سوال مطالعه مروری
چه شواهدی در مورد عوامل بلیچینگ (bleaching) مختلف خانگی با عملکرد شیمیایی در سفید کردن دندان‌ها وجود دارد؟
پیشینه
افزایش تقاضا برای دندان‌های سفید وجود دارد. محصولات سفید کننده خانگی با قدرت بلیچینگ محبوب شدند و توسط دندان‌پزشکان برای افراد تجویز می‌شوند یا بدون نسخه خریداری می‌شوند. محصولات سفید کننده متنوعی شامل هیدروژن-پراکسید hydrogen peroxide)، کاربامید‌پراکسید (carbamide peroxide)، سدیم‌پرکربنات (sodium percarbonate)، سدیم‌هگزامتافسفات (sodium hexametaphosphate)، سدیم تری‌پلی‌فسفات (sodium tripolyphosphate) و کلسیم‌پراکسید (calcium peroxide) وجود دارد. این عوامل در غلظت‌های مختلف عرضه می‌شوند و با روش‌های مختلف (ژل در ترای، نوارها، ژل رنگی، آدامس و دهان‌شویه) مورد استفاده قرار می‌گیرند، که زمان‌های استفاده و طول مدت درمان متنوع دارند.
ویژگی‌های مطالعه
نویسندگان گروه سلامت دهان در کاکرین این مرور را از مطالعات و شواهد موجود تا تاریخ 12 جون 2018 انجام دادند. 71 کارآزمایی را شامل 3780 بزرگسال که تحت پروسیجرهای سفید کردن دندان با عوامل بلیچینگ و متفاوت در روش‌های استفاده، مدت استفاده و طول مدت درمان قرار داشتند وارد کردیم. در 26 مطالعه عامل بلیچینگ با دارونما (placebo) و در 51 مطالعه یک عامل بلیچینگ با سایر عوامل بلیچینگ مقایسه شد.
نتایج کلیدی
عوامل بلیچینگ دندان‌های سفید شده، در طول یک دوره کوتاه‌مدت (از 2 هفته تا 6 ماه) با دارونما مقایسه شد، اما قطعیت شواهد پائین تا بسیار پائین است.
شواهد موجود در حال حاضر برای نتیحه‌گیری‌های قابل اطمینان در مورد برتری ترکیبات بلیچینگ خانگی یا هر روش خاصی از استفاده، غلظت، زمان استفاده یا طول مدت استفاده، کافی نیست.
شایع‌ترین حوادث جانبی حساسیت دندان‌ها و تحریک دهان بود، که با غلظت‌های بالای ترکیبات فعال گزارش شدند، هرچند که این تاثیرات خفیف و گذرا بودند.
انجام کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده و به خوبی برنامه‌ریزی شده با روش‌های استاندارد شده استفاده، غلظت، زمان‌های استفاده و طول مدت درمان، مورد نیاز است.
قطعیت شواهد
قطعیت کلی شواهد برای تمام مقایسه‌ها پائین تا بسیار پائین بود. این موضوع به این دلیل بود که بیش‌تر مقایسه‌ها در کارآزمایی‌هایی تکی با حجم نمونه کوچک گزارش شدند. خطر سوگیری (bias) در اکثر کارآرمایی‌ها نامشخص بود.
شواهدی را با قطعیت پائین تا بسیار پائین در طول دوره‌های کوتاه‌مدت برای حمایت از اثربخشی روش‌های شیمیایی خانگی بلیچینگ در مقایسه با دارونما برای تمام پیامدهای بررسی شده یافتیم.
ما قادر به نتیجه‌گیری کردن در مورد برتری ترکیبات بلیچینگ خانگی یا هر روش خاصی از استفاده، غلظت، زمان استفاده یا طول مدت استفاده نبودیم، زیرا شواهد کلی به دست آمده از قطعیت بسیار پائینی برخوردار بودند. انجام RCTهای به خوبی برنامه‌ریزی شده با روش‌های استاندارد کردن استفاده، غلظت، زمان‌های استفاده و طول مدت درمان، مورد نیاز است.
با افزایش تقاضا برای دندان‌های سفید، استفاده از محصولات بلیچینگ (bleaching) خانگی، محصولات تجویز شده توسط دندان‌پزشک یا بدون نسخه در چند دهه گذشته افزایش یافته است. این نسخه به‌روز از یک مرور کاکرین است که اولین بار در سال 2006 منتشر شد.
ارزیابی تاثیرات محصولات سفید کننده خانگی دندان‌ها با عملکرد بلیچینگ شیمیایی، ارائه شده توسط دندان‌پزشک یا بدون نسخه.
متخصص اطلاعات سلامت دهان در کاکرین بانک‌های اطلاعاتی زیر را جست‌وجو کرد: پایگاه ثبت کارآزمایی‌های سلامت دهان درکاکرین (تا 12 جون 2018)، پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL، سال 2018، شماره 6) در کتابخانه کاکرین (جست‌وجو شده تا 12 جون 2018)؛ MEDLINE Ovid (از 1946 تا 12 جون 2018) و Embase Ovid (از 1980 تا 12 جون 2018). برای کارآزمایی‌های در حال انجام مرکز ثبت کارآزمایی‌های بالینی در حال انجام مؤسسات ملی سلامت ایالات متحده (ClinicalTrials.gov) (12 جون 2018) و پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت (12 جون 2018) را جست‌وجو کردیم. هنگام جست‌وجو در بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی هیچ محدودیتی از نظر زبان یا تاریخ انتشار اعمال نشد.
در مرور خود کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم که شامل بزرگسالان 18 سال و بالاتر بودند و محصولات بلیچینگ دندان، تجویزه شده توسط دندان‌پزشک یا بدون نسخه را با دارونما (placebo) یا سایر محصولات مشابه مقایسه کردند.
کارآزمایی‌های شبه-تصادفی‌سازی شده (Quasi‐randomised trials)، ترکیبی از درمان‌های خانگی و مطبی و محصولات خانگی برای رفع فیزیکی لکه‌ها، حذف شدند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم کارآزمایی‌ها را وارد کردند. دو جفت نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم داده‌ها را استخراج و خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کردند. خطرات نسبی (RRs) را برای داده‌های دو-حالتی و تفاوت‌های میانگین (MDs) یا تفاوت میانگین استاندارد شده (SMD) را برای داده‌های پیوسته، با 95% فواصل اطمینان (CIs) تخمین زدیم. قطعیت شواهد را با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.
در این مرور 71 کارآزمایی را با 26 مطالعه (1398 شرکت‌کننده) وارد کردیم که به مقایسه عامل بلیچینگ با دارونما (placebo) و 51 مطالعه (2382 شرکت‌کننده) به مقایسه یک عامل بلیچینگ با سایر عوامل بلیچینگ پرداخته بودند. دو مطالعه در معرض خطر پائین سوگیری؛ دو مورد در معرض خطر بالای سوگیری و 67 مورد باقی‌مانده در وضعیت نامشخصی از خطر سوگیری قرار داشتند.
عوامل بلیچینگ (ژل کاربامید پراکساید (carbamide peroxide; CP) در تری (tray)، ژل هیدروژن پراکساید (hydrogen peroxide; HP) در تری، نوارهای HP، ژل رنگی CP، ژل رنگی HP، آدامس سدیم‌هگزامتافسفات (sodium hexametaphosphate; SHMP)، آدامس سدیم‌تری‌پلی‌فسفات (sodium tripolyphosphate; STPP)، دهان‌شویه HP) در غلطت‌های مختلف با زمان‌های استفاده متفاوت برای سفید کردن دندان‌ها با دارونما در طول یک دوره زمانی کوتاه (از 2 هفته تا 6 ماه) مقایسه شدند، با این حال قطعیت شواهد پائین تا بسیار پائین است.
در کارآزمایی‌های مقایسه کننده یک عامل بلیچینگ با عوامل دیگر، غلطت‌ها، روش و زمان‌های استفاده، و طول مدت استفاده به طور گسترده‌ای متفاوت بودند. اکثر مقایسه‌ها در کارآزمایی‌های تکی با حجم نمونه‌های کوچک گزارش شدند و قطعیت شواهد پائین تا بسیار پائین ارزیابی شد. بنابراین شواهد موجود در حال حاضر برای نتیجه‌گیری‌های قابل اطمینان در مورد برتری ترکیبات بلیچینگ خانگی یا هر روش خاصی از استفاده، غلظت، زمان استفاده یا مدت استفاده، کافی نیست.
حساسیت دندان‌ها و تحریک دهان شایع‌ترین عوارض جانبی بودند که بیش‌تر با غلظت‌های بالاتر ترکیبات فعال همراه بودند، اگرچه این تاثیرات خفیف و گذرا بودند. سفید کردن دندان‌ها بر کیفیت زندگی مرتبط با سلامت دهان تاثیری نداشت.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.