بسیاری از افراد مسن از افتادن می‌ترسند، بیشتر پس از تجربه زمین خوردن. ترس از افتادن می‌تواند تاثیر جدی بر سلامت و زندگی سالمندان بگذارد زیرا اغلب فعالیت‌های فیزیکی و اجتماعی آنها را کاهش می‌دهد.
ما می‌خواستیم بدانیم که انجام ورزش، در قالب یک فعالیت بدنی برنامه‌ریزی‌شده، ساختاریافته و تکراری با هدف بهبود آمادگی جسمانی، به کاهش ترس از افتادن کمک می‌کند یا خیر. انواع مداخلات ورزشی شامل تمرینات تعادلی، تمرینات قدرتی و مقاومتی و تمرینات سه-بعدی (3D) مانند رقص یا Tai Chi است. ورزش را می‌توان به روش‌های مختلفی ارائه کرد. این می‌تواند شامل جلسات گروهی باشد که در آن شرکت‌کنندگان در یک کلاس توسط یک مربی آموزش داده می‌شوند یا ممکن است به افراد جزوه‌های آموزشی تمرین، دی‌وی‌دی (DVD) یا نوارهایی ارائه شود تا آنها بتوانند به‌تنهایی و بدون نظارت ورزش کنند.
متون علمی را تا جولای 2013 برای یافتن مطالعاتی جست‌وجو کردیم که تاثیرات ورزش را تست کرده و ترس از زمین خوردن را در افراد ساکن در جامعه (یعنی افرادی که در خانه یا در مکان‌هایی که مراقبت‌های پرستاری یا توان‌بخشی را ارائه نمی‌دهند، زندگی می‌کنند) در سن 65 سال و بالاتر گزارش کردند. مطالعات، ورزش را با عدم-درمان یا مداخله جایگزین، مانند آموزش، مقایسه کردند.
خلاصه شواهد
تعداد 30 مطالعه را با مجموع 2878 شرکت‌کننده که میانگین سنی آنها بین 68 و 85 سال متغیر بود، در این مرور وارد کردیم. اکثر مطالعات عمدتا زنان را انتخاب کردند. دوازده مطالعه شرکت‌کنندگانی را وارد کردند که در معرض خطر بالای زمین خوردن قرار داشته و سه مورد از آنها، افرادی را که ترس از افتادن نیز داشتند، انتخاب کردند. همه مطالعات در معرض خطر سوگیری قرار داشتند، عمدتا به این دلیل که شرکت‌کنندگان می‌دانستند در چه گروهی هستند. این عدم انجام کورسازی ممکن است بر نتایج مطالعه تاثیر گذاشته باشد.
شواهدی را با کیفیت پائین از 24 مطالعه پیدا کردیم که مداخلات ورزشی منجر به کاهش اندک تا متوسط در ترس از زمین خوردن بلافاصله پس از مداخله می‌شود. برخی از تحلیل‌های اکتشافی نتوانستند به ما بگویند این تاثیر در گروه‌های مختلف افراد، مانند افرادی که در معرض خطر بالای زمین خوردن قرار داشتند، یا با مداخلات ورزشی متفاوت، مانند ورزش گروهی یا انفرادی، متفاوت است یا خیر، ما اصلا مطمئن نیستیم که تاثیر ورزش بر ترس از افتادن در چند ماه آینده پس از پایان مداخله حفظ می‌شود یا خیر.
فقط مطالعاتی را وارد کردیم که ترس از افتادن را گزارش کردند، بنابراین شواهد مربوط به دیگر پیامدها (وقوع زمین خوردن، افسردگی، اضطراب و فعالیت بدنی) فقط بخش کوچکی است از کل شواهد تاثیرات ورزش بر این پیامدها. با این حال، شواهد حاصل از نه مطالعه موجود در مرور که نشان می‌دهد ورزش، خطر و تعداد زمین خوردن‌ها را کاهش می‌دهد، با نتایج مرور کاکرین دیگری که اثرات ورزش را بر پیشگیری از سقوط تست می‌کند، مطابقت دارد. شواهد در مورد دیگر پیامدها بسیار کمتر بود و هیچ یک از مطالعات وارد شده تاثیر مداخلات ورزشی را بر اجتناب از انجام فعالیت یا هزینه‌ها گزارش نکردند.
نتیجه‌گیری
ما به این نتیجه رسیدیم که مداخلات ورزشی در افراد مسن ساکن در جامعه احتمالا ترس از افتادن را بلافاصله پس از مداخله به میزان محدودی کاهش می‌دهند، بدون اینکه خطر یا دفعات سقوط را افزایش دهند. هم‌چنین به این نتیجه رسیدیم که برای تعیین اینکه مداخلات ورزشی، ترس از افتادن را پس از پایان مداخله کاهش می‌دهند یا خیر، یا برای بررسی تاثیر آنها بر دیگر پیامدها، شواهد کافی وجود ندارد. انجام پژوهش بیشتری در مورد این موضوع مورد نیاز است.
مداخلات ورزشی در افراد مسن ساکن در جامعه احتمالا ترس از زمین خوردن را بلافاصله پس از مداخله به میزان محدودی کاهش می‌دهد، بدون اینکه خطر یا دفعات سقوط را بیشتر کند. برای تعیین اینکه مداخلات ورزشی ترس از افتادن را پس از پایان مداخله کاهش می‌دهند یا خیر، یا در مورد تاثیر آنها بر دیگر پیامدها، شواهد کافی وجود ندارد. اگرچه شواهد بیشتری از کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده و با طراحی خوب مورد نیاز است، اولویت باید به ایجاد مجموعه‌ای از پیامدها داده شود که شامل ترس از افتادن در همه کارآزمایی‌هایی است که اثرات مداخلات ورزشی را در افراد مسن‌تر ساکن در جامعه بررسی می‌کنند.
ترس از افتادن در افراد مسن شایع بوده و با عواقب جسمانی و روانی‌اجتماعی جدی همراه است. ورزش (فعالیت بدنی برنامه‌ریزی شده، ساختاریافته، تکراری و هدفمند با هدف بهبود آمادگی جسمانی) ممکن است با بهبود قدرت، راه رفتن، تعادل و خلق‌وخو و کاهش وقوع زمین خوردن، ترس از افتادن را کاهش دهد.
ارزیابی تاثیرات (مزایا و آسیب‌ها) مداخلات ورزشی برای پیشگیری از افتادن افراد مسنی که در سطح جامعه زندگی می‌کنند.
پایگاه ثبت تخصصی گروه ترومای استخوان، مفصل و عضله کاکرین (جولای 2013)، پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده (CENTRAL؛ 2013، شماره 7)، MEDLINE (1946 تا هفته 3 جولای 2013)، EMBASE (1980 تا هفته 30 سال 2013)؛ CINAHL (1982 تا جولای 2013)، PsycINFO (1967 تا آگوست 2013)، AMED (1985 تا آگوست 2013)، پلتفرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت (در 7 آگوست 2013 قابل دسترسی بود) و Current Controlled Trials (دسترسی در 7 آگوست) را جست‌وجو کردیم. هیچ محدودیتی را از نظر زبان نگارش مقاله اعمال نکردیم. فهرست منابع را به صورت دستی جست‌وجو کرده و با کارشناسان در این زمینه تماس گرفتیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و شبه-تصادفی‌سازی‌شده را وارد کردیم که افراد ساکن در جامعه (که اکثریت آنها 65 سال و بالاتر بودند) را وارد کرده و به بیماری‌های خاص (مانند سکته مغزی، شکستگی مفصل ران) محدود نشدند. کارآزمایی‌هایی را وارد کردیم که مداخلات ورزشی را در مقایسه با عدم-مداخله یا مداخله غیر-ورزشی (مثلا ملاقات‌های اجتماعی) ارزیابی کرده، و ترس از افتادن را اندازه‌گیری کردند. مداخلات ورزشی متنوع بودند؛ برای مثال، آنها می‌توانستند «تجویزی» یا توصیه‌ای، گروه-محور یا فردی، تحت نظارت یا بدون نظارت بوده باشند.
هر جفت از نویسندگان مرور مستقلا مطالعات را برای گنجاندن ارزیابی کرده، خطر سوگیری (bias) را در مطالعات ارزیابی کرده و داده‌ها را استخراج کردند. اندازه تاثیرگذاری مداخله را در سراسر مطالعات با استفاده از مدل اثر-ثابت ترکیب کردیم، مدل اثر-تصادفی در جایی استفاده شد که ناهمگونی آماری قابل‌توجهی وجود داشت. نسبت‌های خطر (RR) را برای پیامدهای دو-حالتی و نسبت‌های نرخ بروز (incidence rate ratio; IRR) را برای پیامدهای نرخ تخمین زدیم. تفاوت‌های میانگین (MD) را در جایی که مطالعات از معیارهای پیوسته مشابه استفاده کردند و تفاوت‌های میانگین استاندارد شده (SMD) را در جایی که معیارهای متفاوت یا قالب‌های متفاوت اندازه‌گیری استفاده شد، برآورد کردیم. در صورت امکان، آنالیزهای مختلف، معمولا از پیش تعیین شده، حساسیت (sensitivity) و زیر-گروه را انجام دادیم.
تعداد 30 مطالعه را وارد کردیم، که تمرینات 3D (Tai Chi و یوگا)، تمرینات تعادلی یا تمرینات قدرتی و مقاومتی را ارزیابی کردند. دو مورد کارآزمایی‌های خوشه‌ای-تصادفی‌سازی شده، دو مورد متقاطع (cross-over) و یک کارآزمایی شبه-تصادفی‌سازی شده بودند. مطالعات شامل 2878 شرکت‌کننده با میانگین سنی 68 تا 85 سال بودند. زنان در بیشتر مطالعات بیشتر از مردان بودند، چهار مطالعه فقط زنان را وارد کردند. دوازده مطالعه شرکت‌کنندگانی را وارد کردند که ببشتر در معرض خطر سقوط قرار داشتند؛ سه مورد از آنها شرکت‌کنندگانی را وارد کردند که ترس از سقوط نیز داشتند.
گزارش‌دهی ضعیف از روش‌های تخصیص در کارآزمایی‌ها، ارزیابی خطر سوگیری انتخاب را در بیشتر مطالعات دشوار کرد. همه مطالعات در معرض خطر بالای سوگیری‌های عملکرد و تشخیص قرار داشتند، زیرا کورسازی شرکت‌کنندگان و ارزیابان پیامد انجام نشد و پیامدها را خود شرکت‌کنندگان گزارش کردند. دوازده مطالعه در معرض خطر بالای سوگیری ریزش نمونه (attrition bias) قرار داشتند. با استفاده از معیارهای GRADE، کیفیت شواهد مربوط به ترس از زمین خوردن را بلافاصله پس از مداخله، در سطح «پائین» و برای ترس از افتادن در پیگیری کوتاه-مدت یا طولانی-مدت و همه پیامدهای دیگر، در سطح «بسیار پائین» ارزیابی کردیم.
مداخلات ورزشی با کاهش اندک تا متوسط در میزان ترس از زمین خوردن بلافاصله پس از مداخله همراه بود (SMD: 0.37 به نفع ورزش، 95% فاصله اطمینان (CI): 0.18 تا 0.56؛ 24 مطالعه؛ 1692 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت پائین). اندازه تاثیرگذاری تلفیقی مداخله بین مقیاس‌های مختلف مورد استفاده برای اندازه‌گیری ترس از افتادن، تفاوت معنی‌داری نداشت. اگرچه هیچ یک از تحلیل‌های حساسیت (sensitivity) جهت تاثیر مداخله را تغییر ندادند، بیشترین کاهش در اندازه تاثیر آن مربوط بود به حذف یک مطالعه با 73 شرکت‌کننده (SMD؛ 0.24 به نفع ورزش؛ 95% CI؛ 0.12 تا 0.36). هیچ یک از آنالیزهای زیر-گروه، شواهد محکمی را مبنی بر وجود تفاوت در تاثیر مداخله از نظر هدف اصلی مطالعه (کاهش ترس از افتادن یا دیگر اهداف)، جمعیت مورد مطالعه (بر اساس افزایش خطر سقوط یا عدم وجود آن)، ویژگی‌های مداخله ورزش مطالعه یا مداخله کنترل مطالعه (بدون درمان یا مداخله جایگزین) ارائه ندادند. با این حال، شواهد ضعیفی از تاثیر کوچک‌تر، شامل عدم کاهش، ورزش در مقایسه با یک کنترل جایگزین دیده شد.
شواهدی با کیفیت بسیار پائین وجود داشت که مداخلات ورزشی ممکن است با کاهش اندک در ترس از زمین خوردن تا شش ماه پس از مداخله (SMD: 0.17؛ 95% CI؛ 0.05- تا 0.38؛ چهار مطالعه، 356 شرکت‌کننده) و بیش از شش ماه پس از مداخله (SMD: 0.20؛ 95% CI؛ 0.01- تا 0.41؛ سه مطالعه، 386 شرکت‌کننده) همراه باشند.
شواهدی با کیفیت بسیار پائین حاکی از آن است که مداخلات ورزشی در مطالعاتی که در مورد ترس از افتادن نیز تحقیق کردند، خطر زمین خوردن را کاهش می‌دهند، چه شرکت‌کنندگانی که حداقل یک بار در طول دوره پیگیری زمین خوردند یا تعداد زمین خوردن‌ها در طول پیگیری. شواهدی با کیفیت بسیار پائین از چهار مطالعه نشان داد که به نظر نمی‌رسد مداخلات ورزشی نشانه‌های افسردگی را کاهش داده یا فعالیت بدنی را افزایش دهند. تنها مطالعه‌ای که اثرات مداخلات ورزشی را بر اضطراب بررسی کرد، تفاوتی را بین گروه‌ها نیافت. هیچ مطالعه‌ای اثرات مداخلات ورزشی را بر اجتناب از فعالیت یا هزینه‌ها گزارش نکرد. یادآوری این نکته مهم است که مطالعات وارد شده، مجموع شواهد مربوط به تاثیر مداخلات ورزشی را بر زمین خوردن، افسردگی، اضطراب یا فعالیت بدنی نشان نمی‌دهند، زیرا این مرور فقط شامل مطالعاتی است که ترس از زمین خوردن را گزارش کردند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.