Jakie problemy ze snem występują u osób z otępieniem?

Pacjenci cierpiący na otępienie (demencję) często borykają się z problemami ze snem, w tym ze zwiększeniem długości i liczby przebudzeń oraz ze zwiększoną liczbą epizodów płytkiego snu. Powodują one szereg problemów dla osoby dotkniętej chorobą, krewnych oraz opiekunów, prawdopodobnie prowadząc do niepokoju osób sprawujących opiekę i przyjmowania osób z demencją do domów opieki społecznej lub domów opieki długoterminowej.

Czy interwencje niemedyczne są w stanie pomóc?

Ponieważ nie wiemy, czy leki mogą pomóc w poprawie snu u osób z demencją, często zaleca się interwencje niemedyczne. Należą do nich: terapia światłem, aktywność społeczna i fizyczna, zmiany środowiska (takie jak zmniejszenie hałasu i światła w czasie snu) lub unikanie snu podczas dnia. Dostępne są również programy interwencji składające się z więcej niż jednego z wymienionych elementów (tzw. interwencje wieloskładnikowe; na przykład łączące terapię światłem i zajęcia skierowane do osób chorych na demencję).

Co dokładnie chcieliśmy sprawdzić?

Szukaliśmy badań klinicznych, w których oceniano efekty interwencji niemedycznych skierowanych do osób chorych na demencję z problemami ze snem. Naszym celem było dowiedzieć się czy badane interwencje lub programy są w stanie promować sen oraz uniknąć skutków ubocznych u osób z otępieniem i ich opiekunów.

Co zrobiliśmy?

Poszukiwaliśmy badań z randomizacją (RCT; badania, które dostarczają najbardziej wiarygodnych dowodów na temat efektów stosowanego leczenia) oceniających jakiekolwiek z interwencji niemedycznych, które miały na celu poprawę snu u chorych z otępieniem. Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki badań oraz oceniliśmy nasze zaufanie do otrzymanych wyników, opierając się na takich czynnikach, jak metodyka badań i liczba uczestników.

Czego się dowiedzieliśmy?

Udało nam się odnaleźć 19 badań, obejmujących łącznie 1335 uczestników. Wspomniane badania obejmowały od 13 do 193 uczestników chorujących na demencję i borykających się z problemami ze snem. We wszystkich badaniach zastosowano co najmniej jedną interwencję niemedyczną (tj. światłoterapię, zajęcia społeczne i fizyczne, interwencje skierowane do osób sprawujących opiekę, ograniczenie snu w ciągu dnia, powolny masaż pleców lub elektrostymulację przezczaszkową [metoda polegająca na dostarczaniu do skóry głowy prądu elektrycznego o niskim napięciu, który zmienia funkcjonowanie mózgu]). W 7 badaniach poddano ocenie interwencje wieloskładnikowe. Badania miały na celu ocenę snu obejmującą różnorodne sposoby, niemniej jednak większość wykorzystywała aktygrafię, czyli pomiar snu za pomocą opaski na rękę.

Głównie wyniki

– Możliwe jest, że interwencje w zakresie aktywności fizycznej, zajęcia społeczne, interwencje skierowane do opiekunów oraz interwencje wieloskładnikowe nieznacznie lub umiarkowanie poprawiają sen w ciągu nocy u chorych z otępieniem.

– Nie udało nam się znaleźć dowodów wskazujących, że terapia światłem, powolny masaż pleców czy elektrostymulacja przezczaszkowa powodują zmniejszenie problemów ze snem w badanej populacji.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Chociaż udało nam się uwzględnić 19 badań obejmujących 1335 uczestników, w których oceniano interwencje niemedyczne mające na celu uniknięcie zaburzeń snu u chorych z otępieniem, niestety nie byliśmy w stanie wyciągnąć pewnych wniosków – głównie ze względu na istotne różnice między przeprowadzonymi interwencjami oraz ograniczenia metodologiczne. Dlatego wyniki tego przeglądu należy interpretować z ostrożnością. Pilnie potrzebne są badania wysokiej jakości.

Jak aktualne są przedstawione dane naukowe?

Dane naukowe są aktualne do stycznia 13 stycznia 2022 roku.