هدف مطالعه مروری
هدف از انجام این ترکیب شواهد کیفی کاکرین، کشف عواملی بود که بر دیدگاه‌ها و عملکرد والدین در مورد دریافت واکسن‌های معمول دوران کودکی تاثیر می‌گذارند. برای انجام این کار، مطالعات کیفی دیدگاه‌ها، تجربیات و عملکرد والدین را جست‌وجو و آنالیز کردیم.
این ترکیب تکمیل‌کننده دیگر مرورهای کاکرین است که تاثیر استراتژی‌های بهبود جذب واکسیناسیون دوران کودکی را ارزیابی می‌کنند.
پیام‌های کلیدی
عوامل بسیاری بر دیدگاه‌ها و شیوه‌های واکسیناسیون والدین تاثیر می‌گذارند، از جمله عوامل مربوط به ادراکات فردی، روابط اجتماعی، و زمینه وسیع‌تری که والدین در آن زندگی می‌کنند. هنگامی که والدین در مورد انجام واکسیناسیون برای فرزندان خود تصمیم می‌گیرند، اغلب نه تنها در مورد آنچه در مورد واکسن فکر می‌کنند، بلکه در مورد اینکه چه هستند، برای چه چیزی ارزش قائل هستند و با چه کسی هم‌ذات‌پنداری می‌کنند، ارتباط برقرار می‌کنند.
چه موضوعی در این سنتز بررسی شد؟
انجام واکسیناسیون در دوران کودکی یکی از موثرترین راه‌های پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های جدی و مرگ‌ومیر در کودکان است. با این حال، در سراسر جهان، بسیاری از کودکان به دلایل متعددی، همه واکسن‌های توصیه‌شده را دریافت نمی‌کنند. چندین دلیل بالقوه برای این امر وجود دارند. واکسن‌ها ممکن است در دسترس نباشند، یا والدین ممکن است در دسترسی به خدمات واکسیناسیون با مشکل مواجه شوند. برخی از والدین ممکن است واکسن‌ها و خدمات واکسیناسیون موجود را نپذیرند.
درک ما از اینکه چه عاملی بر دیدگاه‌ها و اعمال والدین در مورد واکسیناسیون دوران کودکی تاثیر می‌گذارد، و اینکه چرا برخی از والدین ممکن است واکسن را برای فرزندان خود نپذیرند، هم‌چنان محدود است. تحقیقات کیفی به بررسی چگونگی درک و تجربه افراد از دنیای اطراف خود می‌پردازند، و بنابراین برای بررسی این مسائل از موقعیت خوبی برخوردار هستند.
یافته‌های اصلی این مرور چه هستند؟
در این آنالیز 27 مطالعه را وارد کردیم. مطالعات در آفریقا، آمریکا، آسیای جنوب-شرقی، اروپا و غرب اقیانوس آرام انجام شدند، و شامل محیط‌های شهری و روستایی و همچنین کشورهایی با درآمد بالا، متوسط و پائین بودند.
بسیاری از عوامل پیچیده بر دیدگاه‌ها و شیوه‌های واکسیناسیون والدین تاثیر می‌گذارند، که آنها را به چهار موضوع تقسیم کردیم.
نخست، ایده‌ها و شیوه‌های واکسیناسیون والدین ممکن است تحت تاثیر ایده‌ها و عملکردهای گسترده‌تر آنها پیرامون سلامت و بیماری به‌طور کلی، و به‌طور خاص در رابطه با فرزندانشان، و درک آنها از نقش واکسیناسیون در این زمینه باشد. دوم، بسیاری از ایده‌ها و شیوه‌های واکسیناسیون والدین تحت تاثیر ایده‌ها و شیوه‌های واکسیناسیون افرادی بود که از نظر اجتماعی با آنها مخلوط می‌شدند. در همان زمان، ایده‌ها و شیوه‌های مشترک واکسیناسیون به برخی از والدین کمک کرد تا روابط اجتماعی برقرار کنند، که به‌نوبه‌خود دیدگاه‌ها و شیوه‌های آنها را در مورد واکسیناسیون تقویت کرد. سوم، ایده‌ها و شیوه‌های واکسیناسیون والدین ممکن است تحت تاثیر مسائل و نگرانی‌های سیاسی گسترده‌تر و به‌ویژه اعتماد (یا بی‌اعتمادی) آنها به برنامه‌های واکسیناسیون قرار گیرند. در نهایت، ایده‌ها و شیوه‌های واکسیناسیون والدین ممکن است تحت تاثیر دسترسی و تجربیات آنها از خدمات واکسیناسیون و کارکنان خط-مقدم مراقبت‌های سلامت آنها قرار گیرند.
دو مفهوم را برای درک مسیرهای ممکن برای کاهش پذیرش واکسیناسیون دوران کودکی توسعه دادیم.
مفهوم اول، «منطق نئولیبرال (neoliberal logic)»، نشان می‌دهد که بسیاری از والدین، به‌ویژه از کشورهای پُر-درآمد، تصمیمات مرتبط با سلامت و مراقبت‌های سلامت را به‌عنوان مواردی از خطر، انتخاب و مسوولیت فردی درک می‌کنند. برخی از والدین این درک را در تضاد با برنامه‌های واکسیناسیون دارند، که بر خطر عمومی و سلامت جمعیت تاکید دارند. این تعارض درک شده باعث شد که برخی از والدین از انجام واکسیناسیون برای فرزندان خود کمتر استقبال کنند.
مفهوم دوم، «طرد اجتماعی (social exclusion)»، نشان می‌دهد که برخی از والدین، به ویژه از کشورهایی با سطح درآمد پائین و متوسط، به دلیل تجربه طرد اجتماعی، کمتر از واکسیناسیون دوران کودکی استقبال کردند. طرد اجتماعی ممکن است به روابط اعتماد میان دولت و مردم آسیب برساند، احساس انزوا و رنجش را ایجاد کند و در مواجهه با خدمات عمومی که کیفیت پائین و دسترسی به آنها دشوار است، انگیزه ایجاد کند. این عوامل به‌نوبه‌خود برخی از والدین را که از نظر اجتماعی طرد شده بودند به بی‌اعتمادی نسبت به واکسیناسیون، امتناع از واکسیناسیون به عنوان نوعی مقاومت یا راهی برای ایجاد تغییر یا اجتناب از واکسیناسیون به دلیل زمان، هزینه‌ها و ناراحتی که ایجاد می‌کند، سوق داد.
این مرور تا چه زمانی به‌روز است؟
به جست‌وجوی مطالعاتی پرداختیم که پیش از 3 جون 2020 منتشر شدند.
بررسی ما نشان داده که دیدگاه‌ها و شیوه‌های والدین در مورد واکسیناسیون دوران کودکی فرآیندهای اجتماعی پیچیده و پویایی هستند که شبکه‌های متعددی از نفوذ، معنا و منطق را منعکس می‌کنند. ما درک تئوری‌شده‌ای را از فرآیندهای اجتماعی ارائه کرده‌ایم که به پذیرش واکسیناسیون کمک می‌کنند (یا خیر)، در نتیجه مدل‌های فردگرایانه‌تر پذیرش واکسیناسیون را تکمیل می‌کنیم، اما همچنین آن را گسترش می‌دهیم. توسعه موفقیت‌آمیز مداخلات برای ترویج پذیرش و دریافت واکسیناسیون دوران کودکی مستلزم درک و سپس تطبیق با عوامل خاص موثر بر دیدگاه‌ها و شیوه‌های واکسیناسیون گروه(ها) در محیط هدف است. مضامین و مفاهیم توسعه‌یافته از طریق مطالعه ما می‌توانند به عنوان مبنایی برای به دست آوردن این درک و توسعه بعدی مداخلاتی باشند که به‌طور بالقوه با هنجارها، انتظارات و نگرانی‌های کاربران هدف بیشتر هماهنگ هستند.
انجام واکسیناسیون در دوران کودکی یکی از موثرترین راه‌های پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های جدی و مرگ‌ومیر در کودکان است. با این حال، در سراسر جهان، بسیاری از کودکان به دلایل متعددی، همه واکسن‌های توصیه‌شده را دریافت نمی‌کنند. واکسن‌ها ممکن است در دسترس نباشند، یا والدین ممکن است در دسترسی به خدمات واکسیناسیون با مشکل مواجه شوند؛ به عنوان مثال، به دلیل کیفیت پائین خدمات سلامت، دوری از مراکز بهداشتی، یا کمبود منابع مالی. برخی از والدین ممکن است واکسن‌ها و خدمات واکسیناسیون موجود را نپذیرند.
درک ما از اینکه چه عواملی بر دیدگاه‌ها و اعمال والدین در مورد واکسیناسیون دوران کودکی تاثیر می‌گذارد، و اینکه چرا برخی از والدین ممکن است واکسن‌ها را برای فرزندان خود نپذیرند، هنوز محدود است.
این سنتز شواهد به مطالعات مروری کاکرین درباره اثربخشی مداخلات برای بهبود پوشش یا جذب واکسیناسیون دوران کودکی پیوند دارد.
- بررسی دیدگاه‌ها و شیوه‌های والدین و مراقبان غیر-رسمی در مورد واکسیناسیون معمول دوران کودکی، و عوامل موثر بر پذیرش، تردید، یا عدم-پذیرش واکسیناسیون معمول دوران کودکی.
- ایجاد درک مفهومی از عوامل مختلف و چگونگی کاهش پذیرش والدین از واکسیناسیون معمول دوران کودکی.
- بررسی این موضوع که یافته‌های این مرور چگونه می‌توانند درک ما را از مرورهای کاکرین مرتبط با اثربخشی مداخله افزایش دهند.
ما MEDLINE؛ Embase؛ CINAHL و سه بانک اطلاعاتی دیگر را برای یافتن مطالعات واجد شرایط از سال 1974 تا جون 2020 جست‌وجو کردیم.
مطالعاتی را وارد کردیم که: روش‌های کیفی را برای جمع‌آوری و تجزیهوتحلیل داده‌ها مورد استفاده قرار دادند؛ بر دیدگاه‌ها و تجارب والدین و مراقبان خصوصی در مورد اطلاعات مربوط به واکسیناسیون کودکان تا شش سال تمرکز داشتند؛ و از هر موقعیتی در سطح جهانی بودند که در آن اطلاعات مربوط به واکسیناسیون دوران کودکی منتشر یا توزیع می‌شدند.
با هدف بررسی مطالعاتی که از نظر مفهومی غنی بودند، مرتبط با پدیده مورد نظر مرور بودند، از محیط‌های جغرافیایی متنوع بودند، و از طیف وسیعی از شرایط سطح درآمدی بودند، از یک چارچوب نمونه‌گیری از پیش مشخص شده برای نمونه‌گیری از مطالعات واجد شرایط استفاده کردیم. داده‌های زمینه‌ای و روش‌شناسی را از هر مطالعه نمونه استخراج کردیم. از یک رویکرد meta-ethnographic برای آنالیز و سنتز شواهد بهره بردیم. محدودیت‌های روش‌شناسی را با استفاده از فهرستی از معیارهای مورد استفاده در مرورهای قبلی کاکرین و در اصل بر اساس ابزار ارزیابی کیفیت Critical Appraisal Skills Programme برای مطالعات کیفی، ارزیابی کردیم. قطعیت یافته‌ها را با استفاده از رویکرد GRADE-CERQual (قطعیت شواهد حاصل از مرورهای پژوهشی کیفی (Confidence in the Evidence from Reviews of Qualitative research)) بررسی کردیم. یافته‌های این مرور را با نتایج برگرفته از مطالعات مروری کاکرین مرتبط با درباره اثربخشی مداخله ادغام کردیم. این کار را با نقشه‌برداری انجام دادیم که آیا تئوری‌ها یا مؤلفه‌های مداخلات آزمایشی موجود در آن مرورها، مرتبط با عوامل اصلی تاثیرگذار بر دیدگاه‌ها و شیوه‌های والدین در رابطه با واکسیناسیون معمول دوران کودکی می‌شوند که در این مرور شناسایی شده‌اند، یا آنها را هدف قرار می‌دهند یا خیر.
تعداد 145 مطالعه را در این مرور وارد کردیم و 27 مورد از آنها را برای تجزیهوتحلیل خود برگزیدیم. شش مطالعه در آفریقا، هفت مطالعه در آمریکا، چهار مطالعه در آسیای جنوب-شرقی، نه مطالعه در اروپا، و یک مطالعه در غرب اقیانوس آرام انجام شدند. مطالعات شامل محیط‌های شهری و روستایی، و کشورهایی با سطح درآمد بالا، متوسط و پائین بودند.
بسیاری از عوامل پیچیده بر دیدگاه‌ها و شیوه‌های واکسیناسیون والدین تاثیر می‌گذارند، که آنها را به چهار موضوع تقسیم کردیم.
نخست، ایده‌ها و شیوه‌های واکسیناسیون والدین ممکن است تحت تاثیر ایده‌ها و عملکردهای گسترده‌تر آنها پیرامون سلامت و بیماری به‌طور کلی، و به‌طور خاص در رابطه با فرزندانشان، و درک آنها از نقش واکسیناسیون در این زمینه باشد. دوم، بسیاری از ایده‌ها و شیوه‌های واکسیناسیون والدین تحت تاثیر ایده‌ها و شیوه‌های واکسیناسیون افرادی بود که از نظر اجتماعی با آنها مخلوط می‌شدند. در همان زمان، ایده‌ها و شیوه‌های مشترک واکسیناسیون به برخی از والدین کمک کرد تا روابط اجتماعی برقرار کنند، که به‌نوبه‌خود دیدگاه‌ها و شیوه‌های آنها را در مورد واکسیناسیون تقویت کرد. سوم، ایده‌ها و شیوه‌های واکسیناسیون والدین ممکن است تحت تاثیر مسائل و نگرانی‌های سیاسی گسترده‌تر و به‌ویژه اعتماد (یا بی‌اعتمادی) آنها به برنامه‌های واکسیناسیون باشد. در نهایت، ایده‌ها و شیوه‌های واکسیناسیون والدین ممکن است تحت تاثیر دسترسی و تجربیات آنها از خدمات واکسیناسیون و کارکنان خط-مقدم مراقبت‌های سلامت آنها قرار گیرند.
دو مفهوم را برای درک مسیرهای ممکن برای کاهش پذیرش واکسیناسیون دوران کودکی توسعه دادیم.
مفهوم اول، «منطق نئولیبرال (neoliberal logic)»، نشان می‌دهد که بسیاری از والدین، به‌ویژه از کشورهای پُر-درآمد، تصمیمات مرتبط با سلامت و مراقبت‌های سلامت را به‌عنوان مواردی از خطر، انتخاب و مسوولیت فردی درک می‌کنند. برخی از والدین این درک را در تضاد با برنامه‌های واکسیناسیون دارند، که بر خطر عمومی و سلامت جمعیت تاکید دارند. این تعارض درک شده باعث شد که برخی از والدین از انجام واکسیناسیون برای فرزندان خود کمتر استقبال کنند.
مفهوم دوم، «طرد اجتماعی (social exclusion)»، نشان می‌دهد که برخی از والدین، به ویژه از کشورهایی با سطح درآمد پائین و متوسط، به دلیل تجربه طرد اجتماعی، کمتر از واکسیناسیون دوران کودکی استقبال کردند. طرد اجتماعی ممکن است به روابط اعتماد میان دولت و مردم آسیب برساند، احساس انزوا و رنجش را ایجاد کند و در مواجهه با خدمات عمومی که کیفیت پائین و دسترسی به آنها دشوار است، انگیزه ایجاد کند. این عوامل به‌نوبه‌خود برخی از والدین را که از نظر اجتماعی طرد شده بودند به بی‌اعتمادی نسبت به واکسیناسیون، امتناع از واکسیناسیون به عنوان نوعی مقاومت یا راهی برای ایجاد تغییر یا اجتناب از واکسیناسیون به دلیل زمان، هزینه‌ها و ناراحتی که ایجاد می‌کند، سوق داد.
بسیاری از عوامل کلی را که مرور ما به عنوان تاثیرگذار بر دیدگاه و شیوه‌های واکسیناسیون والدین شناسایی کرد، در مداخلات آزمایش‌شده در چهار مرور کاکرین مرتبط با اثربخشی مداخله، کمتر ارائه شدند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.