest prawdopodobne, iż dalsze badania naukowe zmienią dotychczasowe wyniki.

Osoby uczestniczące w badaniach w których otrzymywały trazodon i większość z tych, którzy uczestniczyli w badaniach otrzymując melatoninę, chorowały na umiarkowaną lub ciężką demencję, natomiast uczestnicy badania, w którym otrzymywali ramelteon i antagonistów receptorów oreksynowych cierpieli na łagodną lub umiarkowaną demencję.

W pięciu badaniach oceniających melatoninę wzięło udział łącznie 253 uczestników. Nie znaleziono danych naukowych na to, że melatonina poprawiała sen u osób z demencją spowodowaną chorobą Alzheimera. W badaniu z ramelteonem uczestniczyły 74 osoby. W związku z ograniczonymi dostępnymi informacjami, nie ma danych wskazujących, że ramelteon był skuteczniejszy od placebo. Nie odnotowano poważnych działań niepożądanych w odniesieniu do któregokolwiek leku.

W badaniu z trazodonem uczestniczyło tylko 30 osób. Wykazało ono, że mała dawka, 50 mg, uspokajającego leku przeciwdepresyjnego trazodonu, podawana w nocy przez dwa tygodnie, może wydłużyć całkowity czas snu każdej nocy (średnio o 43 minuty więcej w badaniu) i może poprawić efektywność snu (procent czasu spędzonego w łóżku na spaniu). Mogło to nieznacznie zmniejszyć czas spędzony na czuwaniu w nocy po pierwszym zaśnięciu, ale wyniki są niepewne. Nie zmniejszyło to liczby przypadków budzenia się uczestników w nocy. Nie odnotowano żadnych poważnych działań niepożądanych.

W dwóch badaniach z antagonistami receptorów oreksynowych wzięło udział 323 uczestników. Znaleźliśmy dane naukowe na to, że antagoniści receptorów oreksynowych prawdopodobnie mają pewne korzystne działanie na sen. Uczestnicy badań spali średnio o 28 minut dłużej w nocy i spędzali o 15 minut mniej czasu na czuwaniu po pierwszym zaśnięciu. Zaobserwowano również niewielki wzrost wydajności snu, ale nie było danych pokazujących wpływ jakości snu na liczbę przebudzeń uczestników. Działania niepożądane nie były częstsze u uczestników przyjmujących leki niż u tych, którzy przyjmowali placebo.

Leki, które wydawały się mieć korzystny wpływ na sen, nie wydawały się pogarszać zdolności myślenia uczestników, ale badania te nie oceniały jakości życia uczestników, ani nie analizowały szczegółowo wyników opiekunów.

Ograniczenia przeglądu

Pomimo starań nie udało się znaleźć badań dotyczących innych leków nasennych, które są powszechnie zalecane chorym na demencję. Wszystkie osoby biorące udział w badaniach cierpiały na demencję z powodu choroby Alzheimera, a zaburzenia snu są również powszechne w innych rodzajach demencji. W żadnym z badań nie oceniano, jak długo uczestnicy śpią bez przerw, co dla naszej grupy opiekunów jest najbardziej istotne. Tylko w czterech badaniach systematycznie oceniano działania niepożądane.

Wyciągnęliśmy wniosek, że istnieją istotne braki w danych potrzebnych do podejmowania decyzji o doborze leków przy problemach ze snem u chorych na demencję. Konieczne jest przeprowadzenie większej liczby badań w celu uzyskania informacji na temat praktyki medycznej. Istotne jest, aby podczas badań przeprowadzić staranną ocenę skutków ubocznych.