پیامهای کلیدی
-
Xpert MTB/RIF Ultra یک تست سریع است که احتمالا زمان لازم برای تشخیص سل (TB) و زمان از تشخیص تا شروع درمان را کاهش میدهد.
-
استفاده از Xpert MTB/RIF Ultra، مرگومیر به هر علتی را که در عرض 18 ماه رخ دهد، کاهش نمیدهد.
-
مطالعات موجود در این مرور، به بررسی این موضوع نپرداختند که استفاده از تستهای سریع، بهبودی از TB (درمان قطعی) را بهبود میبخشند یا خیر.
سل چیست؟
سل (TB) یک عفونت باکتریایی جدی است که عمدتا ریهها را درگیر میکند. TB باعث بروز نشانههایی مانند سرفه، تب و کاهش وزن میشود. همچنین میتواند به دیگر قسمتهای بدن گسترش یابد. کودکان، بهویژه کودکان زیر پنج سال، آسیبپذیرتر بوده و ممکن است به اشکال خفیف تا شدید این بیماری مبتلا شوند. TB در هر سال افراد زیادی را مبتلا میکند، و تا حد زیادی قابل درمان است، اگرچه اگر درمانهای استاندارد موثر نباشند، خطر مرگومیر وجود دارد. TB مقاوم به دارو نوعی از TB است که درمان آن دشوارتر است زیرا به داروهای رایج پاسخ نمیدهد.
چرا از تستهای سریع استفاده میشود؟
روشهای تشخیصی مرسوم برای TB، مانند بررسی میکروسکوپی اسمیر و کشت، از بررسی نمونهها زیر میکروسکوپ (ابزاری نوری که از لنز برای بزرگنمایی باکتریها استفاده میکند) یا رشد باکتریها در آزمایشگاه استفاده میکنند. نوع جدیدتری از تست که به عنوان تست مولکولی (یا «تست تکثیر اسید نوکلئیک (nucleic acid amplification test)») شناخته میشود، ماده ژنتیکی را در نمونهای از مایعات بدن (مثلا خلط (بزاق)) چندینبار بزرگنمایی میکند تا وجود باکتری TB را تشخیص دهد. برخی از تستهای مولکولی، مانند Xpert MTB/RIF Ultra، میتوانند مقاومت در برابر ریفامپیسین (rifampicin) را، که یک داروی پرکاربرد برای درمان TB است، نیز تشخیص دهند. تستهای مولکولی برای تشخیص سریعتر و دقیقتر TB پیشنهاد شدهاند. این امر میتواند به بیماران کمک کند تا درمان مناسب را سریعتر دریافت کنند.
انواع مختلفی از تستهای سریع مولکولی TB وجود دارند، که در نحوه انجام و محل استفاده آنها تفاوتهایی دیده میشود. برخی از آنها در آزمایشگاهها انجام میشوند، درحالیکه برخی دیگر در کلینیکها یا در محل مراقبت از بیمار استفاده میشوند. سازمان جهانی بهداشت (WHO) تستها را به سه دسته طبقهبندی کرده که آنها را تستهای خودکار مبتنی بر آزمایشگاه (مانند Xpert MTB/RIF Ultra؛ Truenat MTB-RIF Dx و Truenat MTB Plus)، تستهای آزمایشگاهی دستی (مانند TB-LAMP) و تستهای خودکار نسبتا پیچیده (مانند FluoroType XDR-TB) نامیدهاند. اگرچه معمولا کارکنان سلامت تصمیم میگیرند که از کدام تست استفاده کنند، بیماران در کلینیکهای خصوصی ممکن است بتوانند از میان گزینههای موجود، یکی را انتخاب کنند.
ما به دنبال چه یافتهای بودیم؟
ما خواستیم بدانیم که تستهای سریع TB، تاثیری بر پیامدهای سلامت، از جمله مرگومیر، بهبودی (درمان)، قطع درمان، و زمان لازم برای تشخیص TB و شروع درمان، میگذارند یا خیر.
ما چهکاری را انجام دادیم؟
ما به دنبال شواهدی از مطالعاتی بودیم که به عنوان «کارآزماییهای بالینی» شناخته شده و تستهای سریع TB را با روشهای مرسوم تست TB، مانند بررسی میکروسکوپی اسمیر و کشت، مقایسه کردند. یافتهها را جمعبندی کرده و براساس نحوه طراحی مطالعات و تعداد افرادی که شرکت کردند، در مورد قابلیت اطمینان یا اعتبار نتایج، قضاوت کردیم.
نتایج اصلی این مرور چه بودند؟
ما دو کارآزمایی بالینی را از سه گزارش منتشرشده بین سالهای 2021 و 2024 شناسایی کردیم. این دو کارآزمایی شامل 11,228 بزرگسال بودند که برای TB تست شدند. بیشتر شرکتکنندگان اهل اوگاندا (یک کشور کمدرآمد) و تعداد کمتری از آفریقای جنوبی (کشوری با درآمد متوسط رو به بالا) بودند. هیچ اطلاعاتی در مورد میزان بهبودی بیماران در دسترس نبود.
اگرچه مرور ما بهطور کلی بر تستهای سریع TB متمرکز بود، تمام شواهد موجود از دو کارآزمایی به دست آمدند که تست Xpert MTB/RIF Ultra را ارزیابی کردند. این تست، موارد مرگومیر به هر علتی را در شش ماه یا 18 ماه کاهش نداد. بااینحال، در مقایسه با روشهای مرسوم تست، روند تشخیص TB و شروع درمان را احتمالا تسریع کرد. افرادی که با Xpert MTB/RIF Ultra تست شدند، در مقایسه با بررسی میکروسکوپی اسمیر، احتمال بیشتری داشت که درمان را متوقف کنند. این مطالعات بررسی نکردند که تستهای سریع TB، درمان را بهبود بخشیدند یا خیر.
محدودیتهای شواهد چه بودند؟
ما شواهد را فقط برای تست Xpert MTB/RIF Ultra یافتیم و شواهدی را برای هیچ تست سریع TB دیگر پیدا نکردیم. هیچیک از مطالعات گزارش نکردند که این تستها چگونه بر بهبودی بیمار تاثیر گذاشتند. تمام مطالعات واردشده بر بزرگسالان متمرکز بودند، بنابراین مشخص نیست که یافتهها در مورد کودکان و نوجوانان نیز صدق میکنند یا خیر. مطالعات از روشهای آماری متفاوتی نیز برای گزارش زمان لازم تا تشخیص و درمان استفاده کردند، که مقایسه نتایج آنها را دشوار میسازد. ما اعتماد خود را به شواهد در سطح متوسط ارزیابی کردیم، زیرا بزرگترین کارآزمایی بهوضوح توضیح نداد که چگونه زمان صرفشده برای تشخیص TB و زمان صرفشده برای شروع درمان را اندازهگیری یا برنامهریزی کرد.
این شواهد تا چه زمانی بهروز است؟
شواهد براساس جستوجوهای انجامشده در منابع علمی پزشکی تا 21 ژانویه 2025 است.
مطالعه چکیده کامل
اهداف
ارزیابی تاثیرات سه دسته از NAATهای سریع - خودکار با پیچیدگی کم (low-complexity automated) (LC-aNAATs)، دستی با پیچیدگی کم (low-complexity manual) (LC-mNAATs) و خودکار با پیچیدگی متوسط (moderate-complexity automated) (MC-aNAATs) - در مقایسه با بررسی میکروسکوپی اسمیر یا کشت باکتریایی بر پیامدهای بیمار در افراد تحت بررسی برای TB، صرفنظر از سن یا شدت بیماری. هدف ثانویه ما ارزیابی تاثیرات سه دسته از NAATهای سریع در جمعیتهای آسیبپذیر مانند کودکان و افراد مبتلا به HIV بود، تا ملاحظات عدالت در سلامت را مورد توجه قرار دهیم.
روشهای جستوجو
ما از 1900 تا 21 ژانویه 2025، در Cochrane CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase، پنج بانک اطلاعاتی کتابشناختی (bibliographic) الکترونیکی دیگر، و دو پایگاه ثبت کارآزمایی، جستوجو کردیم. ما همچنین فهرست منابع مقالات واردشده و مرورهای سیستماتیک مرتبط را برای شناسایی مطالعات بیشتر بررسی کردیم. از طریق فراخوان عمومی WHO برای جمعآوری دادهها، که از 30 نوامبر 2023 تا 15 فوریه 2024 ادامه داشت، با تولیدکنندگان، محققان، و متخصصانی که روی تستهای تشخیصی جدید برای TB کار میکردند، تماس گرفتیم.
نتیجهگیریهای نویسندگان
براساس شواهد محدود حاصل از دو کارآزمایی که Xpert MTB/RIF Ultra را با بررسی میکروسکوپی اسمیر مقایسه کردند، استفاده از Xpert MTB/RIF Ultra برای تست TB، تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را در مورتالیتی به هر علتی در شش و 18 ماه ایجاد میکند. Xpert MTB/RIF Ultra احتمالا زمان لازم برای تشخیص TB و زمان لازم برای شروع درمان را کاهش میدهد. استفاده از Xpert MTB/RIF Ultra در مقایسه با بررسی میکروسکوپی اسمیر، خطر از دست دادن بیماران را در دوره پیگیری افزایش میدهد. هیچ دادهای در مورد تاثیرات Xpert MTB/RIF Ultra در مقایسه با بررسی میکروسکوپی اسمیر یا کشت بر میزان درمان سل وجود نداشت.
حمایت مالی
این مرور کاکرین توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) حمایت مالی شد.
ثبت
پروتکل از طریق Open Science Framework registry در https://osf.io/puax2 در دسترس است.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
ین مرور کاکرین در ابتدا به زبان انگلیسی منتشر شد. مسوولیت صحت ترجمه بر عهده تیم ترجمه است که آن را تهیه کرده است. روند ترجمه با دقت انجام شده و از فرآیندهای استاندارد برای تضمین کنترل کیفیت پیروی میکند. با این حال، در صورت عدم تطابق، ترجمههای نادرست یا نامناسب، متن اصلی انگلیسی معتبر است.
