تعداد 10 مطالعه انجام شده را در آسیا، اروپا، خاورمیانه و شمال آفریقا با مجموع 892 شرکت‌کننده شناسایی کردیم که به مدت 7 روز تا 6 ماه تحت درمان قرار گرفتند و به مدت 7 روز تا 1.5 سال پیگیری شدند.

ویژگی‌های مطالعه و خطر سوگیری (bias)

در اکثر مطالعات، شرکت‌کنندگان عمدتا مرد بودند (محدوده: %44 تا 90%)، محدوده سنی بین 9 و 82 سال گزارش شد. سه مطالعه اطلاعاتی را در مورد ثبت کارآزمایی گزارش کردند، اما هیچ پروتکل منتشر شده‌ای را از مطالعه پیدا نکردیم. اکثر کارآزمایی‌ها حجم نمونه کوچکی داشتند که 18 تا 90 شرکت‌کننده در هر مطالعه وارد شدند؛ تنها استثنا کارآزمایی‌ای بود که 350 شرکت‌کننده را ثبت‌نام کرد. اکثر مطالعات را در معرض خطر سوگیری (bias) بالا یا نامشخص در سراسر حوزه‌های خطر سوگیری ارزیابی کردیم.

یافته‌ها

تعداد 10 مطالعه را با 892 شرکت‌کننده مبتلا به EKC وارد کرده و تاثیرات ترکیبی مداخله را در آنالیزهای طبقه‌بندی شده بر اساس درمان کنترل حاوی استروئید یا اشک مصنوعی تخمین زدیم. شش کارآزمایی در مقایسه مداخلات موضعی (پوویدون-آیوداین [povidone-iodine; PVP-I]، تری‌فلوریدین (trifluridine)، گانسیکلوویر (ganciclovir)، دگزامتازون (dexamethasone) به اضافه نئومایسین (neomycin)) با اشک مصنوعی (یا سالین (saline)) مشارکت کردند. شواهدی با قطعیت بسیار پائین از دو کارآزمایی که تری‌فلوریدین یا گانسیکلوویر را با اشک مصنوعی مقایسه کردند، تاثیرات متناقضی را بر کوتاه کردن میانگین مدت زمان نشانه‌ها یا علائم کاردینال EKC نشان داد. شواهدی با قطعیت پائین بر اساس دو مطالعه (409 شرکت‌کننده) نشان داد شرکت‌کنندگانی که فقط با PVP-I درمان شدند، در مقایسه با افراد تحت درمان با اشک مصنوعی، در طول هفته نخست درمان، اغلب با رفع نشانه‌ها (خطر نسبی (RR): 1.15؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.07 تا 1.24) و علائم (RR: 3.19؛ 95% CI؛ 2.29 تا 4.45) روبه‌رو شدند. شواهدی با قطعیت بسیار پائین از دو مطالعه (77 شرکت‌کننده) نشان داد PVP-I یا گانسیکلوویر در مقایسه با اشک‌های مصنوعی طی 30 روز پس از درمان، از ایجاد انفیلترات ساب‌اپیتلیال (subepithelial infiltrates; SEI) پیشگیری کرد (RR: 0.24؛ 95% CI؛ 0.10 تا 0.56).

چهار مطالعه مداخلات موضعی (تاکرولیموس، سیکلوسپورین A [CsA]، تری‌فلوریدین، PVP-I + دگزامتازون) را با استروئیدهای موضعی، و یک کارآزمایی فلورومتولون (fluorometholone; FML) را به همراه پلی‌وینیل الکل ید (polyvinyl alcohol iodine; PVA-I) با FML به همراه لووفلوکساسین (levofloxacin) مقایسه کرد. شواهد از یک کارآزمایی نشان داد نشانه‌ها در چشم‌های بیشتری که PVP-I 1.0% را به همراه دگزامتازون 0.1% دریافت کردند، در مقایسه با چشم‌هایی که فقط با دگزامتازون درمان شدند، تا روز هفتم برطرف شدند (RR: 9.00؛ 95% CI؛ 1.23 تا 66.05؛ 52 چشم). در دو کارآزمایی، چشم‌های کمتری که با PVP-I یا PVA-I به همراه استروئید درمان شدند، در مقایسه با استروئید تنها یا استروئید به همراه لووفلوکساسین، طی 15 روز پس از درمان دچار SEI شدند (RR: 0.08؛ 95% CI؛ 0.01 تا 0.55؛ 69 چشم). یک مطالعه نشان داد که CsA برای رفع SEI طی چهار هفته پس از درمان موثرتر از استروئید نبود (RR: 0.84؛ 95% CI؛ 0.67 تا 1.06؛ N = 88). شواهد حاصل از کارآزمایی‌هایی که مداخلات موضعی را با استروئیدها مقایسه کردند، در مجموع از قطعیت بسیار پائینی برخوردار بودند.

عوارض جانبی

عوامل ضد-ویروسی یا ضد-میکروبی به همراه استروئید از نظر ناراحتی چشمی هنگام مصرف دارو، تفاوتی با اشک مصنوعی نداشتند (RR: 9.23؛ 95% CI؛ 0.61 تا 140.67؛ N = 19). قطره‌های چشمی CsA و تاکرولیموس در مقایسه با استروئیدها با موارد بیشتری از ناراحتی شدید چشمی و گاهی اوقات عدم تحمل همراه بودند (RR: 4.64؛ 95% CI؛ 1.15 تا 18.71؛ 2 مطالعه؛ N = 141). تاکرولیموس در مقایسه با استروئیدها، خطر افزایش فشار داخل چشم را بیشتر نکرد (RR: 0.07؛ 95% CI؛ 0 تا 1.13؛ 1 مطالعه؛ N = 80)، در حالی که تری‌فلوریدین هیچ خطر بیشتری را در مقایسه با جایگزین اشک ایجاد نکرد (RR: 5.50؛ 95% CI؛ 0.31 تا 96.49؛ 1 مطالعه؛ N = 97). به‌طور کلی، عفونت شدید باکتریایی نادر بود (یک نفر از 23 کاربر CsA) و با استفاده از استروئید مداخله ارتباطی نداشت (RR: 3.63؛ 95% CI؛ 0.15 تا 84.98؛ N = 51). قطعیت شواهد برای همه تخمین‌ها در سطح پائین یا بسیار پائین بود.