پیامهای کلیدی
-
اجرای برنامههای توزیع وعدههای غذایی در مدارس در کشورهایی با سطح درآمد پائین و متوسط منجر به افزایش اندکی در نمرات آزمون ریاضی میشود، اما ممکن است تاثیری اندک تا عدم تاثیر بر نمرات آزمون خواندن داشته باشد. توزیع وعدههای غذایی در مدارس منجر به افزایش اندک در موارد ثبتنام در مدرسه میشود، اما ممکن است تاثیری اندک تا عدم تاثیر بر حضور دانشآموزان در مدرسه داشته باشد. توزیع وعدههای غذایی در مدارس احتمالا منجر به افزایش اندک در قد و وزن دانشآموزان نسبت به سن آنها میشوند. ما مطمئن نیستیم که آنها اضافهوزن و چاقی را کاهش میدهند یا خیر.
-
انجام پژوهش باید بخش کلیدی برنامهریزی و اجرای برنامههای توزیع وعدههای غذایی در مدارس باشد. برای آسانتر کردن مقایسه نتایج مطالعات مختلف، محققان، والدین و سیاستگذاران باید با هم همکاری کنند تا بر فهرستی از مهمترین اهداف برای سلامت، رشد، و موفقیت کودکان در مدرسه به توافق برسند.
چرا مطالعات مربوط به توزیع وعدههای غذایی در مدارس را مرور کردیم؟
در سراسر جهان، بسیاری از کودکان غذای مغذی کافی را برای سالم ماندن و آماده شدن برای یادگیری در مدرسه دریافت نمیکنند. این امر بر توانایی آنها در ثبتنام، حضور منظم در مدرسه، و یادگیری در آنجا تاثیر میگذارد. وعدههای غذایی در مدارس با هدف کاهش گرسنگی و بهبودی در توانایی یادگیری، تمرکز، و سلامت کلی کودکان ارائه میشوند.
توزیع وعدههای غذایی در مدارس یکی از بزرگترین شبکههای تامین اجتماعی در جهان هستند. ما در پی بررسی اثربخشی آنها برای کودکان در شرایط محروم در سراسر جهان بودیم. بیشتر مرورهای قبلی شواهد، از نظر دامنه جغرافیایی محدود بودند، و بسیاری از آنها از آنالیزهای روایی (narrative) استفاده کردند.
ما به دنبال چه یافتهای بودیم؟
ما دو سوال زیر را در مورد عدالت و برابری (equity؛ انصاف) در سلامت پرسیدیم.
-
آیا توزیع وعدههای غذایی در مدارس، سلامت جسمانی کودکان محروم از نظر اجتماعیاقتصادی را در سراسر جهان بهبود میبخشد؟
-
آیا توزیع وعدههای غذایی در مدارس برای کودکانی که به دلیل جنسیت و درآمد پائین خانواده در شرایط نامساعدی قرار دارند، بیشتر از کودکان کمدرآمدتر مفید است؟
ما چهکاری را انجام دادیم؟
ما به دنبال مطالعاتی بودیم که تاثیرات توزیع وعدههای غذایی در مدارس را برای دانشآموزان پنج تا 19 سال ارزیابی کردند. ما مطالعات تصادفیسازیشدهای را وارد کردیم که دانشآموزان یا مدارس را به صورت تصادفی به گروههای مطالعه مختلف اختصاص میدهند. بااینحال، از آنجا که انجام مطالعات تصادفیسازیشده همیشه امکانپذیر نیست، مطالعات تصادفیسازینشدهای را وارد کردیم که گروههای دریافت وعدههای غذایی در مدارس را با گروههایی مقایسه کردند که هیچ وعده غذایی را در مدرسه دریافت نکردند. این مطالعات تصادفیسازینشده میبایست پیامدها را حداقل دوبار اندازهگیری کرده باشند؛ یکبار در ابتدای مطالعه و بار دیگر در پایان آن. اطمینان خود را به یافتهها برای هر پیامد بهطور جداگانه ارزیابی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
ما 13 مطالعه تصادفیسازیشده و 27 مطالعه تصادفیسازینشده را یافتیم، که در مجموع شامل بیشاز 91,995 دانشآموز پنج تا 19 سال بودند. یک مطالعه شامل 59,613 دانشآموز بود، درحالیکه دیگر مطالعات بین 40 و 6038 دانشآموز داشتند. در تمام مطالعات، تعداد مشابهی از پسران و دختران حضور داشتند، اگرچه سه مطالعه فقط شامل دختران بودند. بیشتر مطالعات در کشورهایی با سطح درآمد پائین و متوسط (34 مطالعه) انجام شدند، درحالیکه شش مطالعه از کشورهای ثروتمند بودند.
در کشورهایی با سطح درآمد پائین و متوسط، توزیع وعدههای غذایی در مدارس منجر به افزایش اندکی در نمرات آزمون ریاضی میشود، اما ممکن است تاثیری اندک تا عدم تاثیر بر نمرات آزمون خواندن داشته باشد. توزیع وعدههای غذایی در مدارس منجر به افزایش اندک در موارد ثبتنام در مدرسه میشود، اما ممکن است تاثیری اندک تا عدم تاثیر بر حضور دانشآموزان در مدرسه داشته باشد. توزیع وعدههای غذایی در مدارس احتمالا منجر به افزایش اندک در قد و وزن دانشآموزان نسبت به سن آنها میشوند. ما مطمئن نیستیم که آنها اضافهوزن و چاقی را کاهش میدهند یا خیر.
در کشورهای ثروتمند، یک مطالعه شواهد بسیار نامطمئنی را ارائه داد مبنی بر اینکه توزیع وعدههای غذایی در مدارس ممکن است حضور دانشآموز را در مدرسه اندکی افزایش دهد.
محدودیتهای شواهد چه هستند؟
از آنجا که مطالعات واجد شرایط بسیار کمی را در کشورهای ثروتمند یافتیم، توصیه نمیکنیم یافتههای خود را در این زمینه به کار ببریم.
ما به نتایج نمرات آزمون ریاضی و ثبتنام در مدرسه اطمینان داریم. ما به نتایج مربوط به قد و وزن برای سن اطمینان متوسطی داریم، زیرا نگرانیهایی در مورد روشهای انجام مطالعه داشتیم. ما به نتایج نمرات آزمون خواندن و حضور در مدرسه اطمینان کمی داریم، زیرا نگرانیهایی در مورد روشهای انجام مطالعه داشتیم و نتایج میان کارآزماییها بهطور قابلتوجهی متفاوت بودند. ما به نتایج مربوط به اضافهوزن/چاقی اطمینان نداریم، زیرا نگرانیهایی در مورد روشهای انجام مطالعه داریم، دو مطالعه پیامد را به روشهای مختلفی اندازهگیری کردند، و یکی از مطالعات بسیار کوچک بود.
چندین مطالعه به دلیل شرایط خاص خود با موانعی مانند تعارض، خشکسالی، تاخیرهای اداری، و مشکلات توزیع بودجه به تهیهکنندگان غذا، همچنین اشتیاق برای شروع توزیع وعدههای غذایی در مدارس در مدارس گروه کنترل مواجه شدند.
ما به شواهد بیشتری در مورد توزیع وعدههای غذایی در مدارس و تاثیر آنها بر دانشآموزان محروم - بهویژه دانشآموزان دوره متوسطه - در کشورهایی با تمام سطوح درآمدی نیاز داریم. ما همچنین به مطالعات بیشتری نیاز داریم که تفاوت میان گروههای محروم و کودکان مرفهتر را در کشورهای ثروتمند ارزیابی کنند. ما پیشنهاد میکنیم که محققان، متخصصان تغذیه مدارس، معلمان و والدین برای تدوین مجموعهای از پیامدهای کلیدی همکاری کنند، و این پیامدها در یک مخزن با دسترسی آزاد قرار داده شوند.
شواهد تا چه زمانی بهروز است؟
این مطالعه، مرور سال 2007 را از بررسی برنامههای توزیع وعدههای غذایی در مدارس، بهروز کرده و گسترش میدهد. شواهد تا نوامبر 2024 بهروز است.
منابع حمایت مالی
Dubai Cares این مرور را از طریق World Food Program School Feeding Program حمایت مالی کرد. دانشکده بهداشت و پزشکی گرمسیری لندن نیز بودجه این مرور را تامین کرد. تامینکنندگان مالی هیچ نفوذی در نتایج این مرور نداشتند.
مطالعه چکیده کامل
اهداف
1. ارزیابی اثربخشی برنامههای تغذیه در مدارس برای بهبود سلامت جسمانی و روانشناختی کودکانی که در سراسر جهان دچار محرومیتهای اجتماعیاقتصادی هستند.
2. ارزیابی اثربخشی برنامههای تغذیه در مدارس برای بهبود سلامت کودکان دچار محرومیت اجتماعیاقتصادی در مقایسه با کودکانی که از مزایای بیشتری برخوردارند.
روشهای جستوجو
تا نوامبر 2023، تعداد 17 بانک اطلاعاتی چندرشتهای (multidisciplinary) و پایگاه ثبت کارآزمایی را جستوجو کردیم. در نوامبر 2024، دو متخصص اطلاعات، جستوجوی تکمیلی را برای یافتن کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (randomised controlled trials; RCTs) انجام دادند. منابع مطالعات و مرورهای مرتبط واردشده را بهصورت دستی جستوجو کردیم.
نتیجهگیریهای نویسندگان
در LMICها، اجرای برنامههای تغذیه در مدرسه منجر به بهبودی جزئی در پیشرفت تحصیلی در درس ریاضی میشود، اما ممکن است تاثیری اندک تا عدم تاثیر را بر پیشرفت تحصیلی در خواندن برجای بگذارد. برنامههای تغذیه در مدارس منجر به افزایش اندکی در ثبتنام در مدرسه میشوند، اما ممکن است تاثیری اندک تا عدم تاثیر بر حضور دانشآموزان در مدرسه داشته باشند. آنها احتمالا منجر به افزایش جزئی در HAZ و WAZ میشوند. ممکن است ارتباط کمی میان دریافت تغذیه در مدرسه و اضافهوزن/چاقی وجود داشته باشد یا اصلا ارتباطی وجود نداشته باشد، اما شواهد بسیار نامطمئن است.
ما توصیه میکنیم که محققان و سیاستگذاران، انجام پژوهش را به عنوان بخش جداییناپذیر از فرآیند اجرای برنامهها در نظر بگیرند. برای کاهش ناهمگونی در پیامدها، هماهنگی بیشتر تحقیقات را توصیه میکنیم و اینکه محققان و ذینفعان برای شناسایی مجموعهای از پیامدها با هم همکاری داشته باشند.
حمایت مالی
نویسندگان مایل هستند از اهداکنندگان زیر به خاطر حمایت سخاوتمندانهشان در امکانپذیر ساختن انجام این مرور تشکر کنند: Dubai Cares/World Food Programme's School Meals and Social Protection Service/Research Consortium for School Health and Nutrition.
ثبت
پروتکل (2022): https://doi.org/10.1002/14651858.CD014794 ؛ مرور اصلی (2007): https://doi.org/10.1002/14651858.CD004676.pub2 ؛ پروتکل اصلی کمپبل (Campbell) (2006): doi.org/10.1002/CL2.12
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
ین مرور کاکرین در ابتدا به زبان انگلیسی منتشر شد. مسوولیت صحت ترجمه بر عهده تیم ترجمه است که آن را تهیه کرده است. روند ترجمه با دقت انجام شده و از فرآیندهای استاندارد برای تضمین کنترل کیفیت پیروی میکند. با این حال، در صورت عدم تطابق، ترجمههای نادرست یا نامناسب، متن اصلی انگلیسی معتبر است.
