مداخلات درمانی در مدیریت اختلالات مزمن بویایی پس از ابتلا به کووید-19

چرا این موضوع مهم است؟

حس بویایی برای لذت بردن از بو و طعم مواد خوراکی حیاتی، و برای ایمنی فرد مهم است. در طول همه‌گیری کووید-19 تمرکز فزاینده‌ای بر تغییر در حس بویایی به عنوان یکی از نشانه‌های اولیه ابتلا به این عفونت وجود داشته است. این وضعیت می‌تواند باعث کاهش، تغییر یا از بین رفتن کامل حس بویایی شود. این وضعیت برای اکثر افراد موقتی است، با این حال برای برخی نیز تا هفته‌ها یا حتی ماه‌ها طول می‌کشد. اگر شخصی حس بویایی خود را به مدت طولانی از دست داده باشد (بیش از چهار هفته پس از ابتلا به کووید-19)، نمی‌دانیم که درمانی برای کمک به بهبود آن وجود دارد یا خیر.

شواهد را چگونه شناسایی و ارزیابی کردیم؟

با جست‌وجو در منابع علمی پزشکی، مطالعات مرتبط را شناسایی کرده و نتایج را خلاصه کردیم. کیفیت مطالعات هم‌چنین قطعیت شواهد را ارزیابی کردیم. عوامل موثر بر آن عبارت بودند از حجم نمونه مطالعات، روش‌های انجام مطالعه و نحوه گزارش‌دهی نتایج توسط محققان. بر این اساس، سطح قطعیت شواهد را بسیار پائین، پائین، متوسط یا بالا طبقه‌بندی کردیم.

آنچه ما به دست آوردیم

دو مطالعه کوچک را برای ورود در این مرور یافتیم، که شامل 30 نفر بودند. همه شرکت‏‌کنندگان از نظر حس بویایی مشکل داشتند که حداقل چهار هفته طول کشیده، و پس از ابتلا به عفونت کووید-19 شروع شد. مشکلات مربوط به حس بویایی با استفاده از تست‌های ویژه شناسایی حس بویایی‌ای تشخیص داده شدند که توسط تیم تحقیقاتی به کار گرفته شدند. بیماران به‌طور تصادفی به دو گروه تقسیم شدند: افرادی که تحت درمان قرار گرفته و افرادی که درمانی را دریافت نگرفتند.

درمان در یک مطالعه شامل تجویز یک دوره از قرص‌های کورتیکواستروئید («سیستمیک») و شست‌وشوی بینی (با محلولی متشکل از کورتیکواستروئیدها، دکونژستانت و عاملی که مخاط را تجزیه می‌کند) بود. مطالعه دوم از یک دوره کمکی تحت عنوان پالمیتویل‌اتانول‌آمید (palmitoylethanolamide) و لوتئولین (luteolin) استفاده کرد.

⁧⁧⁩⁩کورتیکواستروئیدهای سیستمیک و شست‌وشوی بینی (کورتیکواستروئیدها/ضد-احتقان/موکولیتیک داخل بینی) در مقایسه با عدم-درمان⁧⁧⁩⁩

ما نمی‌دانیم که مصرف قرص‌های کورتیکواستروئید همراه با شست‌وشوی بینی در موارد زیر بهتر از عدم-درمان است یا بدتر:

- بازگشت حس بویایی به وضعیت طبیعی پس از 40 روز؛
- تغییر در حس بویایی پس از 40 روز؛
- بروز هرگونه عوارض جانبی ناخواسته.

دلیل این امر آن است که شواهد شناسایی شده از قطعیت بسیار پائینی برخوردار بودند، عمدتا به این دلیل که فقط یک مطالعه شناسایی شد و آن هم شامل تعداد اندکی از بیماران بود.

پالمیتویل‌اتانول‌آمید و لوتئولین در مقایسه با عدم-درمان

ما نمی‌دانیم که در موارد زیر، مصرف پالمیتویل‌اتانول‌آمید و لوتئولین بهتر از عدم-درمان است یا بدتر:

- بازگشت حس بویایی به وضعیت طبیعی پس از 30 روز؛
- تغییر در حس بویایی پس از 30 روز؛
- بروز هرگونه عوارض جانبی ناخواسته.

دلیل این امر آن است که شواهد شناسایی شده از قطعیت بسیار پائینی برخوردار بودند، عمدتا به این دلیل که فقط یک مطالعه شناسایی شد و آن هم شامل تعداد اندکی از بیماران بود.

تعداد دیگری را از مطالعات در حال انجام یافتیم، اما هنوز هیچ نتیجه‌ای از آنها در دسترس نیست تا در این مرور گنجانده شوند.

این یافته به چه معنی است؟

مشخص نیست که استفاده از کورتیکواستروئیدها همراه با شست‌وشوی بینی، یا استفاده از مکمل پالمیتویل‌اتانول‌آمید و لوتئولین، ممکن است مشکلات حس بویایی را پس از ابتلا به کووید-19 درمان کنند یا خیر، یا اینکه این درمان‌ها به‌طور بالقوه می‌توانند باعث آسیب شوند یا خیر.

دیگر روش‌های درمانی تحت بررسی قرار دارند. این مرور یک «مرور سیستماتیک پویا» است، به این معنی که مرتبا به دنبال مطالعات جدیدی خواهیم بود که ممکن است مرتبط با موضوع باشند، و به محض در دسترس قرار گرفتن نتایج بیشتر، این مطالعه به‌روز خواهد شد.

این مرور تا چه زمانی به‌روز‌‌ است؟

شواهد ارائه شده در این مرور کاکرین تا اکتبر 2021 به‌روز است.

نتیجه‌گیری‌های نویسندگان: 

شواهد بسیار محدودی در مورد اثربخشی و آسیب‌های ناشی از درمان‌های اختلال مزمن عملکرد بویایی پس از ابتلا به عفونت کووید-19 در دسترس است. با این حال، کارآزمایی‌های در حال انجام دیگری را نیز در این زمینه شناسایی کرده‌ایم. از آنجا که این یک مرور سیستماتیک پویا است، با در دسترس قرار گرفتن نتایج جدید، داده‌ها را به‌‌طور منظم به‌روز می‌کنیم.

خلاصه کامل را بخوانید...
پیشینه: 

اختلال بویایی (olfactory dysfunction) نتیجه‌ای است شایع از ابتلا به عفونت کووید-19 و نشانه‌های پایدار آن می‌توانند تاثیر عمیقی بر کیفیت زندگی داشته باشند. در حال حاضر دستورالعمل‌های محدودی در مورد بهترین روش درمان این وضعیت وجود دارد. مداخلات مختلفی برای ارتقای بهبودی پیشنهاد شده، از جمله دارو-درمانی و آموزش و تمرین بویایی. با این حال، مشخص نیست که این مداخلات سودمند هستند یا خیر. این مطالعه، به‌روزرسانی مرور سال 2021 است که یک مطالعه دیگر به آن اضافه شد.

اهداف: 

1) ارزیابی فواید و مضرات هر مداخله درمانی در مقابل عدم-درمان برای افراد مبتلا به اختلال مزمن عملکرد بویایی ناشی از ابتلا به عفونت کووید-19.

2) به‌روز نگاه داشتن شواهد، با استفاده از رویکرد مرور سیستماتیک پویا.

روش‌های جست‌وجو: 

متخصص اطلاعات گروه گوش و حلق و بینی (ENT) در کاکرین برای یافتن کارآزمایی‌های منتشرشده و منتشرنشده به جست‌وجو در پایگاه ثبت گروه گوش و حلق و بینی (ENT) در کاکرین؛ پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌ شده کاکرین (CENTRAL)؛ Ovid MEDLINE؛ Ovid Embase؛ CINAHL؛ Web of Science؛ ClinicalTrials.gov؛ ICTRP و منابع دیگر پرداخت. تاریخ آخرین جست‌وجو 20 اکتبر 2021 بود.

معیارهای انتخاب: 

کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) را در افراد مبتلا به اختلال بویایی مرتبط با کووید-19 وارد کردیم که حداقل برای چهار هفته ادامه داشت. مطالعات هر نوع مداخله‌ای را با عدم-درمان یا دارونما (placebo) مقایسه كردند.

گردآوری و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها: 

از روش‌های استاندارد کاکرین بهره بردیم. پیامدهای اولیه، بهبود حس بویایی، کیفیت زندگی مرتبط با بیماری و عوارض جانبی جدی در نظر گرفته شدند. پیامدهای ثانویه عبارت بودند از تغییر در حس بویایی، کیفیت عمومی زندگی، شیوع پاروسمی (parosmia) و دیگر عوارض جانبی (از جمله خون دماغ/ترشحات خونی). از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) برای ارزیابی قطعیت شواهد برای هر پیامد بهره گرفتیم.

نتایج اصلی: 

دو مطالعه را با 30 شرکت‌کننده وارد کردیم. این مطالعات مداخلات زیر را ارزیابی کردند: کورتیکواستروئیدهای سیستمیک به علاوه کورتیکواستروئید/موکولیتیک/دکونژستانت داخل بینی و پالمیتویل‌اتانول‌آمید (palmitoylethanolamide) به اضافه لوتئولین (luteolin).

کورتیکواستروئیدهای سیستمیک به همراه کورتیکواستروئید/موکولیتیک/دکونژستانت داخل بینی در مقایسه با عدم انجام مداخله⁧

یک RCT تکی را با 18 شرکت‌کننده وارد کردیم که حداقل 30 روز پس از ابتلا به عفونت کووید-19 دچار آنوسمی بودند. شرکت‌کنندگان یک دوره 15-روزه را از کورتیکواستروئیدهای خوراکی همراه با شست‌وشوی بینی (شامل یک محلول کورتیکواستروئید/موکولیتیک/دکونژستانت داخل بینی) یا عدم انجام مداخله دریافت کردند. از تست سایکوفیزیکال برای ارزیابی عملکرد بویایی در روز 40 استفاده شد. این یک مطالعه واحد و کوچک بوده و سطح قطعیت شواهد برای همه پیامدها، بسیار پائین بود. ما نتوانستیم از داده‌های عددی موجود به نتیجه‌گیری معناداری دست یابیم.

پالمیتویل‌اتانول‌آمید به همراه لوتئولین در مقایسه با عدم انجام مداخله

یک RCT تکی را با 12 شرکت‌کننده وارد کردیم که حداقل 90 روز پس از ابتلا به عفونت کووید-19 دچار آنوسمی یا هیپوسمی بودند. شرکت‌کنندگان یک دوره 30-روزه پالمیتویل‌اتانول‌آمید و لوتئولین یا عدم انجام مداخله را دریافت کردند. از تست سایکوفیزیکال برای ارزیابی عملکرد بویایی در روز 30 استفاده شد. این یک مطالعه واحد و کوچک بوده و سطح قطعیت شواهد برای همه پیامدها، بسیار پائین بود. ما نتوانستیم از داده‌های عددی موجود به نتیجه‌گیری معناداری دست یابیم.

یادداشت‌های ترجمه: 

این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.

Tools
Information