Najważniejsze informacje

• W porównaniu z placebo (substancją obojętną), inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SRNI; klasa leków przeciwdepresyjnych) prawdopodobnie zapewniają niewielkie zmniejszenie natężenia bólu i niewielką poprawę w zakresie funkcjonowania u osób z bólem krzyża. Niektóre osoby prawdopodobnie doświadczą skutków niepożądanych podczas przyjmowania tych leków.

• W porównaniu z placebo, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD; klasa leków przeciwdepresyjnych) prawdopodobnie zapewniają niewielką poprawę w zakresie funkcjonowania u osób z bólem krzyża, ale mają też niewielki lub żaden wpływ na natężenie bólu.

• Nie mamy pewności co do skutków stosowania jakiegokolwiek leku przeciwdepresyjnego w leczeniu bólu nóg związanego z kręgosłupem.

Czym jest ból krzyża i ból nóg związany w kręgosłupem?

Ból w odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa (tzw. ból krzyża – przyp. tłum.) jest główną przyczyną niepełnosprawności na całym świecie. Ból krzyża u większości osób określa się jako nieswoisty, ponieważ nie jest on spowodowany wyraźnym uszkodzeniem kręgosłupa. Wiele osób z bólem w odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa odczuwa również ból promieniujący do nogi.

Jak leki przeciwdepresyjne wpływają na ból krzyża i ból nóg związany z kręgosłupem?

Leki przeciwdepresyjne to grupa leków pierwotnie opracowanych w celu leczenia depresji. Najpopularniejsze klasy leków to SRNI, selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) oraz TLPD. Uważa się, że leki z tej grupy łagodzą ból poprzez blokowanie sygnałów bólowych w układzie nerwowym. U niektórych osób przyjmujących leki przeciwdepresyjne mogą wystąpić działania niepożądane, takie jak suchość w ustach i nudności.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy dowiedzieć się, czy w łagodzeniu bólu i zwiększaniu funkcjonalności u osób z bólem krzyża lub bólem nóg związanym z kręgosłupem stosowanie leków przeciwdepresyjnych jest skuteczniejsze niż placebo, standardowa opieka zdrowotna albo niestosowanie leczenia. Przyjrzeliśmy się również temu, czy stosowanie leków przeciwdepresyjnych wiązało się z niepożądanymi skutkami.

Co zrobiliśmy?

Szukaliśmy badań, w których leki przeciwdepresyjne porównywano z placebo, standardową opieką albo z niestosowaniem leczenia u osób z bólem krzyża lub bólem nóg związanym z kręgosłupem. Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki tych badań oraz oceniliśmy nasze zaufanie do jakości danych na podstawie takich czynników, jak metody badawcze i wielkość badanej grupy.

Czego się dowiedzieliśmy?
Jest to aktualizacja przeglądu Cochrane opublikowanego po raz pierwszy w 2008 roku. Przeanalizowaliśmy 26 badań obejmujących łącznie 2932 osoby: 18 badań obejmowało 2535 osób z bólem krzyża, 7 badań obejmowało 329 osób z bólem nóg związanym z kręgosłupem, a 1 badanie obejmowało 68 osób z obiema dolegliwościami. Wiek uczestników wynosił średnio od 27 do 59 lat. Objawy u uczestników utrzymywały się przewlekłe (tzn. trwały dłużej niż 3 miesiące) w 62% badań. Badania trwały od 1 dnia do 6 miesięcy. Oceniano w nich SRNI, SSRI, TLPD, czteropierścieniowe leki przeciwdepresyjne lub inne rodzaje leków przeciwdepresyjnych (zgrupowane jako „inne leki przeciwdepresyjne”), wszystkie w porównaniu z placebo. Badania przeprowadzono na całym świecie, ale większość z nich dotyczyła krajów o wysokich dochodach, w tym USA, Wielkiej Brytanii, Francji, Japonii i Australii. Prawie połowa uwzględnionych badań była finansowana przez firmy farmaceutyczne.

Najważniejsze wyniki

Stwierdziliśmy, że SRNI prawdopodobnie zapewniają niewielkie zmniejszenie natężenia bólu i niewielką poprawę pod względem funkcjonowania u osób z bólem krzyża.

Stwierdziliśmy również, że TLPD prawdopodobnie zapewniają niewielką poprawę w zakresie funkcjonowania, ale raczej nie zmniejszają natężenia bólu u osób z bólem krzyża.

Nie wiemy, czy SSRI, czteropierścieniowe leki przeciwdepresyjne lub inne leki przeciwdepresyjne zmniejszają natężenie bólu i poprawiają funkcjonowanie osób z bólem krzyża.

W przypadku osób z bólem nóg związanym z kręgosłupem nie wiemy, czy jakikolwiek lek przeciwdepresyjny zmniejsza natężenie bólu i poprawia funkcjonowanie.

Stosowanie SRNI prawdopodobnie zwiększa ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Nie jest jasne, czy inne klasy leków przeciwdepresyjnych zwiększają ryzyko wystąpienia działań niepożądanych i poważnych zdarzeń niepożądanych.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Nasze zaufanie do danych naukowych dotyczących SRNI oraz TLPD jest umiarkowane, ponieważ nie wszystkie badania dostarczyły danych dotyczących interesujących nas kwestii.

Mamy niewielkie lub żadne zaufanie do pozostałych danych naukowych w tym przeglądzie, ponieważ nie wszystkie badania dostarczyły danych na tematy, które nas interesowały. Ponadto badania były bardzo małe i nie było ich wystarczająco dużo, aby móc mieć pewność co do wyników.

Wyniki dalszych badań mogą różnić się od wyników przedstawionych w niniejszym przeglądzie.

Jak aktualne są te dane naukowe?

Niniejszy przegląd jest aktualizacją naszego poprzedniego przeglądu. Dane naukowe są aktualne na listopad 2024 r.