موضوع چیست؟
سندرم همولیتیک اورمیک (haemolytic uraemic syndrome; HUS) یک بیماری جدی است که در درجه اول کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و می‌تواند عوارض جانبی شدیدی را مانند کم‌خونی (تعداد کم گلبول‌های قرمز خون)، آسیب کلیوی، آسیب مغزی و در برخی موارد مرگ‌ومیر در پی داشته باشد. HUS بیشتر به عنوان یک عارضه ناشی از بیماری اسهالی ناشی از نوع خاصی از باکتری اشریشیا کلی (E. coli) به نام E. coli تولید کننده توکسین شیگا (Shiga toxin-producing E. coli; STEC) رخ می‌دهد. با وجود شدت این بیماری، در حال حاضر هیچ روش استانداردی برای درمان این بیماران وجود ندارد.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
شواهد موجود را که تا به امروز در مورد روش‌های پیشگیری از بروز HUS در بیماران مبتلا به اسهال مرتبط با STEC (حرکات شل روده) جمع‌آوری شده بود، خلاصه کردیم. منابع علمی مربوط به مطالعات گذشته را که به درمان‌های مختلف با هدف پیشگیری از HUS در کودکان مبتلا به بیماری اسهال پرداخته بودند جست‌وجو و یافته‌ها را در مرور خود خلاصه کردیم.
ما چه چیزی را پیدا کردیم؟
چهار مطالعه با 536 بیمار تصادفی‌سازی شده وارد مرور شدند. این مطالعات به بررسی چهار نوع درمان پیشگیرانه مختلف پرداختند از جمله درمان با آنتی‌بیوتیک، آغوز گاوی حاوی آنتی‌بادی ضد-توکسین شیگا، عامل متصل‌شونده به توکسین شیگا (Synsorb Pk: یک عامل مبتنی بر دی‌اکسید سیلیکون) و یک آنتی‌بادی مونوکلونال علیه توکسین شیگا (اورتوکسازوماب (urtoxazumab)). مطالعات وارد شده شرکت‌کنندگان معدودی داشتند و نتایج به نفع هیچ مداخله‌ای در جهت کاهش سرعت پیشرفت بیماری به سمت HUS در بیماران آلوده به STEC نبود.
نتیجه‌گیری‌ها
با توجه به این داده‌ها نمی‌توان در مورد بهترین روش برای پیشگیری از HUS در بیماران مبتلا به اسهال مرتبط با STEC نتیجه‌گیری کرد؛ پیش از ارائه هرگونه توصیه، انجام مطالعات بیشتر با گروه‌های بزرگ‌تری از بیماران مورد نیاز است.
مطالعات وارد شده به ارزیابی آنتی‌بیوتیک‌ها، شیر گاو، و مهارکننده توکسین شیگا (Synsorb Pk) و آنتی‌بادی‌های مونوکلونال (اورتوکسازوماب) در برابر توکسین شیگا برای پیشگیری ثانویه از HUS در بیماران مبتلا به اسهال ناشی از STEC پرداختند. با این حال، با توجه به تعداد کم مطالعات وارد شده و حجم نمونه کوچک آنها، نمی‌توان در مورد اثربخشی این مداخلات نتیجه‌گیری کرد. برای ارزیابی اثربخشی مداخلات در پیشگیری از ابتلا به HUS در بیماران مبتلا به اسهال ناشی از عفونت STEC، انجام مطالعات بیشتر، از جمله مطالعات چند-مرکزی بزرگ‌تر، مورد نیاز است.
سندرم همولیتیک اورمیک (haemolytic uraemic syndrome; HUS) دلیل شایع نارسایی اکتسابی کلیه در کودکان و به ندرت در بزرگسالان است. مهم‌ترین عامل خطر ابتلا به HUS، عفونت دستگاه گوارش ایجاد شده توسط اشریشیا کلی (Escherichia coli) تولید کننده توکسین شیگا (Shiga toxin-producing Escherichia coli; STEC) است. این مرور به بررسی مداخلاتی پرداخت که هدف آنها پیشگیری ثانویه از بروز HUS در بیماران مبتلا به اسهال و آلوده به یک باکتری بودند که خطر HUS را افزایش می‌دهد.
هدف ما ارزیابی شواهد مربوط به استراتژی‌های پیشگیرانه ثانویه برای HUS مرتبط با عفونت‌های STEC بود. با این کار، ما درصدد ارزیابی اثربخشی و ایمنی مداخلات و هم‌چنین پتانسیل آنها برای تاثیر بر موربیدیتی و مرگ‌ومیر مرتبط با این بیماری هستیم.
پایگاه ثبت مطالعات گروه کلیه و پیوند در کاکرین را تا 12 نوامبر 2020 از طریق تماس با متخصص اطلاعات با استفاده از اصطلاحات جست‌وجوی مرتبط با این مرور، جست‌وجو کردیم. مطالعات موجود در پایگاه ثبت از طریق جست‌وجوها در CENTRAL؛ MEDLINE و EMBASE؛ خلاصه مقالات کنفرانس‌ها؛ پورتال جست‌وجوی پایگاه ثبت بین‌المللی کارآزمایی‌های بالینی (ICTRP) و ClinicalTrials.gov شناسایی شدند.
مطالعات بر اساس روش‌های انجام، شرکت‌کنندگان و اهداف پژوهش در نظر گرفته شدند. فقط کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده برای ورود به این مرور واجد شرایط لازم بودند. شرکت‌کنندگان در این مطالعات کودکان و بزرگسالان مبتلا به بیماری‌های اسهالی ناشی از STEC بودند. پیامد اولیه مورد نظر، بروز HUS در نظر گرفته شد.
از پروسیجرهای استاندارد روش‌شناسی توصیه شده از سوی کاکرین استفاده کردیم. خلاصه تخمین‌های تاثیر مداخله با استفاده از مدل اثرات-تصادفی (random-effects) به دست آمد، و نتایج برای پیامدهای دو-حالتی به صورت خطرات نسبی (RR) و 95% فواصل اطمینان (CI) آنها بیان شدند. قطعیت شواهد با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی شد.
چهار مطالعه (536 شرکت‌کننده) را برای گنجاندن شناسایی کردیم که چهار مداخله مختلف را از جمله تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها (تری‌متوپریم (trimethoprim) - سولفامتوکسازول (sulfamethoxazole))، آغوز گاوی حاوی آنتی‌بادی ضد-توکسین شیگا، عامل متصل‌شونده به توکسین شیگا (Synsorb Pk: یک عامل مبتنی بر دی‌اکسید سیلیکون) و یک آنتی‌بادی مونوکلونال علیه توکسین شیگا (اورتوکسازوماب (urtoxazumab)، مورد بررسی قرار دادند. خطر سوگیری (bias) کلی برای سوگیری انتخاب، عملکرد و تشخیص، نامشخص و برای سوگیری ریزش نمونه (attrition)، گزارش‌دهی و سایر منابع سوگیری، پائین بود.
مشخص نبود تری‌متوپریم-سولفامتوکسازول میزان بروز HUS را در مقایسه با عدم-درمان کاهش می‌دهد یا خیر (47 شرکت‌کننده: RR: 0.57؛ 95% CI؛ 0.11 تا 2.81؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). عوارض جانبی مرتبط با این مرور، نیاز به دریافت دیالیز حاد، عارضه عصبی و مرگ‌ومیر، گزارش نشدند.
هیچ موردی از بروز HUS در گروه آغوز گاوی یا گروه دارونما (placebo) مشاهده نشد. مشخص نبود آغوز گاوی باعث بروز عوارض جانبی بیشتری می‌شود یا خیر (27 شرکت‌کننده: RR: 0.92؛ 95% CI؛ 0.42 تا 2.03؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). نیاز به دریافت دیالیز حاد، عوارض عصبی یا مرگ‌ومیر گزارش نشدند.
مشخص نبود Synsorb Pk میزان بروز HUS را در مقایسه با دارونما کاهش می‌دهد یا خیر (353 شرکت‌کننده: RR: 0.93؛ 95% CI؛ 0.39 تا 2.22؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). عوارض جانبی مرتبط با این مرور، نیاز به دریافت دیالیز حاد، عوارض عصبی و مرگ‌ومیر، گزارش نشدند.
یک مطالعه دو دوز از اورتوکسازوماب (3.0 میلی‌گرم/کیلوگرم تا 1.0 میلی‌گرم/کیلوگرم) را با دارونما مقایسه کرد. مشخص نبود دوز 3.0 میلی‌گرم/کیلوگرم اورتوکسازوماب (71 شرکت‌کننده: RR: 0.34؛ 95% CI؛ 0.01 تا 8.14) یا 1.0 میلی‌گرم/کیلوگرم اورتوکسازوماب (74 شرکت‌کننده: RR: 0.95؛ 95% CI؛ 0.79 تا 1.13) میزان بروز HUS را در مقایسه با دارونما کاهش می‌دهد یا خیر (شواهد با قطعیت بسیار پائین). شواهدی با قطعیت پائین نشان داد که ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در تعداد عوارض جانبی ناشی از درمان با دوز 3.0 میلی‌گرم/کیلوگرم اورتوکسازوماب (71 شرکت‌کننده: RR: 1.00؛ 95% CI؛ 0.84 تا 1.18) یا 1.0 میلی‌گرم/کیلوگرم اورتوکسازوماب (74 شرکت‌کننده: RR: 0.95؛ 95% CI؛ 0.79 تا 1.13) در مقایسه با دارونما وجود داشته باشد. بروز 25 مورد حادثه جانبی جدی در 18 بیمار گزارش شد: 10 مورد در گروه دارونما، و 9 و 6 مورد حادثه جانبی جدی به ترتیب، در گروه‌های 1.0 میلی‌گرم/کیلوگرم و 3.0 میلی‌گرم/کیلوگرم از اورتوکسازوماب. مشخص نیست که چه تعداد از بیماران در هر گروه دچار این عوارض جانبی شده و چند بیمار با بیش از یک رویداد روبه‌رو شدند. مشخص نبود هر دوز از اورتوکسازوماب خطر عوارض عصبی یا مرگ‌ومیر را افزایش می‌دهد یا خیر (شواهد با قطعیت بسیار پائین). نیاز به انجام دیالیز حاد گزارش نشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.